zaterdag 28 juni 2008

De helende werking van bloemen en beestjes

Frances Hodgson Burnett,
The Secret Garden (GB 1911)
Jeugdboek, 221 pp.
Nederlandse titel: De geheime tuin


Toen ik jong was, ben ik deze klassieker nooit tegengekomen; misschien dat er destijds nog geen Nederlandse vertaling was. In ieder geval heb ik de schade nu ingehaald, alhoewel ik denk dat een onbevangen kind meer van deze idylle zal genieten dan een volwassene die doorziet hoe haar sentimenten gemanipuleerd worden.

Toch blijft het een mooi, sprookjesachtig boek: er was eens een heel groot huis in Yorkshire met meer dan 100 kamers, waar bijna niemand woonde, alleen de eigenaar, maar die was bijna altijd op reis (omdat hij de dood van zijn jonge vrouw niet kon verwerken), en zijn ziekelijke, verwende zoontje dat nooit zijn kamer uit kwam. O ja, en een legertje bedienden, die altijd moesten doen wat het zoontje hun opdroeg. Op een dag kwam hier een nichtje uit India wonen, net wees geworden, en net zo verwend als Colin, want ze werd door haar ouders altijd aan de zorg van bedienden overgelaten, die haar in alles haar zin moesten geven.

Deze Mary (een onaangenaam kreng) weet niet van het bestaan van haar neefje en moet zichzelf maar zien te vermaken, want het no-nonsense personeel heeft geen tijd voor haar. Mary wordt de immense tuin ingestuurd. Mary houdt niet van buiten zijn, maar Yorkshire is anders dan het benauwdhete India en ze vindt het eigenlijk niet zo erg. Ze maakt kennis met de zuurpruimerige tuinman, die bevriend is met een roodborstje. Mary volgt het vogeltje en ontdekt een afgesloten tuin waar al 10 jaar (sinds de dood van de vrouw des huizes) niemand mag komen. Zo begint de ontdekkingsreis voor Mary, die vervolgens per ongeluk haar kluizenaarsneefje Colin ontdekt, en vriendjes wordt met Dickon, een twaalfjarige uit een arm maar gelukkig gezin, die altijd vergezeld wordt door twee tamme eekhoorns, een vosje, een roek en een lammetje.

De uitkomst van dit boek is natuurlijk geheel voorspelbaar, maar daar is niks mis mee voor een jeugdboek. De verwaarloosde tuin is een metafoor voor de twee emotioneel verwaarloosde kinderen en tegelijk het middel dat hen doet opbloeien tot normale kinderen die lachen en rennen en de hele dag buiten bezig zijn. Het boek is niet gespeend van sentimentaliteit en een zeker moralisme, en de klassentegenstellingen zijn ongelooflijk. Maar voor een boek dat dateert van vlak vóór de eerste wereldoorlog, toen de negentiende eeuw eigenlijk nog net niet was afgelopen, is dat niet verwonderlijk. De sentimenten zijn lovenswaardig (buitenlucht en bezig zijn in de natuur is goed; van arme mensen kun je veel leren) en het moralisme ligt er niet al te dik bovenop, alhoewel het eind wel tamelijk weeïg en prekerig is.

Een lief boek, waar de lezer die in staat is zich er aan over te geven, heerlijk een tijdje in weg kan vluchten van het Moderne Leven. Zo nu en dan mag dat.

8 opmerkingen:

  1. Kijkend door je oude recensies kwam ik deze tegen en ik vond het wel leuk om een aanvullinkje te geven.

    Wij zijn praktisch dezelfde leeftijd en ik weet dat ik dit als kind uit de bibliotheek heb gehaald. Ik vond het zo prachtig dat ik het graag wilde hebben, en mijn moeder en ik zijn diverse boekwinkels afgeweest. Het bleek helaas niet meer leverbaar te zijn, dus kreeg ik het fenomenale idee om het boek over te schrijven. :-D Ik ben niet verder gekomen dan de eerste alinea, maar het betreffende blaadje (gedateerd dec. 1969) zit nog altijd in het exemplaar dat ik veel later heb aangeschaft (ik geloof dat er pas in de jaren 80 weer een Nederlandse uitgave op de markt kwam).

    Tegenwoordig heb ik een Engelse uitgave, maar inderdaad vind ik het als volwassene toch wel behoorlijk sentimenteel en lang niet zo mooi als vroeger.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik heb het even nagekeken, de derde druk (of editie) verscheen in 1983 bij Christofoor. Het boek uit de bibliotheek was dan waarschijnlijk de tweede druk.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. En het stond (bedenk ik me nu) ook als vervolgverhaal in de Tina! :)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. In de Tina! Jij had kennelijk een abonnement toen dat blad heel wat meer highbrow was toen wij het ontdekten!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Van 1968 tot midden jaren '70. En ik bedoelde eigenlijk een vervolgstrip. :)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dat was inderdaad wat eerder. Wij begonnen er pas in de loop van de jaren zeventig mee, als ik het me goed herinner.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ja, dan zal je De geheime tuin gemist hebben, want ik denk dat ik het boek heb geleend naar aanleiding van de strip.

    (En mijn lievelingsstrip, Jane Bond, was dus ook voor jouw tijd?)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Nee, Jane Bond heb ik nog wel degelijk mee gekregen en dat was ook mijn lievelingsstrip; heel wat leuker dan die truttige Barbie of die brave familie Day (of hoe ze ook maar weer heetten).

    BeantwoordenVerwijderen