Het raadsel van de muurschildering

Alis Hawkins,
Testament (GB 2008)
Roman, 568 pp.
Niet in het Nederlands verkrijgbaar


Soms heb je zin in gewoon een goed verhaal, waar je je volledig in onder kunt dompelen. Het is dan helemaal niet zo erg als het weinig diepgang heeft of als de stijl hooguit adequaat is. De personages hoeven  niet met alle geweld buitengewoon complex en interessant te wezen, als ze maar geloofwaardig genoeg zijn om mee te leven. En de auteur hoeft ook niet perse prikkelende ideeën te debiteren, als je maar fijn meegesleept wordt. Dat had ik zo ongeveer van Testament verwacht. Het bestaat uit twee met elkaar samenhangende verhalen, waarvan één zich in de middeleeuwen afspeelt en de andere aan een hedendaagse universiteit. Ik heb een levendige belangstelling voor de middeleeuwen en heb, na 12 jaar zelf aan een universiteit gewerkt te hebben, een zwak voor universitaire settings, zodat deze roman echt wat voor mij beloofde te zijn.

De opbouw van het boek en het door elkaar weven van de twee verhalen zijn uitstekend gedaan. In het heden wordt hoofdpersoon Damia Miller, kersverse pr-medewerker aan Kineton and Dacre College (onderdeel van een fictieve Oxbridge-universiteit), geconfronteerd met een historische puzzel: wat stellen de raadselachtige middeleeuwse muurschilderingen voor die aan het licht zijn gekomen na verbouwingswerkzaamheden? En kan zij daar wellicht wat mee in een pr-offensief om geld binnen te slepen voor het noodlijdende College? Daar tussendoor schieten we steeds terug naar de veertiende eeuw, waar meestersteenhouwer Simon Kineton en zijn vrouw, meestertimmerman Gwyneth, zojuist na 20 jaar huwelijk eindelijk een zoontje hebben gekregen. Tegelijkertijd wordt Simon benaderd door de rijke wijnhandelaar Richard Daker, die aan de universiteit een college wil bouwen dat onafhankelijk dient te zijn van de kerk.

Het langzaam ontdekken van het verhaal achter de muurschildering door Damia gaat heel mooi gelijk op met het verhaal van het gezin Kineton en aan het eind komt alles perfect bij elkaar. Daar valt niets op aan te merken. Wat ik enigszins jammer vond, is het gebrek aan subtiliteit en complexiteit. Als dit een thriller of een misdaadroman was, zou dat niet zo bezwaarlijk zijn, maar Hawkins heeft duidelijk ambities. Ze wil het een en ander kwijt over intellectuele onafhankelijkheid, over relaties en over de acceptatie van buitenstaanders. Mooie thema's, maar het ligt er allemaal net iets te dik bovenop: een duidelijk zichtbaar laagje dat je er zo af kunt schrapen waarna er een tamelijk dun verhaal overblijft. Verder zijn de slechteriken lekker duidelijk slecht en de goeden helemaal goed. Van morele ambiguïteit is geen sprake.

Het is hartverwarmend en sympathiek dat Hawkins (witte hetero) opkomt voor onderdrukte minderheden, maar waarom moet de hoofdpersoon in het eigentijdse verhaal nou perse én zwart én lesbisch zijn en moet het middeleeuwse verhaal draaien om een vrouwelijke bouwer met ook nog eens een zwaar gehandicapt kindje? Alle doelgroepen van positieve discriminatie lijken er ingepropt te zijn. Wat ik ook jammer vind, is dat dit soort populaire historische fictie altijd hoofdpersonen met moderne ideeën en houdingen heeft. Een vrouwelijke meestertimmerman! Een wijnhandelaar die er bijna anderhalve eeuw vóór Luther al protestantse ideeën op na houdt! Nooit tref je in dit soort boeken eens een typische middeleeuwer met uitsluitend achterlijke middeleeuwse ideeën in de hoofdrol aan - wat ik trouwens best snap, want het is natuurlijk stukken moeilijker om zo iemand meelevenswaardig te maken.

Maar het allerjammerste vond ik de centrale gebeurtenis in het boek. Wie het nog graag wil lezen, raad ik aan om nu even koffie te gaan zetten, want ik ga een belangrijke plotontwikkeling verklappen. Let op: in het boek pleegt een klein kind van acht (het gehandicapte kindje van Simon en Gwyneth) zelfmoord, opdat Simon zijn bouwwerk kan verwezenlijken. Het jongetje wordt gepresenteerd als een soort Jezus die zijn leven voor de mensheid gaf, alleen dan natuurlijk op een andere schaal. Persoonlijk vond ik dit echt niet te verteren. Ten eerste het feit dat een kind van acht heel doelbewust zelfmoord pleegt voor de carrière van zijn vader. Is een kind van acht daartoe echt in staat? Het komt mij wel heel ongeloofwaardig voor. Ten tweede het feit dat het zielige gehandicapte jongetje een soort Christusfiguur wordt. Voor mij is dat het toppunt van weeïge sentimentaliteit.

Jammer, want het verhaal is - hoewel het proza weinig opzienbarend is - verder goed geschreven en nog eens onderhoudend ook. Hawkins had zich gewoon tot een interessante plot moeten beperken, dan had mijn ergernis de sterke punten van dit boek niet overschaduwd.