zaterdag 4 oktober 2014

Lief leven

Alice Munro,
Dear Life (Canada 2012)
Korte verhalen, 336 pp.
In het Nederlands vertaald als Lief leven



De doorgewinterde hardlopers onder ons zullen dit ongetwijfeld beamen: een rustige duurloop op constant tempo is veel gemakkelijker vol te houden dan intervaltraining, waarbij je korte, intensieve stukjes op hoog tempo afwisselt met rustige hobbelpauzes. Bij een duurloop moet je er tijdens de eerste paar kilometers even in komen, maar na een tijdje raak je in een prettige cadans die je, mits goed getraind bent, uren vol kunt houden. Bij intervaltraining daarentegen moet je er steeds weer opnieuw 'inkomen' en dat maakt het zo zwaar en inspannend. Zo vergaat het mij ook met romans en korte verhalen. Ik lees weinig korte verhalenbundels meer, niet omdat ze inferieur zouden zijn aan romans, maar omdat ze extra inspanning vergen, op dezelfde manier als intervaltraining. Ik ben dus gewoon te lui voor korte verhalen, met als slap excuus dat ik een veeleisende baan en een gezellig sociaal leven heb.

Maar ik heb er geen spijt van dat ik deze bundel heb gelezen. Munro schrijft met een intensiteit die paradoxaal genoeg niet van de pagina's afspat, maar pas opvalt bij aandachtige lezing. Haar hoofdpersonen zijn gewone mensen met gewone levens, waarin iets opmerkelijks gebeurt - dat wil zeggen, niet opmerkelijk voor de rest van de wereld, maar wel voor henzelf. Veel verhalen hebben een onverwachte wending die niets met plottechniek te maken heeft, maar het verhaal zijn diepere betekenis geeft. De personages worden met zo'n beknopte trefzekerheid neergezet dat je al heel snel met hen begaan raakt. Sommige verhalen zijn een momentopname, andere bestrijken jaren.

Eén van de mooiste vond ik het verhaal van de oudere vrouw die vanwege geheugenproblemen doorverwezen wordt naar een gespecialiseerde arts op het platteland, maar zijn naam vergeet en het briefje waarop ze die geschreven heeft, niet kan vinden. Al zwervend door het onbekende dorp gaat ze naar hem op zoek. Aan het eind van het verhaal valt alles ineens op zijn plaats en krijgt het verhaal zijn emotionele lading. Schitterend gedaan.

Net zo schitterend gedaan is de bijna achteloze onthulling over het verleden van een terugkerende  jonge Canadese soldaat die in 1945 vlak voor zijn thuisbestemming met plunjebaal en al uit een rijdende trein springt, een alleenstaande vrouw helpt op de boerderij waar hij toevallig terecht komt, en nooit meer weggaat. Je zou er bijna overheen lezen, maar met een paar woordjes tegen het einde begrijp je ineens alles en wordt duidelijk hoe schrijnend een deel van zijn leven was en tegelijkertijd hoeveel onuitgesproken tederheid er is geweest.

Munro sluit de bundel af met vier fragmenten waarvan ze zegt:
"The final four works in this book are not quite stories. They form a separate unit, one that is autobiographical in feeling, though not, sometimes, entirely so in fact. I believe they are the first and last—and the closest—things I have to say about my own life."
Het zijn herinneringen, stukjes uit haar jeugd, die zo zijn beschreven en geordend (en aangepast) dat ze een poëtische lading krijgen, zoals het verhaal "Night", waarin ze beschrijft hoe ze als puber een tijdje lijdt aan slapeloosheid en er tijdens de lange doorwaakte nachten uit het niets het verontrustende idee in haar opkomt dat ze haar zusje die in dezelfde kamer slaapt wel eens zou kunnen wurgen. Ze vlucht daarom elke nacht het huis uit, en op een keer is daar een onverwachte, korte, maar zeer betekenisvolle ontmoeting met haar vader. De liefde van vader en dochter en het psychologische inzicht van een eenvoudige plattelandsman die uit die ontmoeting spreken, worden pas in hun volle omvang duidelijk als je als lezer halt houdt en de impact rustig tot je door laat dringen. Heel bijzonder.

Ik blijf liever romans lezen dan korteverhalenbundels, maar dit boek heeft me toch wel weer doen inzien dat het korte verhaal in de hand van een meester als Alice Munro een literaire vorm is die veel moois te bieden heeft. Deze verhalen gaan niet zozeer over het leven, ze zijn het leven.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.

14 opmerkingen:

  1. Hoi Anna, Alice Munro wordt door zoveel mensen gewaardeerd dat ze al lang op mijn lijst met nog te lezen schrijvers staat. Zeker ook omdat ze de Canadese Tsjechov wordt genoemd, die mijn favoriete schrijver allertijden is. Een paar jaar geleden ben ik met een bundel van haar begonnen. Daar had ik 4 verhalen van gelezen die mij zwaar tegenvielen en toen heb ik de bundel weggelegd. Toch is er nog het verlangen om het met een ander boek van haar te proberen. Afgaande op jouw recensie zou "Dear life" een goede keus kunnen zijn. We zullen het zien. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Erik, ik ben dan wel benieuwd waarom die verhalen je 'zwaar tegenvielen'. Het is niet zo dat de verhalen in deze bundel beter of anders zijn dan die in haar andere bundels, dus als je die eerdere verhalen niks vond, vind je deze verhalen waarschijnlijk ook niks.
      Of misschien moet je af van de aanduiding 'Canadese Tsjechov'. Mogelijk dat je daardoor verwachtte dat ze net zo'n soort schrijver is als Tsjechov, terwijl het enige wat ermee bedoeld wordt, is dat ze net zo meesterlijk is in het schrijven van korte verhalen.

