zondag 31 mei 2015

Lang leve de recensent

Rónán McDonald, 
The Death of the Critic (GB 2008)
Letterkunde, 160 pp.
Niet in het Nederlands vertaald



Toen McDonald aan kennissen vertelde dat hij bezig was met een boek dat The Death of the Critic ging heten, kreeg hij meteen bijval, omdat mensen dachten dat hij enthousiast aan het schrijven was over het einde van de literaire kritiek. Weg met die professionele critici! is de laatste jaren immers het credo. We zijn toch allemaal critici? Start een blog, vul het met stukjes die bestaan uit een klein samenvattinkje en een waardeoordeeltje ("Dit is een erg mooi boek" c.q. "Niet kopen, want het is saai") en presto, de eerste de beste bloggende huisvrouw noemt zich tegenwoordig op LinkedIn 'boekrecensent'.

De mening van een willekeurige blogger is namelijk exact evenveel waard als die van een professionele recensent die decennia van zijn werkzame leven aan de literatuur gewijd heeft, want het gaat in dit democratische tijdperk alleen nog maar om persoonlijke smaak. Ja toch? Nou nee, niet volgens McDonald en ik ben het roerend met hem eens dat dat veel te kort door de bocht is. McDonald betreurt deze ontwikkeling (niet persé die van de boekblogs, maar wel die van de reductie van een literaire waardeoordeel tot niet meer dan 'smaak') en legt in dit uitstekende, prikkelende boek op heldere, welbespraakte wijze uit waarom. En nou niet meteen afhaken, omdat je ook niks van professionele critici moet hebben en liever bloggers leest. McDonald heeft namelijk een hoop interessants te melden, en wijt het verdwijnen van de professionele kritiek mede aan de universiteiten en hun ondoordringbare 'Theory' en hun politiek geïnspireerde cultural studies

Want terwijl de amateurcriticus oprukte, had de academische literatuurkritiek zich al een tijdlang steeds verder in haar ivoren toren teruggetrokken, dankzij de opkomst van 'Theory' en cultural studies, waarbij geen esthetisch waardeoordeel meer wordt gevormd, maar alle cultuur op een wetenschappelijke en objectieve wijze wordt bestudeerd - tenminste dat is de pretentie. Literatuur (en lectuur, want daar is in deze visie geen verschil meer tussen) wordt daarbij gezien als niet meer dan 'tekst' die al dan niet in dienst staat van de bestendiging van de dominante positie van witte welvarende heteroseksuele mannen. Vroeger werd aan de literatuur een verheffende werking toegekend (mijn overgrootvader had in zijn arbeiderswoning in De Knijpe een bibliotheekje ingericht waar dorpsgenoten met dat doel boeken konden lenen). Je kon er een beter mens van worden, als je het beste van het beste las, zo was het idee. Tegenwoordig wordt aan de universiteiten literatuur (en andere kunstuitingen) eigenlijk alleen nog maar langs de politiek correcte meetlat gelegd en daarop beoordeeld. Ook niet oninteressant, maar van een intrinsieke, esthetische waarde van kunst is sindsdien geen geen sprake meer. Voeg daarbij een voor de leek volkomen onleesbaar jargon en de opsluiting in de ivoren toren is een feit. Geen wonder dat de blogosfeer in het gat gesprongen is.

Het is natuurlijk heerlijk voor ons dat er tegenwoordig met een paar muisklikken zo'n overvloed aan gelijkgestemde lezers te vinden is. Toch ziet McDonald ook een gevaar in het alleen maar lezen van besprekingen van bloggers die een smaak hebben die overeenkomt met de jouwe (zoals we vermoedelijk allemaal grotendeels doen). Je blijft lezen in datzelfde kringetje van boeken en schrijvers waarvan je weet dat je ze graag leest en wordt nauwelijks uitgedaagd om ook eens op avontuur te gaan.
An able and experienced critic, with sufficient respect and authority, could traditionally persuade readers to give unfamiliar work a second glance, to see things they did not see at first glance. Put simply, this is one of the reasons why a healthy public criticism provides such a salutory service for the arts: it can brush received wisdoms and tired forms against the grain.
Dit in tegenstelling tot de nieuwe ontwikkelingen die we de laatste tijd hebben gezien, waardoor dankzij de blogosfeer tenenkrommend slecht geschreven rotzooi als Fifty Shades of Grey een verkoopsensatie kan worden.

