Hoe Shizo Kanakuri een Olympisch record neerzette

Franco Faggiani

Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween (Italië 2019)

Roman, 256 pp.

Vertaald uit het Italiaans door Saskia Peterzon-Kotte

Deze roman gaat over een hardloper die 54 jaar 8 maanden 6 dagen 5 uur 32 minuten 20,3 seconden over de marathon deed. En dat is nog echt gebeurd ook.

Tegenwoordig schijnt het lopen van een marathon iets te zijn dat op een bucket list hoort. Je legt hem af met minimale training, net genoeg om hem uit te lopen zonder er dood bij neer te vallen, om hem vervolgens van je lijstje af te kunnen strepen. Jammer, want de afstand (ruim 42 kilometer) verdient respect en veel inzet, zoals ik uit eigen ervaring weet (PR 3:43:09 Amsterdam 2005, voor de kenners). Bij de Olympische Spelen van 1912 in Stockholm was de marathon iets dat nog amper leefde en al helemaal niet in Japan, waar bijna niemand wat met hardlopen op had. Maar de jonge Shizo Kanakuri bezat enorm veel talent, werd opgemerkt door een judocoach en werd tot zijn eigen schrik door de keizer naar Stockholm afgevaardigd om daar de marathon te winnen en zo de eer van Japan hoog te houden. Veel meer dan afvaardigen deed het land trouwens niet. De atleten moesten zelf maar zien hoe ze in Stockholm kwamen en waar ze het geld vandaan haalden. Shizo deed er 17 dagen over om Stockholm te bereiken, onder andere met de Trans-Siberiē Express. Als de trein ergens wat langer stopte rende hij rondjes op het station om zijn conditie op peil te houden.

Een fantastische literaire uitspatting

Ilja Leonard Pfeijffer,
Grand Hotel Europa (Nl 2018)
Roman, 520 pp.


Een Venetië dat wegzakt onder het gewicht van de passagiers van gigantische cruiseschepen. Een Giethoorn waar tuintjes plat gelopen worden door Chinezen die denken dat ze in een museumdorp zijn beland. Een historisch vissersstadje dat alleen nog bestaat bij de gratie van toeristen. Een piepjong Balkanland dat zich een glorieus verleden heeft verzonnen, inclusief rijen bijbehorende standbeelden, om bezoekers te trekken. Want bezoekers leveren geld op: het verleden als verdienmodel. Het belangrijkste verdienmodel dat Europa heeft, volgens Pfeijffer in deze weergaloze roman die iedere literatuurliefhebber zou moeten lezen. Vooral omdat hij gaat niet alleen over overtourism gaat. Pfeijffer haalt er werkelijk van alles bij, ook kunst en literatuur, nep en authenticiteit, migratie en asiel. Hij hanteert een heerlijk vet-barok proza dat bewust uit de tijd is, in een even barok verhaal dat alle kanten uitdijt, en dat hij doorspekt met humor en zelfspot, eruditie en bespiegelingen, satire en karikaturen én het relaas van een ongelukkige liefde. O ja, en niet te vergeten een mysterie rond een verdwenen schilderij van Caravaggio. Het is eigenlijk veel te veel en toch werkt het.

"Ceaseless Tears"

William Trevor,
My House in Umbria (Ierland 1991)
Roman, 160 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Ik geloof niet dat William Trevor hier in Nederland erg beroemd is en zeker niet bij het grote publiek, maar hij staat bekend als één van de grote korteverhalenschrijvers van de twintigste eeuw en ook als romanschrijver wordt hij hoog aangeslagen. Ik las Death in Summer en dat was een mooi boek, weet ik nog, en The Story of Lucy Gault was zelfs hartverscheurend mooi, één van mijn favoriete romans van 2003. Het wordt dus tijd om eens wat reclame te maken voor deze Ierse schrijver.

Mijn kennismaking met My House in Umbria begon in 2011 met de dvd, waarvan ik helemaal niet wist dat die op een roman was gebaseerd. Ik kocht hem alleen maar omdat (a) hoofdrolspelers Maggie Smith en Timothy Spall twee van mijn favoriete acteurs zijn en (b) ik dacht dat het een gezellige feel good film á la Enchanted April was. Ik ben dus met nogal specifieke verwachtingen voor de buis neergestreken, maar toen al snel bleek dat het een heel ander soort verhaal was, heb ik de dvd gauw weer stopgezet en opgeborgen, want op dat moment had ik dringend behoefte aan zonnig escapisme. Ik was die hele dvd alweer vergeten, toen ik onlangs ergens las dat hij gebaseerd was op een boek van William Trevor. Verhip! Dat was interessant nieuws . Ik kon de roman gelukkig gemakkelijk als e-boek op de kop tikken, ben er meteen aan begonnen en heb hem in een paar rukken uitgelezen.

Omhoog of ver weg

Paolo Cognetti,
De acht bergen (Italië 2016)
Roman, 190 pp.
Oorspronkelijke titel: Le otto montagne
Vertaald uit het Italiaans door Yond Boeke en Patty Krone


Ik ben een kind van het vlakke land, van weilanden met sloten, van enorme wolkenluchten, van de westenwind en van een strakke horizon die hooguit door een zadeldaktorentje doorsneden wordt. Dat platte landschap heeft mij gevormd, het zit voor altijd in mij en het is waar ik thuis hoor. Maar toch. Toch ben ik ooit als een blok gevallen voor het hooggebergte: de bergen van vele duizenden meters, waar je hoogteziekte kunt krijgen en waar een andere wereld begint, met andere begroeiïng, andere lucht, een ander perspectief. De drukte is er ver weg en de hemel een stukje dichterbij. Over de lokroep van het hooggebergte gaat deze prachtige en van begin tot eind boeiende roman.

De dynamiek van een meisjesvriendschap

Elena Ferrante,
De geniale vriendin (Italië 2011)
Roman, 334 pp.
Uit het Italiaans vertaald door Marieke van Laake



Twee meisjes die opgroeien in een Napolitaanse volksbuurt in de jaren vijftig en zestig. Dat is het, meer niet: de samenvatting van dit boek. Er zijn geen schokkende gebeurtenissen. Er zijn geen opvallende ontwikkelingen. De stijl is een recht-toe-recht-aan chronologische vertelstijl. Niks bijzonders. Toch heeft dit boek (het eerste in een serie) al miljoenen lezers aan de pagina's gekluisterd, dus er moet iets zijn dat al die mensen zo boeit. Volgens mij zijn dat twee dingen. Het eerste en meest voor de hand liggende, en dat wat het vaakst geroemd wordt, is de sfeer. Ook als je nooit voet in een volksbuurt in Napels hebt gezet, is het bijna alsof je een gevoel van herkenning ervaart. Zo echt voelt het. De familiewinkeltjes waar de buurt alle boodschappen doet. De sociale controle en het geroddel. De kinderrijke gezinnen. De scootertjes. Het gesappel. De melodrama's en de lawaaïige ruzies. De achtergrondaanwezigheid van de maffia. Niet dat het allemaal zo romantisch was. Zoals Elena, die dit verhaal optekent, al zegt:

Ik heb geen heimwee naar onze jeugd; die was vol geweld. Er overkwam ons van alles, in huis en daarbuiten, elke dag, maar ik herinner me niet ooit gedacht te hebben dat het leven dat ons was beschoren bijzonder akelig was. Zo was het leven en daarmee uit, we groeiden op met de plicht het de anderen moeilijk te maken voordat de anderen het ons moeilijk maakten.

Dolle pret

D.K. Mok,
The Other Tree (Australië 2014)
Roman, 400 pp.
Niet in het Nederlands vertaald



Ik kan me met geen mogelijkheid herinneren waar ik de aanbeveling voor dit boek heb opgedaan, maar die zal er ongetwijfeld op neer zijn gekomen dat het dolle pret is - want dat is het. D.K. Mok heeft een flinke portie Indiana Jones genomen, de glamour eruit gehaald, er een vette knipoog naar Dan Brown ingestopt, aan dit mixje een dosis intelligente humor toegevoegd, en ze heeft het geheel tenslotte voorzien van een luchthartige onverschilligheid jegens onwaarschijnlijke verhaalelelementen. Mok fantaseert er vrolijk op los en komt ermee weg omdat ze een duo van geslaagde hoofdrolspelers heeft gecreëerd.

