Twee bijzondere en toch gewone zussen

Lori Lansens,
The Girls (Canada 2006)
Roman, 343 pp.
Nederlandse titel: De zusjes


Sommige onderwerpen houden zoveel gevaar van sentimentele kitsch dan wel sensationele rommel in, dat ik boeken daarover liever uit de weg ga. Neem nou dit boek: een roman over een Siamese tweeling van 29 die met de zijkanten van hun hoofd onlosmakelijk aan elkaar vast zitten en nooit oud zullen worden. Als de één sterft, moet de ander ook sterven. Je moet wel heel goed zijn als je daar een niet-huilerig, integer verhaal van kunt maken. Gelukkig had ik over The Girls juichende besprekingen gelezen en is Lori Lansens inderdaad heel goed. Meteen bij de eerste alinea wist ik al dat ik een prachtig boek zou gaan vinden.

Want aldus begint de fictieve autobiografie van Rose over haar leven en dus onvermijdelijk ook over dat van haar zuster Ruby:

I have never looked into my sister's eyes. I have never bathed alone. I have never stood in the grass at night and raised my arms to a beguiling moon. I've never used an airplane bathroom. Or worn a hat. Or been kissed like that. I've never driven a car. Or slept through the night. Never a private talk. Or solo walk. I've never climbed a tree. Or faded into a crowd. So many things I've never done, but oh, how I've been loved. And, if such things were to be, I'd live a thousand lives as me, to be loved so exponentially. 

Rose is de zuster met de schrijversaspiraties en de liefde voor boeken. Ruby is meer het type dat graag tv kijkt. Rose had naar de universiteit gewild, maar dat zag Ruby niet zitten. Ruby is echter een verdienstelijk amateurarcheoloog die talloze artifacten heeft gevonden van de Indianen die hier vroeger woonden. Ruby heeft een heel mooi gezicht, dat van Rose is ernstig vervormd. Rose heeft een sterk lichaam, Ruby heeft onvolgroeide benen en klompvoeten en kan niet zelfstandig lopen. Ze dragen nooit dezelfde kleren en staan er op ieder als individu behandeld te worden. Ze proberen een zo normaal mogelijk leven te leiden en in het stadje waar ze wonen staan ze simpelweg bekend als "the girls".

Het is de toon, zo volstrekt geloofwaardig, die dit boek boven de middelmaat uit tilt, samen met de rijk geschakeerde karakterisering van de zusters en hun adoptiefouders. En zodra het sentimenteel dreigt te worden, zet Lansens humor in. Hier is de andere zuster Ruby even aan het woord. Ze heeft in tegenstelling tot Rose geen literaire aspiraties en houdt er een veel simpeler stijl op na dan haar zuster, die de hele tijd druk op haar laptop bezig is en Ruby niet wil laten lezen waar ze mee bezig is:

A couple of nights ago, Rose set her computer aside but forgot to shut it down. In the morning, before she realized it was still on, I read a line that said something like "I could not have been more loved, but I could have loved more." I hope all her writing is not that freakin' boring. (p. 238)

Hoewel Rose degene is die het meest aan het woord is, stellen de korte bijdragen van Ruby alles heel knap in perspectief, niet alleen door haar relativering maar ook doordat ze dingen onthult die Rose niet vertelt. Want Rose heeft dingen achtergehouden.

Maar eerst vertelt Rose op onnavolgbare wijze hoe zij en Ruby geboren werden, wat er met hun moeder gebeurde, hoe ze in de liefdevolle huishouding van de oudere Aunt Lovey en Uncle Stash terechtkwamen en wat hun plaats is in het stadje waar ze wonen. Rose en Ruby zijn eraan gewend om overal aangestaard en nagekeken te worden. Sommige mensen vinden hen monsterlijk en vinden het een schande dat ze überhaupt in leven zijn. Maar Rose en Ruby en hun ouders weten dat the girls in verreweg de meeste opzichten volstrekt normaal zijn en Lansens is perfect in staat om ook de lezer te laten zien dat zij net zo gewoon zijn als jij en ik, met dezelfde verlangens, irritaties, interesses, hebbelijkheden en onhebbelijkheden. Dat wil niet zeggen dat ze niet net als Uncle Stash, een Slovaakse immigrant, vaak buitenstaanders zijn; ze doen daar domweg niet al te moeilijk over.

Zoals ik al zei in de inleiding vond ik dit een prachtig boek. Het is overtuigend, onsentimenteel, warm, heeft  levensechte personages en is heel mooi geschreven. Het einde is wellicht iets te fraai afgerond - dat had van mij wel wat rafeliger gemogen - maar toch krijgt dit boek van mij 5 sterren. Zo heb ik er van genoten.