McDonald breekt daarom een lans voor het soort literatuurkritiek dat niet benauwd is om goed beargumenteerde esthetische en waarde-oordelen te geven - een literatuurkritiek die zo'n oordeel niet ziet als een puur subjectief iets dat volledig afhankelijk is van tijd en plaats, niet als iets waarbij de ene mening net zoveel waard is als de andere.  Natuurlijk is het verschrikkelijk lastig om de intrinsieke waarde van literatuur of een andere kunstvorm vast te stellen. Natuurlijk is daar altijd een subjectief element bij aanwezig en natuurlijk is dat oordeel mede afhankelijk van tijd en plaats. Maar dat wil niet zeggen dat we het daarom maar op moeten geven.
To command wide public attention, the critic needs to write as if the stakes matter, that the arts are important and the question to be arbitrated and judged upon are of some moment - not just politically but also aesthetically (the two are interlaced).
Ofwel: "If we do not attend to value in the arts, then how can we attend to the value of the arts?" (mijn nadruk).

Ik heb hiermee eigenlijk alleen nog maar het eerste en laatste hoofdstuk van dit ongelooflijk interessante boek bij de kop gehad, want in het uitgebreide middendeel gaat McDonald in op de geschiedenis van de literatuurkritiek. Dit is niet zozeer boeiend vanwege het historische perspectief, maar omdat het laat zien hoeveel mogelijke manieren er zijn om literatuur en de waarde ervan te benaderen. Er is de stroming die kunst als moreel verheffend ziet, er is de beweging die in kunst een middel ziet om dichterbij het goddelijke te komen, er is de 'l'art pour art'-benadering (kunst om de kunst, gewoon omdat het mooi is), er is de literatuurmethode die vooral veel aan close reading doet en de tekst voor zich laat spreken, enzovoort. Van elke benadering laat McDonald zien welke boeiende resultaten ze kan geven en wat de nadelen zijn. De perfecte manier om literatuur te bestuderen is er duidelijk niet, maar wat een inspiratie geven deze hoofdstukken!

McDonald is duidelijk van het type wetenschapper dat ik ook op de universiteit gehad heb en dat toen (eind jaren 70, begin jaren 80) hopeloos achterliep, want ik heb tijdens mijn studie nooit over 'Theory' gehoord. Dit soort docent liet je de tekst van een roman, gedicht of kort verhaal grondig bestuderen en kwam dan in samenspraak met de studenten en met een beetje deskundige sturing tot een oordeel, waarbij ook het plezier in de literatuur erg belangrijk was. McDonald noemt dit the impressionistic, subjective response en hij vindt dat daarvoor weer ruimte moet komen op de universiteiten, zodat de academici die daar opgeleid worden opnieuw contact kunnen maken met het algemene lezerspubliek en daarmee in debat kunnen gaan om het weer uit te dagen. Gelukkig ziet hij de laatste tijd een voorzichtige kentering, zodat hij enigszins optimistisch afsluit met de constatering dat "[p]erhaps the critic is not dead, but simply sidelined and slumbering. The first step in reviving him of her is to bring the idea of artistic merit back to the heart of academic criticism. 'Judgement' is the first meaning of kritos [het Griekse woord waar 'kritiek' van is afgeleid - AvG]. If criticism is to be valued, if it is to reach a wide public, it needs to be evaluative."

Misschien is dit geen werkje voor de modale blogger, maar ben je meer dan gemiddeld in literatuur- en kunstbeschouwing geïnteresseerd, dan zul je dit waarschijnlijk een heel inspirerend en interessant boek vinden. Het is al van een paar jaar geleden en stond hier al een eeuwigheid in de kast, maar het heeft aan actualiteit niets ingeboet. En McDonald is zo'n welsprekende en heldere denker dat het toegankelijker is dan je wellicht zult denken.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.

26 opmerkingen:

  1. Een bespreking naar mijn hart! Ik persoonlijk kijk met bewondering naar de echte recensenten die in staat zijn om vaak heel veel uit een boek te halen, overlappende thema's te zien en dit ook nog mooi te verwoorden. Vaak lees ik een professionele recensie met enige jaloezie, ik heb hetzelfde boek gelezen, maar zou er zeker niet zo coherent en veelomvattend over kunnen schrijven.
    Ik probeer mijn boekbesprekingen (die ik dus ook geen recensies noem) boven het genre 'samenvatting van de uitgever en kort waardeoordeel' uit te laten stijgen. De ene keer lukt het me beter om te verwoorden waarom een boek me wel of niet heeft geraakt of aangesproken dan een andere keer, maar ik doe mijn best :-)
    De geschiedenis van literaire kritiek lijkt me ook bijzonder interessant, ik zie inderdaad op veel plekken dat literatuur aan allerlei politiek-correcte eisen moet voldoen wil het een goede kritiek krijgen.
    Ik heb dit boek meteen op mijn lijstje gezet en als ik volgende maand weer een boek mag kopen van mezelf (ik probeer mezelf soms een beetje in te houden) denk ik dat deze erbij zit. Dank voor de mooie bespreking iig, maar jouw besprekingen zijn dan ook nooit niet van het niveau 'huisvrouw met een blog'. :-)

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik moet bekennen dat ik ook altijd jaloers ben op die professionele recensies en net als jij probeer ik ervan te leren, wat ook bij mij de ene keer beter uitpakt dan de andere.
      Wat betreft de cultural studies: daar wórdt niet eens meer aan besprekingen van individuele boeken gedaan. Het gaat over onderzoek naar 'postcolonial attitudes in novels of the 1960s' of 'gender-identity in Jane Austen' om maar wat te verzinnen. Cultural studies doet namelijk aan zogenaamde Marxistische literatuurkritiek. Dat heb ik van mijn ex-echtgenoot, die in dat vakgebied hoogleraar is, en ik was, toen hij me daarover vertelde, aanvankelijk zo onvoorstelbaar onnozel om daaruit de conclusie te trekken dat hij tot het communisme was bekeerd - wat me eerlijk gezegd wel vreemd voorkwam. Toen bleek dat Marxistische literatuurkritiek inhield dat je met een sociologische bril naar literatuur kijkt (zie de - fictieve - onderwerpen die ik hiervoor noemde). Op zich is dat natuurlijk volstrekt legitiem en zinvol, maar het is allemaal wel erg steriel. Genieten van een mooi boek speelt daarin geen rol. Dan mis je toch iets wezenlijks, naar mijn mening.

      Verwijderen
  2. Hey Anna, wat een leuke bespreking! Professionele recensenten vind ik regelmatig toch ook een meerwaarde bieden: ze leggen al eens een onverwachte verwantschap bloot, maar vooral: als het bespreekplezier voelbaar is, daar ben ik dol op. Zie deze bijvoorbeeld: http://www.volkskrant.nl/recensies/in-honderdvijftig-paginas-laat-enter-de-werking-van-zelfbedrog-zien~a3977291/ Toen ik dat las dacht ik, tja, het boek zelf krijgt maar 3 sterren maar inspireert de recensent tot een 5 sterren-recensie. Helder, mooi verwoord. In De Groene apprecieer ik dan niet alleen dat er geen sterren worden uitgedeeld, maar ook dat een boek soms 2/3 pagina's krijgt - da's toch genieten. Net als jouw blog natuurlijk, want pro-recensenten: niet altijd rozengeur, zo soms voel je ook dat ze wat pedant worden: alsof ze net iets teveel gelezen hebben, en er met hun hoofd niet helemaal meer bij zijn, alsof ze alles wel al eens gezien hebben. Op zo'n moment denk je; die zou beter enkele jaren wat anders gaan doen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Goed zo, Guy. Ik ben blij dat er nog meer mensen zijn die in ieder geval openstaan voor de meerwaarde van deskundigen op dit gebied. Op zich heb ik ook wel een klacht over professionele recensies: er wordt vaak teveel van de plot weggegeven en persoonlijk heb ik beslist niet het dédain dat sommige recensenten voor plot hebben. Maar verder denk ik dat een zekere bescheidenheid ons als bloggers hier past.

