zaterdag 9 november 2013

Zwarte japonnen en zwarte humor

recensie van The Women in Black van Madeleine St. John
Madeleine St. John,
The Women in Black (Australië 1993)
Roman, 208 pp.
Niet vertaald


We weten het allemaal: vrouwen kunnen geen Literatuur schrijven. De schaal van hun romans is te benepen, de kwesties erin te onbenullig, het canvas te pietepeuterig, en de achtergrond te huiselijk. Neem nou The Women in Black: speelt op de damesmodeafdeling van een luxe warenhuis in Sydney, in de jaren vijftig nota bene! Kan het benepener en onbenulliger? Tja, en toch is dit een boek dat veel meer is dan een prettig maar simpel verhaaltje over onbelangrijke vrouwtjes en kleertjes. Omdat het zo intelligent geobserveerd is en omdat het zo uitstekend geschreven is.

De vrouwen in het zwart, dat zijn de zwartgeüniformeerde verkoopsters Patty, Fay en Lesley. Patty is getrouwd met Frank ("a bastard of the standard-issue variety, neither cruel nor violent, merely insensitive and inarticulate") en tot wanhoop van haarzelf, Frank en hun huisarts nog steeds kinderloos. Fay nadert de 30, is moe van het uitgaanscircuit waar ze nog steeds de prins op het witte paard niet heeft weten te vinden, en voorziet nu een leven als oude vrijster. Lesley heeft zojuist de middelbare school afgemaakt en zichzelf stiekem omgedoopt tot Lisa, en mag van haar vader niet naar de universiteit. En dan is er ook nog Magda met de onuitspreekbare achternaam, een vluchtelinge uit Slovenië die met onnavolgbare stijl en glamour de avondjaponnen bestiert en er voor zal zorgen dat alles goed komt, maar waar de andere verkoopsters aanvankelijk niet zo veel van moeten hebben. Ze is niet alleen buitenlands, ze is ook nog eens "Continental", brrr.

Australië in de jaren vijftig was provinciaal en ongecultiveerd. De echtgenoot van Fay en de vader van Lisa zijn tamelijk representatief voor de mannen uit die tijd: insensitive and inarticulate. In deze wereld laat St. John de ontwikkelde en geestige Europese mannen uit de kring van Magda los en langzaam wordt de boel opgeschud. Lisa komt er achter dat ze zich niet dommer voor te doen dan ze is, want zegt Magda:
A clever girl is the most wonderful thing in all Creation you know: you must never forget that. People expect men to be clever. They expect girls to be stupid or at least silly, which very few girls really are, but most girls oblige them by acting like it. So you just go away and be as clever as ever you can: put their noses out of joint for them. It’s the best thing you could possibly do, you and all the clever girls in this city and the world.
Het leuke van dit boek is echter dat het zich niet voor niks afspeelt tussen de dameskleren en dat het feminisme van St. John ook ruimte laat voor de transformerende kracht van een prachtige jurk of een verleidelijke nachtpon.
She was experiencing for the first time that particular species of love-at-first-sight which usually comes to a woman much earlier in her life, but which sooner or later comes to all: the sudden recognition that a particular frock is not merely pretty, would not merely suit one, but answers beyond these necessary attributes to one’s deepest notions of oneself.
St. John laat de lezer zelf ervaren, dat een vrouw die zich omgetoverd weet door een japon waarin ze voelt dat haar persoonlijkheid tot volle bloei komt, niet een leeghoofdige modepop hoeft te zijn - en dat zelfstandigheid, opleiding en intelligentie geen beletsel hoeven te zijn voor de wens om er op zijn tijd mooi uit te zien. We bestaan allemaal uit een innerlijke kern en een uitwendig omhulsel, die in elkaar overgaan en niet perse twee verschillende dingen zijn.

Ja, het canvas is klein, de personages zijn gewoontjes en de kwesties nou niet direct episch. Maar dat reduceert een boek als The Women in Black niet automatisch tot stompzinnige chick lit. Ook op de vierkante centimeter kunnen zich zaken afspelen waar de juiste auteur boeiend en met inzicht over kan schrijven. Ook een weinig wereldschokkende roman die niet gaat over groots en meeslepend levende personages kan de moeite waard zijn. The Women in Black sprankelt, toont een warm hart, heeft zo nu en dan een lekker zwart gevoel voor humor en ik beveel het van harte aan aan alle lezers (m/v) die heel eventjes geen zin hebben in grootse literatuur met grootse thema's en grootse ellende.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!
Bookmark and Share

2 opmerkingen: