zaterdag 22 juni 2013

Flessenpost van P

Jussi Adler-Olsen,
De noodkreet in de fles (Denemarken 2009)
Roman, 504 pp.
Uit het Deens vertaald door Kor de Vries
15 juni 2013


Tot nu toe liep ik niet al te warm voor de Scandinavische krimi's. De Zweedse Henning Mankell en de IJslandse Arnaldur Indridarsun vond ik te deprimerend, de eveneens Zweedse Stieg Larson te gewelddadig en sadistisch. Henning Mankell heb ik zelfs nog eens in de tv-versie geprobeerd, maar daar schoot ik helemaal van in de dip. Wat een treurnis allemaal. De laatste tijd kreeg ik echter van een paar kanten tegelijk de Deense Jussi Alder-Olsen aangeraden, en in een grootmoedige bui besloot ik om de Scandi-krimi nog een kans te geven.

Mijn correspondent in het Limburgse, Leon Frederix, was enthousiast over De noodkreet in de fles en bood aan om een gastbespreking te schrijven. Zelf leek het me wel leuk om eens met een duobespreking te experimenteren en zo kwam het dat ik onlangs begon aan De noodkreet in de fles. De premisse is een tikje ongeloofwaardig: twee jongens worden gevangen gehouden in een boothuis, één daarvan lukt het om met behulp van een houtspaander en zijn eigen bloed een noodkreet te schrijven, die in een fles te verzegelen en de fles in het water te gooien, vlak voordat de ontvoerder kan ingrijpen. De fles met noodkreet spoelt uiteindelijk aan ergens in Schotland, komt op een afgelegen politiebureau terecht waar het ding wordt vergeten, maar belandt na een paar jaar uiteindelijk toch waar hij hoort: bij de afdeling onopgeloste zaken (Afdeling Q) van de Kopenhaagse recherche.

Leon, waarom raadde je dit boek aan en waarom dacht je dat het wel wat voor mij zou zijn?

Leon 
Welnu, ik vond er fraaie beelden in, een mooie intrige en een knap gecomponeerd verhaal. Jussi Adler-Olsen had me al eerder bekoord en het aanbod op Audible van echt goede boeken is schaars. Er waren er de laatste tijd nogal wat bij die ik niet uit kreeg. Omdat ik ze beluister en niet lees, kan ik beter zeggen "niet af kreeg", maar dit boek is een uitzondering. Er komt bovendien heel wat speelse humor in voor, ondanks de zwaarte van het verhaal.

Anna 
Die humor was wat mij over de streep trok. Hoofdpersoon Carl Mørck, die de afdeling Q leidt, is een heerlijke combinatie van grote hork en klein hartje. Hij is doorlopend sjachrijnig, moppert op alles iedereen, en wordt tegelijkertijd door zijn eigen auteur op subtiele wijze als het ware gepest, bijvoorbeeld als hij zijn assistenten weer eens niet kan bijbenen. Die assistenten vond ik trouwens ook mooie scheppingen: Assad de serieuze Syriër die niet serieus genoeg wordt genomen maar uitstekend werk aflevert en de excentrieke tweelingzussen Rose en Yrsa, die er een wel heel eigen stijl op na houden.

Leon 
Over eigen stijl gesproken: Mankell en Jo Nesbø zijn andere grote schrijvers uit het noorden (met de Noor Nesbø als mijn  absolute topfavoriet), maar Adler-Olsen heeft een volstrekt  eigen stijl. De boeken hebben als decor het groene en vlakke land van Denemarken met kleine uitstapjes naar Zweden. Mankell heeft het sombere en ingenieuze gekoppeld aan een strikte en precieze, soms bijna documentaire stijl van schrijven. Nesbø werkt vooral de karakters uit op een indringende manier, waarbij een ruige politieinspecteur met een alcoholprobleem de katalysator van alles is. Adler-Olsen is, goed beschouwd, in zekere zin een synthese van beide.  Ik vind het boek evenwichtig en knap gecomponeerd en doorlopend spannend.

Anna 
Mee eens. Als je voorbij het wat onwaarschijnlijke begin bent, wordt het verhaal meteen zo boeiend, dat je absoluut wilt weten hoe het afloopt. En de compositie is inderdaad knap: hoofdstukken geschreven vanuit de wereld van de misdadiger, afgewisseld met die geschreven vanuit de rechercheurs, waarbij je je aanvankelijk zit af te vragen hoe die ooit bij elkaar zullen komen. Je krijgt steeds een extra puzzelstukje mee en het verhaal eindigt in een bloedstollend spannende ontknoping, waar alle lijnen op organische wijze samenkomen.

Hoewel het boek in alle opzichten een echte genreroman is (en met genreroman bedoel ik een roman die precies voldoet aan de regels van het genre, in dit geval de politieroman, en die dus niet uit is op originaliteit en experiment) is het milieu waarin de misdaden zich afspeelt wel tamelijk origineel, namelijk het zeer gesloten milieu van Jehova Getuigen en andere sektes. Dat gaf het boek net dat bijzondere tintje.

Leon 
Het sektarisch denken - dat mensen in zijn greep houdt en veel onheil veroorzaakt - vond ik zo knap beschreven dat het volkomen geloofwaardig wordt. Jussi Adler-Olsen  schrijft niet zo zeer op een beeldende manier, maar meer sfeervol en sfeertekenend, waardoor je direct snel in de verhoudingen van de mensen betrokken raakt. Zijn personages hebben veel profiel.

Anna 
Het beviel me ook goed dat hij de mensen uit die sektemilieus niet zwart-wit neerzet, maar juist compassie heeft en begrip toont voor het verlangen naar veiligheid dat velen van hen karakteriseert, een veiligheid die ze ook vinden. Maar de extreme geslotenheid van dergelijke werelden maakt de mensen erin aan de andere kant juist ook heel kwetsbaar. Dat wordt in dit boek maar al te treffend geïllustreerd.