      Verwijderen
    2. Wat bedoel je met die dédain voor plots?
      Ik vind het moeilijk om pro's en amateurs te vergelijken, het is een ander speelveld met andere objectieven: de pro moet een gefundeerde bespreking schrijven, geeft liefst ook redelijk wat informatieve background mee (situering werk binnen carrière/tijdperk/regio/stroming..) en inderdaad, focust misschien ook iets te veel op het 'navertellen' v/h verhaal. Net omdat ie het redelijk objectief moet houden?
      Er bestaan natuurlijk vele soorten recensenten, de ene koude kikker, de andere warmbloedig woelwater. Ben wel benieuwd of er grosso modo ook in recensie-schrijfstijlen - mischien mede onder invloed van sociale media - een evolutie te bespeuren valt!

      Verwijderen
    3. Guy, met dédain voor plots bedoel ik dat de betreffende recensent grotendeels de plot weggeeft, omdat hij of zijn die ondergeschikt vindt. Persoonlijk vind ik dat jammer. Ik hou wel van een goede plot, zoals ik ook wel houd van goede plotloze romans, als die interessant geschreven zijn.
      Verder kan ik alleen maar onderschrijven wat je hier zegt.

      Verwijderen
  3. Hoi Anna, een mooie bespreking van een boek dat terecht de vraag de stelt wat wil je met een recensie. Ik vind die boeken het leukst waarbij ik totaal verrast wordt door een nieuw gezichtspunt of door mooi taalgebruik. Als blogger ben je toch een soort van middelaar tussen mooie boeken en andere lezers. Ik ga het boek in ieder geval bestellen en zelf doorlezen. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Veel plezier met het boek, Erik. Ik wil je aanraden om het op je gemak te lezen, met zo nu een dan een stukje. Dat heb ik ook gedaan en daardoor was ik in de gelegenheid om wat de schrijver zei, goed in me om te laten gaan. Je zult het vast interessant vinden.

      Verwijderen
  4. Zo, deze bespreking heb ik ook maar even op mijn Facebookpagina aanbevolen!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Tja, recenseren is een serieus vak en ik ben blij dat die professionele recensenten er zijn, al trek ik me er niet altijd wat van aan. Gelukkig kun je in een goede recensie, zelfs als die niet heel positief over het boek is, wel afleiden of het boek jou zal aanstaan of niet. Iets wat met blogs al veel moeilijker is, de goede, waaronder de jouwe, daargelaten.
    Zo'n meer theoretisch boek als dit zal ik niet snel oppakken omdat ik op mijn studie Literatuurwetenschap ben afgeknapt juist door al die theorieën (Freud, Lacan, Foucault etc) waarvan ik op een bepaald moment vond dat het voor mij niets meer met literatuur te maken had, het werd een soort technocratische benadering van de literatuur. Mijn plezier in lezen heeft daar een paar jaar een flinke deuk opgelopen.
    Zelf lees ik af en toe een stukje in De ongeneeslijke lezer van Arjan Peters. Dat is (ook al) een oud boek (uit 2002) maar wil wat meer vanuit de praktijk laten zien hoe een recensent leest en hoe hij zijn oordeel vormt, iets wat ik interessant vind omdat ik vaak een serieuze recensie probeer te doorgronden, jaloers als ik ben: hoe zit dit in elkaar, hoe doet hij/zij dit? Ik heb niet de illusie dit ooit te zullen kunnen, maar wil wel snappen hoe anderen het doen. Ik heb het zelf dan ook over mijn leeservaringen. Die dekken ook beter de lading van wat ik doe, want ik drijf steeds verder af van de 'conventionele' boekbespreking (inhoud/oordeel) en merk dat ik schrijven het leukste vind als ik er een heel persoonlijke draai aan kan geven maar daarin ben ik nog steeds zoekend/lerend.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Joke, kennelijk ben ik mijn bespreking niet helemaal duidelijk geweest. Dit boek zet zich nu juist af tegen die theoretische ('technocratische') benaderingen die jij noemt en inventariseert wat er allemaal aan vooraf ging. Die 'ouderwetse' benaderingen zul jij vast wél interessant vinden en je zult vast ook met belangstelling lezen waarom McDonald vindt dat Derrida, Lacan, Foucault en consorten de literatuurkritiek een hele slechte dienst hebben bewezen.