Chris is vier jaar geleden afgestudeerd in de cryptobotanica (de wetenschap van misschien bestaande planten), maar komt niet aan de bak en houdt zich nu in leven met een baantje in de universiteitsbibliotheek. Priester Luke (door zijn ouders niet genoemd naar de evangelist, maar naar Luke Skywalker uit Star Wars) verkeert in een ernstige geloofscrisis, en is spiritueel raadsman aan de universiteit geworden, omdat hij daar moeilijke vragen kan afdoen met een verwijzing naar de FAQs op zijn website.

De pest in Rome

Rita Monaldi & Francesco P. Sorti,
Imprimatur (Italië 2002)
Roman, 747 pp.
Vertaald uit het Italiaans door Jan van der Haar


Het is september 1683. De Turken hebben de stad Wenen belegerd en Europa siddert, maar de Zonnekoning in zijn paleis in Versailles weigert de belegerde Hapsburgers te hulp te schieten, terwijl de paus juist koortsachtig steun probeert te mobiliseren tegen de Turken. Zal hij het redden? Of zal Europa onder de voet worden gelopen door de Ongelovigen? Intussen is in een herberg in Rome tot grote schrik van de stad een geval van de pest geconstateerd en wordt het groepje aanwezige gasten gedwongen om voorlopig in quarantaine te blijven. Eén van de gasten is echter een arts uit Siena en hij vraagt zich in de beslotenheid van de herberg of het wel inderdaad om de pest gaat. Volgens hem is de oude Fransman vergiftigd.

Niet eens griezelig

Susan Hill,
The Man in the Picture: A Ghost Story (GB 2007)
Roman, 160 pp.
Nederlandse titel: Het Venetiaanse masker


Het meest positieve dat ik over dit boek kan zeggen is dat het dun is en vlot wegleest. Het pretendeert een griezelverhaal te zijn, net als Susan Hills veel betere The Woman in Black, maar in tegenstelling tot dat boek wist dit verhaal geen greintje kippenvel bij mij op te wekken. Terwijl ik toch echt serieus mijn best heb gedaan. Ik heb het steeds gelezen als het buiten al donker was, terwijl de herfstwind rond het huis gierde, de regen onheilspellend tegen het zolderraam tikte en de cv aan het ronken was. Maar nee hoor, geen moment lekker gegriezeld.

The Man in the Picture is een standaard genre-verhaal. Dat wil zeggen, dat het geheel voldoet aan de stereotypen van zijn genre (the ghost story), hetgeen voor de meeste lezers aangenaam voorspelbaar is, maar voor mij teleurstellend afgezaagd. Het speelt niet met het genre, het doet niks origineels, het is nergens verrassend. Maar het ergste is dat het zo knullig is opgebouwd, met een raamvertelling in een raamvertelling (wat één teveel is in zo'n kort werkje) en het meest afgeraffelde einde dat ik in lange tijd ben tegen gekomen.

Een Italiaans landgoed en een schilderij

Olaf Olafsson,
Restoration (IJsland 2012)
Roman, 240 pp.
Nederlandse titel: De weg naar San Martino


Olaf Olafsson is een bijzonder man. Hij is IJslander, afgestudeerd in de natuurkunde, woont in New York waar hij een topfunctie in het bedrijfsleven bekleedt (executive vice president bij Time Warner), en vindt daarnaast niet alleen de tijd om succesvolle literaire romans te schrijven, maar beheerst het Engels ook nog eens zo goed dat hij zijn eigen boeken naar die taal overzet. Ik las met bewondering twee van zijn eerdere boeken (De thuisreis uit 1999 en De nacht in uit 2001), waarin beide keren geleidelijk leven en karakter van een niet altijd even vlekkeloze hoofdpersoon op sensitieve en complexe wijze worden blootgelegd. Vooral De thuisreis maakte diepe indruk op mij, maar ook De nacht in, over een IJslander die huis en haard achterlaat en butler wordt van William Randolph Hearst was erg de moeite waard. Vergeleken daarmee vond ik Restoration helaas wat minder geslaagd, hoewel het nog steeds een redelijk goed boek is en dankzij de grotere aandacht voor de plot mogelijk een breder publiek aan zal spreken.