Adler-Olsen is de eerste Scandinavische misdaadschrijver waar ik graag meer van lees en gelukkig is er inmiddels een hele serie rond Afdeling Q en Carl Mørck (dit was deel 3, dus ik denk dat ik hierna maar eens netjes terugga naar deel 1 en dan chronologisch doorlees). Maar eerst ga ik toch maar eens aan Jo Nesbø beginnen, waar iedereen zo hoog over op geeft. Welke van zijn boeken vond jij tot nu toe het best?

Leon
Dat was zonder twijfel De sneeuwman - onwaarschijnlijk spannend en helder geschreven, huiveringwekkend niet door het bloed en de kogels, maar door de tekening van de gestalten die in het boek acteren. Overigens verdient het aanbeveling bij Nesbø vooraan in de lijst te beginnen, dat wil zeggen met De vleermuisman. want in de serie zijn er enkele door meerdere boeken heen lopende verhalen. Elk boek staat als een huis, maar de serie van a tot z doornemen brengt nog meer plezier.

Nou, dat is duidelijk. Het lijkt erop dat mijn eerstvolgende verkenning in het genre van Scandi-krimi's De vleermuisman van Jo Nesbø zal zijn. Wanneer die verkenning zal zijn, is onmogelijk te voorspellen (ik lees niet volgens een of ander schema, maar puur volgens waar ik toevallig op dát moment voor in de stemming ben), maar ik ben wel alvast benieuwd.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!
Bookmark and Share

9 opmerkingen:

  1. Jo Nesbo rules! (En Jussi ook) Ik denk ook dat de serie vanaf het begin lezen het beste is, dan leer je zijn hoofdpersoon Harry Hole (ik houd van Harry Hole!) goed kennen. Wat plot enzo betreft worden de boeken steeds beter, bij de eerste merk je dat het de eerste boeken zijn.
    Jussi is ook heel spannend, deel 5 is nu uit en die vond ik wederom erg goed.
    (een aantal van Jo Nesbo en Jussi heb ik ook besproken)

    groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik heb toevallig van de week ook het eerste Harry Hole boek gekocht, die is nu (in het kader van de Maand van het spannende boek) in een aanbieding voor 6,95 dus dat leek mij een mooie gelegenheid om eens aan deze serie te proeven...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dat is heel bemoedigend om te horen, Bettina. En ik ben benieuwd wat jij er van vindt, Joke. Iedereen is tot nu toe zo enthousiast over Harry Hole, dat ik een beetje bang voor al te hoge verwachtingen. In ieder geval staat De vleermuisman inmiddels op mijn e-reader. Ik word nu wel erg nieuwsgierig...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. De Vleermuisman is het eerste boek in de reeks . Hole krijgt in de latere boeken veel meer profiel maar het eerste boek kent die kleurrijke uitwerkingen nog niet zo. Het is echter een uitstekend boek , een absolute aanrader en het begin van een fraai tableau van lees- en luisterplezier

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Bedankt voor het advies, Leon. We zullen zien wat ik er van vind. Als het bij mij absoluut niet aanslaat, doen we weer een duobespreking, jij van de juichende kant en ik van de boe-ende kant ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. leuk om te lezen zo'n dubbelbespreking!
    Maar de scandikrimi's ... ze trekken me nog steeds niet.
    Het kronkelwoord is osedpri wat ik toch meteen las als osodepri ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Mocht je in een wilde bui toch nog eens aan de Scandikrimi gaan, dan kun je je beste aan deze schrijver wagen, Hella. Ik vond het boek tot mijn verrassing niet o so depri, maar juist vol humor. Alhoewel het gezien het onderwerp nou ook weer niet direct een lollig boek is.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ach ,scheer ze nu niet allemaal over een kam, die Vikingen . Natuurlijk is er veel onheil in de grote boze wereld maar over het bestrijden daarvan handelt nu eenmaal een policier.
    Als daarbij grote kwaliteiten van de schrijver blijken is een boek een aanrader. Nesbo is een begenadigd schrijver. Alle geweld - voor zover het expliciet wordt beschreven - is een bijzaak . De psychologie van de actoren is veel boeiender en met heel veel invoelingsvermogen beschreven . Een verademing, na de talloze Amerikanen die ik moest verteren waarbij er nogal wat slecht voor mijn maag bleken.---

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Niet helemaal mee eens, Leon. Ik kan heel wat hebben als het een echt goede roman betreft (ook geweld of somberheid), maar een genreroman, zoals een policier, ontstijgt per definitie niet de beperkingen van het genre. Vergeleken met wat ik dan maar een literaire roman noem, is de psychologie nooit zó diepgaand, is de wijze waarop een maatschappelijke kwestie wordt uitgewerkt nooit zó complex, en is de schrijfstijl nooit zo bijzonder dat een policier kan wedijveren met een literaire roman. Zelfs de beste blijft een genreroman, waarbij plot uiteindelijk alles is (waar ik trouwens absoluut niet vies van ben, integendeel). Qua subtiele karakterisering of intrigerende ideeën of originaliteit is er geen enkele die zelfs maar in de buurt van een goede literaire roman komt, zoals het onovertroffen Stoner van John Williams, of de romans van John Banville, of Kate Atkinson, om maar wat te noemen. Vergeleken daarmee zijn policiers in de allereerste plaats amusement die zeer zelden lang blijven hangen en die nooit je visie op de wereld veranderen. Ook de Scandinavische doen dat niet.

    BeantwoordenVerwijderen