      Persoonlijk vind ik juist de bloggers (zoals jij) die een hele eigen, persoonlijke draai aan hun besprekingen geven het leukst om te lezen, mits de betreffende stukjes goed geschreven zijn (en dat zijn die van jou altijd). Dat geeft bloggers namelijk een meerwaarde t.o.v. professionele recensenten - die kunnen zoiets niet gauw doen. Zelf experimenteer ik ook zo nu en dan met wat minder conventionele besprekingen, maar dat gaat alleen als ik daarvoor toevallige een geschikte invalshoek heb. Het geeft wat extra sjeu aan het bloggen en zo voel ik me als saaie jurist toch nog een beetje creatief ;-)

      Dat boek van Arjan Peters kende ik nog niet, maar dat gaat meteen op mijn verlanglijstje. Bedankt voor de tip.

      Verwijderen
    2. Oh waarschijnlijk heb ik zodra het woord 'theory' viel te snel doorgelezen ;-)
      Ik zal het dan toch maar op mijn lijstje zetten.
      Het boek van Peters zul je ergens tweedehands op de kop moeten tikken, dat is volgens mij niet meer leverbaar.
      En jij bedankt voor het compliment!

      Verwijderen
  6. Leuke discussie. Ik ben blij dat ik professionele recensenten en 'amateurs' kan afwisselen, zeker wanneer die 'amateurs' vaak een 'professionele' achtergrond blijken te hebben. Ik kom uit hetzelfde studiejaar als ene Hans Bouman, recensent bij de Volkskrant en volg hem altijd met interesse. Juist omdat zijn smaak overeenkomt met die van mij durf ik de boeken van mij totaal onbekende schrijvers die hij waardeert aan. Ik probeer in mijn blogs zo min mogelijk in te gaan op de plot, omdat ik er zelf altijd van baal wanneer die wordt weggeven. Ik probeer daarom de kern te vatten en aan te geven waarom ik het boek al dan niet goed vind. Bespaart mij bovendien een heleboel werk en ik kan het doen zoals ik wil in wat ooit door een docent een 'vlotte bijna Amerikaanse schrijfstijl' is genoemd. Ik merk dat na jaren verplicht lezen van boeken en er ingewikkelde essays over schrijven, ik er geen behoefte aan heb om de wereld te verblijden met ingewikkelde blogs. Ik geniet van de recensenten die dat wel doen en ach wie weet, misschien doe ik het ooit ook op die manier. Naast mijn werk lukt me dat nu niet. Blogs waarin alleen maar staat 'is een goed boek' vallen wat mij betreft niet in de categorie blog, ik merk dat ik bovendien selecteer op genre: ik volg met name de blogs over literatuur met een hoofdletter en niet de blogs over fantasy, crime, SF ed. Ik merk dat mijn volgers dat ook doen, zodat we elkaar wederzijds inspireren.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Liliane, ik vind jouw blogs zeer leesbaar en lezenswaardig, vooral de wat langere. Je weet goed tot de kern door te dringen en ik lees jouw stukken daarom altijd met belangstelling. Heb er al de nodige tips aan overgehouden.
      Recensent Hans Bouman volg ik ook al heel lang, zeker nu ik weer op de Volkskrant ben geabonneerd. En inderdaad, juist door dat soort recensenten kun je ontdekkingen doen die je anders nooit had gedaan. Dat vindt McDonald ook een hele belangrijke meerwaarde van de professionele criticus.