Machtsstrijd

Robert Harris,
Imperium (GB 2006)
Roman, 480 pp.
In het Nederlands gepubliceerd onder dezelfde titel.


Cicero. Even denken. Dat was die figuur waarvan wij op de middelbare school ooit een lang pleidooi (of was het een politieke redevoering?) moesten vertalen. Niet het alleropwindendste spul voor een puber, maar beslist interessanter dan dat saaie oorlogsgedoe van Julius Caesar in Gallië. Hoogste tijd om Cicero, de hoofdpersoon van deze historische roman, een tweede kans te geven. Hij was tenslotte een soort collega (ook een jurist!) en Enigma, een ander boek van Robert Harris, was een fantastische thriller. Ik ging er eens lekker voor zitten en bereidde me voor op een spannend rechtbankdrama uit de eerste eeuw v. Chr. - een soort John Grisham in het klassieke Rome. Maar dat was niet helemaal wat ik kreeg.

Ingewikkelde intriges

Rita Monaldi & Francesco Sorti
Versluiering (Italië 2011)
Novelle, 100 pp.


Ik had nog nooit van het schrijversechtpaar Monaldi en Sorti gehoord, toen ik dit eBoek in het kader van de Maand van het Spannende Boek cadeau kreeg bij een andere aankoop, maar ze schijnen in Nederland een behoorlijke reputatie te hebben. In Italië worden ze kennelijk geboycot omdat hun eerste historische roman (Imprimatur) het Vaticaan onwelgevallig zou zijn en om die reden werd hun tweede boek (Secretum) als eerste in Nederland uitgebracht. Versluiering is hun vierde boek in de serie rond zanger Atto Melani en het leek een veelbelovend werkje, spelend in zeventiende-eeuws Frankrijk, rondom de opvoering van een opera (ben ik dol op), en ook nog eens geschreven door een classica en een musicoloog, dus met de achtergrondkennis zat het wel goed. Bovendien had het een mooi omslag, al kwam die op de Kindle niet zo goed tot zijn recht.

De onvolmaakten

Tom Rachman,
The Imperfectionists (Canada 2010)
Roman, 351 pp.
Nederlandse titel: De onvolmaakten


Debuterend auteur Tom Rachman beschrijft in een interview hoe hij in zijn leven nog nooit iets bijzonders had meegemaakt om over te schrijven (fijne jeugd, geen tragische liefdesaffaires, nooit verslaafd geweest). Toch was hij vastbesloten om schrijver te worden en uiteindelijk, na een valse start, schreef hij toen maar over wat hij wel had meegemaakt: zijn weinig opzienbarende jaren bij een krant in Rome. Gelukkig weten wij allemaal dat je het helemaal niet over spectaculaire zaken hoeft te hebben om een mooi boek af te leveren. Als je maar genoeg talent hebt, kun je van de onbenulligste zaken een meesterwerk maken. En Rachman heeft talent. Ik wil niet zeggen dat hij hiermee een meesterwerk heeft gecreëerd, maar een literair juweeltje vind ik het wel.

Het boek bestaat uit een serie losse hoofdstukjes rond de medewerkers van een internationale Amerikaanse krant in Rome. Een verhaallijn is er niet en zoals de titel al verklapt zijn de personages verre van volmaakt - wat ik persoonlijk altijd prettig vind, want dat geeft meteen iets gemeenschappelijks.

Niet echt opwekkend, wel erg indringend

Elena Ferrante,
The Days of Abandonment (Italië 2002)
Roman, 188 pp.
Vertaald uit het Italiaans door Ann Goldstein
In het Nederlands verschenen als Dagen van verlating.


Elena Ferrante is momenteel één van de meest gevierde auteurs van Italië, maar niemand weet wie er achter dit pseudoniem schuil gaat en er wordt zelfs gefluisterd dat het een man is. Het schijnt dat zij (of hij?) ongeveer 45 jaar geleden in Napels werd geboren en dat is het wel zo'n beetje wat betreft de biografische gegevens. Als deze auteur inderdaad een man is, dan weet hij zich ongelooflijk goed en precies in te leven in hoe het voelt om als huisvrouw na 15 jaar huwelijk plotsklaps door je man verlaten te worden.

