Dobberend door het leven

Anne Tyler,
Noah's Compass (VS 2009)
Roman, 292 pp.
Nederlandse titel: Het kompas van Noach 


Net als het boek van Parbara Pym dat ik hiervoor las, is dit weer zo'n roman waar je met gemak en plezier doorheen vliegt, waarvan je je vervolgens afvraagt "Was dat het nou?" en waar je pas bij terugbladeren en zorgvuldig herkauwen de kleine onopvallende pareltjes ontdekt. Anne Tyler is de meester van de understated novel en Noah's Compass is understated in het kwadraat, wat ik in dit geval trouwens niet helemaal probleemloos vond, maar daarover later meer.

De hoofdpersoon is zo'n typisch onheldhaftige, door het leven ondergeschoffelde Anne-Tylercreatie. Liam Pennywell heeft een graad in de filosofie, maar heeft het nooit verder geschopt dan schoolmeester op een tweederangs jongensschool en is op zijn zestigste zonder omhaal wegbezuinigd. Liam besluit om dit filosofisch op te vatten, gooit opgewekt ladingen spullen weg ("Simplify, simplify!") en verkast naar een klein flatje in een mindere buurt, om daar de rest van zijn leven uit te zitten. Totdat hij de volgende dag met een forse hoofdwond in het ziekenhuis bijkomt en geen idee heeft hoe hij daar beland is. Het wordt hem wel verteld, maar Liam voelt dat hij van een stukje van zijn leven is beroofd en raakt geobsedeerd door de vraag hoe hij dat terug kan krijgen, waarna hij in contact komt met ene Eunice en zijn leven onverwacht weer wat sjeu krijgt.

Liam is tot nu toe tamelijk stuurloos door het leven gedobberd. Net als Noach heeft hij nooit een kompas nodig gehad: als de hele wereld onder water staat, kun je immers nergens naar toe en maakt het toch niet uit en welke kant je op gaat. Het enige wat je te doen staat, is ervoor zorgen dat je niet zinkt. Zijn ex-vrouw, zijn drie dochters en zijn zuster hebben altijd hun hoofd geschud over Liams stuurloze bestaan en komen nog steeds voortdurend onuitgenodigd en zonder aanbellen binnenvallen om zich met zijn leven te bemoeien. En ergens hebben ze nog gelijk ook. Liam is een lieve, zachtaardige man, maar hij heeft het leven aan zich voorbij laten gaan en er is een klap op zijn hoofd voor nodig om hem dat bij te brengen. Tegen het einde van het verhaal realiseert hij zich dat het hem helemaal niet meer zoveel kan schelen om te weten hoe hij die klap heeft opgelopen:

... at some point, he seemed to have stopped caring about that; he couldn't say just when. If the memory of his attack were handed to him today, he would just ask, Is that it?
Where's the rest? Where's everything else I've forgotten; my childhood and my youth, my first marriage and my second marriage and the growing op of my daughters?
Why, he'd had amnesia all along. (p. 255)

En nog wat later:

"I just don't seem to have the hang of things, somehow. It's as if I've never been entirely present in my own life." (p. 277)

En dat is ook een beetje mijn eigen probleem met deze roman: Liam heeft zo weinig persoonlijkheid dat hij zelfs in dit boek nauwelijks aanwezig lijkt, ook al is hij er op elke pagina. Voor de centrale figuur die dit boek moet dragen is Liam een beetje al te kleurloos; hij wordt met gemak overschaduwd wordt door al die veel nadrukkelijker getekende vrouwen om hem heen. Echte Tylerliefhebbers zal ik Noah's Compass echter beslist niet afraden, maar voor wie haar nog niet kent: ik zou liever beginnen met bijvoorbeeld Digging to America, Breathing Lessons of Dinner at the Homesick Restaurant.