      Verwijderen
  7. Dag Anna. Het zal je vast niet verbazen dat dit boek op mijn lijstje komt. Als historica ben ik veel te weinig getraind in het literair lezen van teksten en ik kan daarbij zeker wat hulp gebruiken. Groetjes van een huisvrouw met een blog!!!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Jacqueline, als er nu één blogger is die ik níet zie als 'de eerste de beste bloggende huisvrouw' dan ben jij dat wel. Jouw blogs zijn juist een prachtig voorbeeld van wat een blogger wel en een professionele recensent niet kan doen: een heel persoonlijk en origineel verhaal maken van een boekbespreking en daar ook nog de nodige diepgang aan toe voegen.
      Ik denk trouwens dat je The Death of the Critic met veel belangstelling zult lezen.

      Verwijderen
    2. Dag Anna, je maakt me helemaal verlegen zo. Ik denk dat ik nog heel veel te leren heb van dit boek, en dat het mijn lectuur alleen maar kan verdiepen. Dus we gaan ermee aan de slag! Groetjes Jacqueline

      Verwijderen
  8. Hoi Anna, ik heb het boek van McDonald net uitgelezen. Oeff, wat een saai boek. Ik vind jouw recensie van het boek een prachtige tekst die tot nadenken stemt. Dat kan ik helaas van het boek zelf niet zeggen, ik vind dat McDonald in dor professorenproza zijn verhaal vertelt (dat op zich best de moeite van het vertellen waard is). Neen, dan lees ik toch liever blogs zoals die van jou, van mensen die ik enigszins ken en met wie ik min of meer dezelfde smaak deel. In ieder geval heb ik het boek uitgelezen en dat vind ik in dit geval al heel wat. Ik ben benieuwd wat andere bloggers van dit boek vinden als ze het na het lezen van jouw enthousiaste recensie erin begonnen zijn. Ik zet op mijn blog maar geen bespreking van dit boek, daarvoor ben ik gewoon te negatief. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Eric, wat jammer dat je zo negatief bent over het boek enkel en alleen omdat het naar jouw smaak niet vlot en populair genoeg geschreven is; en wat jammer dat je kennelijk helemaal niks van de inhoud hebt gevonden maar aan de oppervlakte bent blijven steken.
    Verder ben ik zeer verbaasd over jouw karakterisering van "dor professorenproza". Als je dit al "dor professorenproza" vindt, ben ik benieuwd wat je zou vinden van de boeken die ik voor mijn studie moest lezen ;-) Vergeleken daarbij is dit een heel toegankelijk werkje.
    Maar misschien had je verkeerde verwachtingen van dit boek. MacDonald schrijft nu eenmaal niet om de lezer te "entertainen" maar om een aantal belangwekkende en belangrijke punten naar voren te brengen, en doet dat op buitengewoon heldere en elegante wijze. Hij wil je aanzetten tot nadenken, en omdat ik zijn ideeën en informatie zo interessant vond, heb ik het boek geen moment als saai ervaren, maar juist als inspirerend en prikkelend.
    In ieder geval denk ik niet dat wij echt dezelfde smaak delen en kun je maar beter niet meer op mijn oordeel afgaan!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Anna, ik ga het boek nog een tweede keer op mijn gemak lezen (ik was er de eerste keer wat erg snel doorheen geraast ondanks jouw waarschuwing om het rustig aan te lezen). De boeken die jij (en ook ik!) voor je studie moest lezen zullen vast nog wel een graadje erger zijn geweest, dat geloof ik graag. Ik denk ook dat meespeelt bij dit boek dat mijn beheersing van het Engels wel een stuk minder zal zijn dan die van jou. De centrale stelling van het boek (de vraag of iedere recensent een even goede is) vind ik prikkelend en ter zake doende. Ik vind alleen dat MacDonald dat niet erg elegant uitwerkt. Jouw stukje over het boek daarentegen is een klein meesterwerkje, vandaar dat ik erg nieuwsgierig was naar dit boekje. Hoewel wij af en toe van mening verschillen over de vraag of een boek de moeite waard is of niet sla ik jouw oordeel toch erg hoog aan. Ik vind meer dan jij dat een boek een beetje toegankelijk moet zijn, maar jij hebt ook genoeg boeken warm aanbevolen waar ik wel helemaal achter sta.
      Een voorbeeld van literatuurkritiek waar ik wel helemaal enthousiast over ben is "The novel" van Michael Schmidt, een zeer uitgebreid overzicht van de Engelstalige roman, waarvan ik vermoed dat jij het ook wel zult kunnen waarderen al heb jij wel veel meer van de besproken boeken gelezen dan ik, jij zit meer in de Engelstalige hoek. In ieder geval blijf ik altijd met interesse jouw stukjes lezen, ga zo door! Groetjes, Erik

