donderdag 4 juli 2013

Van woekerende bessenstruiken naar Antarctica

Maria Semple,
Where 'd You Go, Bernadette? (VS 2012)
Roman, 336 pp.
Nederlandse titel: Waar is Bernadette?


Where 'd You Go, Bernadette? is een verrukkelijk, in geen enkel hokje te stoppen boek. Het is een eigenzinnige en zeer vermakelijke wervelwind van e-mails, FBI-rapporten, officiële verslagen, tijdschriftartikelen en de schrijfsels van een tiener die zich afvraagt wat er toch met haar moeder aan de hand is. En het is zo knap gedaan dat er nog een samenhangend verhaal uitrolt ook, met personages die allemaal wonderwel goed uit elkaar te houden zijn. Semple  is namelijk een voormalige scenarioschrijver voor tv en is zodoende duidelijk sterk in het creëren van mensen met een eigen stem.

Het begint allemaal met de e-mails van Bernadette aan haar virtuele assistente in India, die de welluidende naam Manjula heeft, maar voor hetzelfde geld ene Boris uit Wit-Rusland kan zijn. Bernadette heeft moeite met de buitenwereld, vandaar de virtuele assistente, die efficiënt en nauwgezet via internet alle regeldingetjes voor haar regelt en beleefd de ellenlange tirades van Bernadette over het vreselijke Seattle 'aanhoort'. Bernadette is de moeder van een briljante tienerdochter en de vrouw van een succesvolle Microsoft-ontwikkelaar en woont in een vervallen oud schoolgebouw, dat de makelaar aan de straatstenen niet kwijt kon, maar waar Bernadette mogelijkheden in zag en kennelijk het geld voor had. Wat Bernadette zelf is of doet, wordt niet meteen duidelijk, maar de andere schoolmoeders vinden haar een ontzettend raar, misschien wel gevaarlijk gestoord mens, terwijl echtgenoot en dochter juist dol op haar zijn. Bernadette lijkt aanvankelijk vooral verwend en moeilijk te zijn, maar de perceptie van de lezer verandert als blijkt dat ze ooit een invloedrijke, eigenzinnige en obsessieve architect was, die duurzaam bouwde lang voordat dat in de mode was.

Zeker is in ieder geval dat Bernadette mensenschuw is, dat ze twintig jaar geleden Los Angeles ontvlucht is vanwege Iets Vreselijks en dat ze zelf denkt dat ze langzaam gek aan het worden is. Maar zoals alle echt interessante boeken gaat het hier niet alleen om het verhaal, maar ook om de manier waarop het verteld en ontvouwd wordt. Bernadette wordt omringd door een aantal valse krengen die in hun e-mails lekker over haar roddelen en wier ambitie het is om de middelbare school van hun kinderen meer prestige te geven. Dit soort types dus:
Today at Whole Foods, a woman I didn’t even recognize recognized me and said she was looking forward to my brunch. Judging from the contents of her shopping cart – imported cheese, organic raspberries, fruit wash spray – she is the exact quality of parent we need at Galer Street. I saw her in the parking lot. She was driving a Lexus. Not a Mercedes, but close enough!
Er volgen allerlei dwaze verwikkelingen rond woekerende bessenstruiken, een partijtje dat zo ongeveer letterlijk in het water valt, vreselijk gekonkel bij Microsoft - en het gekke is, de verwikkelingen blijken allemaal een plek in de plot te hebben en het verhaal op volkomen overtuigende wijze voort te stuwen.

Dan komt er een keerpunt, namelijk een reis naar Antarctica, de hartenwens van Bernadettes dochter. Bernadette is aanvankelijk van plan om zich op de een of andere manier aan dit familie-uitje te onttrekken, maar leest dan iets dat haar aan het denken zet, te weten:
the psychological profile of candidates best suited to withstand the extreme conditions at the South Pole. They are ‘individuals with blasé attitudes and antisocial tendencies’, and people who ‘feel comfortable spending lots of time alone in small rooms’, ‘don’t feel the need to get outside and exercise’, and the kicker, ‘can go long stretches without showering’. For the past twenty years I’ve been in training for overwintering at the South Pole! I knew I was up to something.
En Bernadette neemt een onverwachte stap, die grote gevolgen heeft.

Dit originele boek, dat hoog scoort op de noemer 'puur leesplezier', gaat uiteindelijk over creativiteit en wat er gebeurt als iemand die simpelweg moet creëren, daar mee ophoudt en wat er gebeurt, als de belangrijkste schepping van zo iemand vernietigd wordt. Het laat zien dat de onderdrukking van creativiteit iemand gek kan maken, maar ook hoe iemand daar weer bovenop kan komen. De voortdurend wisselende gezichtspunten zouden het geheel rommelig en chaotisch kunnen maken, maar in de capabele handen van Semple geven ze het verhaal een grote mate van levendigheid en een aangename luchtigheid.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!
Bookmark and Share

6 opmerkingen:

  1. och, alweer een erbij, housop met die leuke besprekingen jij!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Nou, vooruit, dan ga ik voortaan alleen maar saaie, slecht geschreven boeken lezen. Die zijn er tenslotte ook genoeg ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Klinkt goed! Ga ik ook eens lezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Goed idee, Marieke. Toevallig stond er vandaag ook een recensie van dit boek in The Guardian. De recensent vond het boek niet helemaal perfect, maar noemt het ook "witty, engaging" en "refreshing in its honesty and complexity", en daar sluit ik me helemaal bij aan.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Oh ben gisteravond begonnen en lag de hele tijd luidop te grinniken.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Goed om te horen, Hella! Zoals ik al schreef is dit boek puur leesplezier. Daar zouden er meer van moeten zijn.

    BeantwoordenVerwijderen