      Verwijderen
  2. Dag Anna,

    Nog nooit iets gelezen van Munro, maar dit maakt me wel benieuwd, vooral door die zinnetjes waar je bijna overheen leest maar die dan essentieel blijken, dat fenomeen is me welbekend. Ben toevallig voor het eerst in lang weer bezig aan een bundel kortverhalen, van Roald Dahl - Gelijk Oversteken. Zeer vreemd: de eerste twee pagina's ben je onder de indruk van de sfeerschepping en het oog voor detail, nadien begint dat uitgesponnene van dialoog en beschrijving wat te irriteren, en snak je naar het einde. Niet echt de gedroomde reclame voor 'het kortverhaal'. :-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. O ja, Roals Dahl! Die vond ik op de middelbare school geweldig, maar nu zou ik daar denk ik niet zoveel interessants in zien.
      Alice Munro is juist typisch een schrijver voor de iets rijpere lezer met wat meer levens- en leeservaring. Ik zou haar nooit aan middelbare scholieren voorschotelen, want die zouden keihard over de veelzeggende details heen lezen en meteen reageren met 'saaaai' en 'er gebeurt niks'.

      Verwijderen
  3. Grappig dat jij hier nu over blogt, want ik ben momenteel bezig met een blogpost over het lezen en bespreken van korte verhalen. Veel lezers roepen dat ze niet van verhalenbundels houden, maar het bevalt mij juist wel goed om naast romans ook korte verhalen te lezen. Binnenkort kan je lezen waarom ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Zo zie je maar weer, Koen, wat er kan gebeuren als je een vooroordeeltje aan de kant zet ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. IJsbrand, bedankt voor de link naar je uitgebreide beschouwing over Alice Munro en dit boek. Kennelijk lopen de meningen uiteen, want er zijn ook recensenten die dit juist één van haar beste bundels vinden. Het zal wat mij betreft in ieder geval niet de laatste die ik van haar lees. Ik heb er nog een aantal in de kast staan.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dit was pas de tweede Alice Munro-bundel die ik las, maar de andere (The View from Castle Rock, 5 jaar terug gelezen) vond ik ook erg de moeite waard (klik hier voor mijn bespreking.
    Ik zou de verhalen als het enigszins kan inderdaad in het oorspronkelijke Engels lezen. Haar taal leest behoorlijk gemakkelijk, dus dat kan geen beletsel zijn ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. ik heb onlangs Levens van meisjes en vrouwen van Munro gelezen, ik vond het prachtig, een boek dat een roman zou zijn volgens de ene lezer en wederom een kortverhaalbundel volgens de ander. misschien is dat wel een aanrader..

    zoals je misschien wel weet lees ik heel graag korte verhalen. ik vind het wel prettig dat het lezen van kortverhalen wat harder werken is, ik ben al gauw van mening dat romanschrijvers te veel weggeven, in korte verhalen kom je dat minder tegen en al helemaal bij Munro. ik denk graag na over wat ik heb gelezen en goede korte verhalen dwingen je daar bijna toe. waar Munro overigens heel goed in is, is het samenstellen van bundels: ik geloof dat ze zelf de vertalen kiest voor een nieuw werk, en ik merk dat dat een kunst is. bij Munro lijkt alles achteraf een geheel te zijn, terwijl het dat wat betreft de verhalen niet is maar er blijft altijd een bepaald gevoel meeliften ofzo. bundels van andere verhalen bevatten losse chunks die alleen bij elkaar horen omdat er een kaft omheen zit.

    ik ben er nog niet helemaal uit of Munro echt in het Engels gelezen moet worden. ik las haar voor 't eerst in 2011 en het viel me op hoe makkelijk ze leest. toch ben ik, als ik in het Engels lees, altijd bang nuances te missen. ik vind het wel jammer dat de Nederlandse uitgaves nogal wisselen qua kwaliteit: enkele titels bestaan uit duurzaam papier en een harde kaft, anderen worden gemaakt van krantenpapier, dat begrijp ik niet zo van de uitgever. de vertalingen lijken echter wel van hoge kwaliteit te zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. *bundels van andere schrijvers (tweede alinea, laatste zin)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Bedankt voor jouw aanvullende bespiegelingen over deze schrijver en haar oeuvre. Omdat ik nog maar 2 bundels van haar heb gelezen, was ik me er niet bewust van dat ze zo goed is in het samenstellen van bundels. Zoiets is ook een kunst.

      Toevallig staat Lives of Girls and Women al vijf jaar in de kast en ik denk dat dat, afgaande op jouw aanbeveling, mijn volgende Munro wordt.

      Verwijderen
  9. Dankjewel voor het verwoorden van ook mijn bewondering van het werk van Alice Munro! Ga nu zeker weer wat van haar lezen na deze mooie bespreking van- en de reacties op- Dear life.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Heb jij tot nu ook een favoriete bundel, Marrie, of heb je (net als ik) nog te weinig van Munro gelezen om daar een uitspraak over te kunnen doen?

      Verwijderen