Pooldromen

Barry Lopez, Arctic Dreams: Imagination and Desire in a Northern Landscape (VS 1986)
Reisverhaal, 415 pp.
Nederlandse titel: De geheimzinnige Noordpool


Zeer binnenkort vlieg ik naar Spitsbergen voor een droomreis (hoop ik) per expeditieschip. Om alvast een beetje in hoognoordelijke sferen te komen heb ik onlangs dit boek gelezen, dat in 1986 de National Book Award won. Het gaat vooral over het poolgebied van noordelijk Amerika, maar veel ervan is ook interessant voor een Spitsbergenganger, en bovendien ben ik in het verleden ook al eens in het adembenemend mooie Alaska en op Groenland geweest.

Lopez heeft voor een thematische benadering gekozen en combineert een literaire stijl met een poëtische blik. Hij begint met een aantal bijzondere diersoorten; vertelt over de eerste bewoners van het gebied en hoe bewonderenswaardig zij zich aanpasten aan de onherbergzame omgeving; delft in de westerse  geschiedenis ervan die er grotendeels één van exploitatie en uitwinning was; vertelt fascinerende verhalen over de verschillende soorten zeeijs en over de poolnacht die vele maanden duurt; en verkent de rol die het hoge noorden in de loop der eeuwen speelde in de verbeelding van de Europeanen.

Mijn favoriete hoofdstuk was voorspelbaar genoeg dat over de ijsbeer (wie is er nu niet weg van ijsberen?), maar ook de onderdelen over de muskusos, de narwal (een walvis met een tand als van een mythische eenhoorn) en de vogelpopulatie staan vol met fascinerende informatie en originele observaties. Over de narwal:

The first narwals I ever saw lived far from here, in bering Strait. The day I saw them I knew that no element of the earth's natural history had ever before brought me so far, so suddenly. It was as though something from a bestiary had taken shape, a creature strange as a giraffe. It was as if the testimony of someone I had no reason to doubt, yet could not quite believe, a story too farfetched, had been verified at a glance. (p. 125)

Lopez heeft groot ontzag voor het mooie maar harde minimalisme van het poolgebied, in tegenstelling tot veel negentiende- en twintigste-eeuwse ontdekkingsreizigers die vooral met hun eigen ego bezig waren en die met alle geweld iets over zichzelf moesten bewijzen, en zo onvoldoende respect hadden voor het gebied dat ze wilden bedwingen. Alleen al het idee dat je als onbenullig mensje een land of een berg wilt bedwingen stuit mij, net als de schrijver, tegen de borst. Lopez bepleit een nederige benadering die recht doet aan het land:

The land retains an identiy of its own, still deeper and more subtle than we can know. Our obligation toward it then becomes simple: to approach with an uncalculating mind, with an attitude of regard. To try to sense the range and variety of its expression - its weather and colors and animals. To intend from the beginning to preserve some of the mystery within it as a kind of wisdom to be experienced, not questioned. And to be alert for its openings, for that moment when something sacred reveals itself within the mundane, and you know the land knows you are there. (p. 228)

En met zo'n houding hoop ik de komende weken de schoonheid van Spitsbergen te mogen ervaren.
__________________

Naschrift: mijn reis naar Spitsbergen was inderdaad een droomreis. Voor een impressie klik hier.