      Verwijderen
    2. Door een boek als dit heenrazen heeft inderdaad geen enkele zin, Erik, en is alleen maar verspilling van tijd, want je krijgt er uiteindelijk vrijwel niks van mee. Zo is bijvoorbeeld de centrale stelling van het boek niet, zoals jij stelt, de vraag of iedere recensent een even goede is, maar dat bloggers (op een paar uitzonderingen na) helemaal geen recensenten zijn, maar slechts amateurs die stukjes schrijven, en (b) dat de universiteiten weer aandacht moeten gaan besteden aan een esthetische beoordeling van literatuur en niet alleen moeten kijken of een roman wel politiek correct is.
      Een boek als dit vergt investering van tijd en energie, maar dat het ontoegankelijk is voor de leek, vind ik niet. Je moet steeds een klein stukje lezen, dat stukje goed in je om laten gaan en nadenken over hoe je het kunt relateren aan je eigen leeservaringen tot nu toe. Dan is de beloning groot. Het voordeel van mijn ouderwetse literatuurstudie is dat ik heb geleerd om echt goed en met aandacht te lezen. De meeste mensen tegenwoordig zijn daar helemaal niet meer toe in staat, helaas.
      Volgens mij hou je me ook een beetje voor de gek. Ik weet namelijk best dat mijn eigen stukje vergeleken met het boek van MacDonald tamelijk onbeholpen is en ik ben stinkend jaloers op zijn heldere en welsprekende schrijfstijl.
      Wat betreft het veelgeprezen boek van Michael Schmidt, dat is geen literatuurkritiek, maar literatuurgeschiedenis, wat toch iets ander is. Aangezien ik zelf medeauteur ben van twee Engelse literatuurgeschiedenissen, denk ik niet dat ik helemaal tot de doelgroep behoor, en dat het boek me te weinig nieuws zou hebben te melden.
      Enfin, veel succes met het herlezen, grondig overpeinzen en goed herkauwen van The Death of the Critic ;-)

      Verwijderen
  10. Sorry als het hier al wel ergens gedefinieerd staat, maar ik vraag me af wanneer een recensent professioneel genoemd mag worden? Ik neem aan dat dat niet alleen met betaling te maken heeft?

    Ik kom hierop omdat ik weer even de negatieve Guardian-recensie van Come, Thou Tortoise heb opgezocht. Ik vind dat negatieve niet erg, maar wel dat er plompverloren een belangrijk plot point wordt weggegeven waar je als lezer liever zelf achter was gekomen (ik had het boek toen gelukkig zelf al gelezen, maar ik werd plaatsvervangend kwaad t.b.v. de aspirant-lezer). Ik vind het niet erg professioneel als je, omdat je het boek zelf niks vond, er geen been in ziet om het ook voor een ander te verpesten.
    (Om de een of andere reden kan ik geen directe link krijgen om te posten, maar als je zoekt op 'Come thou tortoise review', zonder aanhalingstekens, is het de bovenste treffer, of een van de bovenste.)

