Heilige, excentriekeling of gek?

Oliver Broudy,
The Saint (VS 2011)
Autobiografie, reisverslag, 85 pp.
Smashwords (eBoek, voor nog geen € 1,50 te koop in diverse formaten)


Het elektronische boek heeft onlangs een interessante nieuwe ontwikkeling in gang gezet: de opkomst van het lange literaire journalistieke stuk, dat te uitgebreid is voor krant of tijdschrift en te kort (en daarom niet winstgevend genoeg) om in papieren boekvorm uit te geven. Amazon biedt ze voor een paar dollar te koop aan als Kindle Singles en nieuwe on-line uitgevers als The Atavist en Byliner zijn net begonnen om zich in dit genre te specialiseren. Ik heb onlangs twee exemplaren gelezen van dit nieuwe soort boek, dat zich waarschijnlijk nog het beste laat karakteriseren als een non-fictie novelle, en ben er aangenaam door verrast. Mijn eerste ervaring was met het hier te bespreken boek: The Saint, van Oliver Broudy.

Broudy is een succesvolle New Yorkse journalist, die in 2009 helemaal uitgekeken is op het wereldje waarin hij zich beweegt -

I had begun to notice disquieting changes in myself. A certain bourgie permissiveness that enabled me, for the first time in my life, to begin considering wines over $10 a bottle, and rental cars larger than a golf cart,

- maar ook niet goed weet hij wat hij dan wel wil. Juist op dat moment loopt hij James Otis tegen het lijf, een ultracharismatische, excentrieke multimiljonair die zojuist een verzameling Ghandi-memorabilia ter veiling heeft aangeboden, zich daarmee de woede van heel India op de hals heeft gehaald en nu als boetedoening net als Ghandi minimaal 23 dagen gaat vasten en bijna en passant tevens een poging gaat doen om vanuit India Tibet te bevrijden. En Broudy gaat mee: "It sounded like the ideal curative to my New York ennui. A good strong dose of poverty tourism."

Daarnaast is Broudy oprecht onder de indruk van Otis, die probeert te leven volgens de anti-gewelddadige principes van Ghandi en zijn rijkdom inzet voor de onderdrukten der Aarde, zoals de Tibetanen. Zou Otis wellicht een moderne heilige zijn? Maar wat is dat eigenlijk, een heilige? Wat Ghandi betreft was dat iemand die zijn eigen ego, zijn zelf, zo had weggecijferd dat hij amper nog bestond als individu:

his process seemed to depend on totally removing himself—his desires, his feelings, his ego—from the equation. His solution was not to integrate the self but to obliterate it.

Is dit waar Otis ook op uit is? Een feit is wel dat hij het unieke vermogen heeft om zichzelf in die zin weg te cijferen dat iedereen waarmee hij in aanraking komt, van taxichauffeur-voor-één ritje tot willekeurige vreemde, zich door hem bijzonder voelt.

People seemed a degree more human around James. In his company the clay drones that populated my world glowed marvelously to life. The world that James lived in, I soon realized, was actually completely different from mine.

Maar eenmaal op reis in India begint een vaagkriebelend gevoel van twijfel te ontstaan, niet alleen over Ghandi maar met name over Otis.

... left me wondering to what extent you can exist and be present for other people when you barely exist yourself. If you take all humanity as your kin, in other words, every stranger becomes a distant cousin, but then so do your dearest relations. I had often wondered something similar about James. He was extremely friendly to me, but then he was extremely friendly to everyone, and this left me questioning the degree to which any single person registered with him at all.

De twijfels zwellen aan, vooral in Dharamsala waar de Dalai Lama gevestigd is, en waar de auteur Tibetanen ontmoet die heel anders over de bevrijding van hun land denken dan Otis. Probleem is ook dat Otis door zijn lange vastenperiode allang niet meer helder kan denken en amper in staat is voor zichzelf te zorgen. Broudy begint zich serieus af te vragen waar de grens ligt tussen heilige en megalomane gek. Dan gebeuren er dingen die de twijfel doen omslaan in zekerheid.

He seemed to have become thoroughly unhinged. The trip was turning into a kind of horror movie, where my attempt to escape from a narcissistic ethos only landed me right in its clutches.

Dit geslaagde eBoek is een sterke combinatie van boeiend verhaal geïntegreerd met beschouwing, achtergrond en introspectie, en is geschreven in de vloeiende en trefzekere stijl die je van een journalist mag verwachten. De verwikkelingen zijn op zich al interessant genoeg, maar de bespiegelingen geven het stuk diepte. Een journalist wordt niet geacht om teveel over zichzelf in een artikel te stoppen, maar hier hebben we een nieuwe vorm die het tijdschriftartikel ontstijgt en waarvoor andere regels gelden. De sterk persoonlijke noten werken juist heel goed, omdat op die manier de bijzondere persoonlijkheid van Otis wordt afgezet tegen de spirituele crisis van de schrijver, en ze maken dat The Saint meer is dan slechts uitgebreide reportage. Ik ben benieuwd hoe dit veelbelovende nieuwe genre zich verder gaat ontwikkelen.
________________________________________

Klik hier voor een uitgebreid interview met de schrijver over The Saint en over deze nieuwe literaire vorm.