    Nu ik de review weer vond, bleek die van een schrijfster te zijn, Lucy Ellmann. Van wie ik nog nooit heb gehoord, maar dat zegt verder niets. Vervolgens ging ik op zoek naar recensies van haar boeken in The Guardian zelf en ook andere bladen, en die bleken ook allemaal door fictie-auteurs geschreven te zijn.

    Zijn die schrijvers nu de professionele recensent van tegenwoordig? Het lijkt me eerder toe dat ze gewoon een beetje bijschnabbelen (hoewel er neem ik aan ook wel echt goede critici tussen zullen zitten). Maar waar zijn de Kees Fensen (Kezen Fens) gebleven?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Bedankt voor je uitgebreide en interessante bijdrage, Sabine. Zoals ik eerder in een reactie op het commentaar van Guy (Boekenliefhebber) schreef: "Op zich heb ik ook wel een klacht over professionele recensies: er wordt vaak teveel van de plot weggegeven en persoonlijk heb ik beslist niet het dédain dat sommige recensenten voor plot hebben."
      Ik ken wel meer lezers (eigenlijk alleen professionele letterkundigen) voor wie de plot slechts bijzaak is en die het daarom geen enkel probleem vinden om daar uitgebreid op in te gaan, wat vaak ook wel nodig is als je een uitgebreide analyse van het boek wilt geven. Die stukken sla ik zelf altijd over als ik een roman nog moet lezen en lees ik pas achteraf. Hetzelfde geldt voor inleidingen op klassiekers.

      Wat betreft je vraag of die schrijvers nu de professionele recensenten zijn van tegenwoordig: ik volg alleen The Guardian en de NYT en vooral The Guardian werkt inderdaad vaak met gastrecensenten die tevens auteur zijn. De NYT doet dat ook wel, maar in mindere mate, is mijn indruk. Die heeft natuurlijk een aantal vaste gezaghebbende recensenten zoals Michiko Kakutani (die zelfs een eigen Wikipedia-lemma heeft) en Janet Maslin.
      En mijn definitie van professionele recensent? Iemand die met grote kennis van en deskundigheid op het gebied van de literatuur beroepsmatig en tegen betaling recensies schrijft. Ik kom ze in onze eigen kwaliteitskranten ook nog steeds wel tegen, maar ze zien er geen van allen tegenop om grote delen van de plot weg te geven....

      Verwijderen
    2. De vele positieve recensies die ik in diverse bladen heb gelezen, vonden het niet nodig om het te onthullen (op een na, geloof ik).

      Bij Ellmann kreeg ik de indruk dat het haar niet te doen was om een uitgebreide analyse, maar meer om hatelijk te zijn. Boven een recensie door een collega-auteur van een boek van haar stond "the usually furious Lucy Ellmann", en de recensie opende met "The rant is Lucy Ellmann's forte." Ik kan me voorstellen dat C,TT niet het ideale boek voor haar is.

      Uit jouw reactie leid ik af dat de beste course of action is om van tevoren de boekbloggers te lezen en na afloop pas in de professionele recensies te duiken (wat ik inderdaad ook vaak al doe). Inleidingen in boeken bewaar ik ook meestal tot het laatst.

      Verwijderen
    3. Ik heb nu pas de recensie van Ellmann gelezen en het is inderdaad een hatchet job. Dergelijke recensies zijn alleen leuk als ze onweerstaanbaar geestig zijn; deze is helaas vooral zuur. En het is inderdaad onvergeeflijk dat ze iets verklapt dat de lezer (net als Audrey) nu juist zelf moet ontdekken.

      Ik ga meestal niet alléén óp professionele recensenten af, maar wordt vaak over de streep getrokken door een boekblogger die ook enthousiast over een boek is. Daarbij ben ik wel selectief. Ik lees alleen nog maar bloggers die hun mening over een boek goed onderbouwen en uitleggen wat naar hun mening de sterke en zwakke punten van een boek zijn (m.a.w. de bloggers die moeite doen om over een boek na te denken).

      Verwijderen