Want daar begint het mee: dat Olga (38 jaar, moeder van twee kinderen van zes en negen, gefrustreerde schrijfambities) van de ene dag op de andere door haar man in de steek wordt gelaten zonder zelfs maar te weten waarom en waar hij naar toe is vertrokken. Van gemeenschappelijke vrienden krijgt ze hints dat hij nog steeds in Turijn woont, maar het duurt een tijd voordat ze de waarheid achterhaalt. In de tussentijd begint ze langzaam in kleine stukjes uiteen te vallen.

Innerlijke verscheurdheid in zestiende-eeuws Italië

Hella S. Haasse,
De scharlaken stad (Nl 1952)
Roman, 408 pp.


Ik lees niet zo heel veel Nederlandse literatuur, niet alleen omdat ik nu eenmaal Engels heb gestudeerd, maar ook omdat ik de Engelse literatuur interessanter vind. Echter, zo nu en dan als ik een Nederlands boek lees, kom ik een echte topper tegen. Zo'n topper was Het woud der verwachting van Hella Haasse, een pracht van een historische roman die in de middeleeuwen speelt. Mijn verwachtingen waren daarom hoog gespannen bij de volgende historische roman van Haasse, De scharlaken stad, die zich afspeelt in het Rome van de zestiende eeuw. Wellicht te hoog, want ik werd enigszins teleurgesteld door dit boek en ik wil best toegeven dat dat waarschijnlijk aan mij ligt. Ik zal in ieder geval een poging doen om uit te leggen waarom ik dit weliswaar helemaal geen slecht boek vond, maar toch lang niet zo prachtig als Het woud der verwachting.

De betovering van Venetië

Salley Vickers,
Miss Garnet's Angel (GB 2000)
Roman, 337 pp.
Nederlandse titel: Miss Garnets engelen



In veel opzichten doet dit boek denken aan The Enchanted April van Elizabeth von Arnim: stijve Engelse dame gaat naar Italië en ontdooit door de schoonheid van haar omgeving en de charme van de Italianen. Maar er zijn ook verschillen. The Enchanted April is niks meer en niks minder dan een luchtige komedie en is als zodanig geheel geslaagd. Miss Garnet's Angel daarentegen is veel ambitieuzer: Vickers heeft een literaire roman geschreven, met twee parallelle verhalen en meerdere ontwikkelingen en is als zodanig nét niet helemaal geslaagd. Althans, dat is mijn mening.

Miss Garnet is een zojuist gepensioneerde geschiedenislerares, wier trouwe huisgenote Harriet net is overleden, en die nu plotseling de behoefte voelt om 'uit te breken'. Ze besluit een half jaar een appartementje in Venetië te huren. Julia Garnets streng-communistische principes krijgen het aanvankelijk zwaar te verduren onder de weelderig katholieke omgeving. De alomtegenwoordige priesters staan haar tegen, de rituelen zijn haar een raadsel. Maar dan heeft ze twee ontmoetingen die haar leven veranderen. Ze wordt getroffen door een afbeelding van de aartsengel Rafael en het bijbehorende bijbelse verhaal van Tobias en Sarah, en ze maakt kennis met de charmante, gesoigneerde Carlo, die haar introduceert in het kunstleven van Venetië.

Het spoor terug

Iain Pears,
Stone's Fall (GB 2009)
Roman, 596 pp.
Nederlandse titel: De val van Stone
20 mei 2009


Een schatrijke zakenman met hoogtevrees valt midden in de nacht uit zijn studeerkamerraam. Dood. Is hij gestruikeld? Is hij gesprongen? Is hij geduwd?

Hij is gestruikeld, aldus de officiële versie en aldus zijn weduwe. Maar toch lijkt er meer aan de hand. Hij heeft nog niet zo lang geleden een hele eigenaardige bepaling in zijn testament laten zetten: een groot legaat aan een kind waarvan niemand wist dat het bestond en wiens identiteit te achterhalen zou zijn via de papieren op een aangewezen plek. De papieren zijn er echter niet en de weduwe, Lady Ravenscliff, huurt jonge journalist Matthew Braddock in om op onderzoek te gaan. Hij krijgt carte blanche en een riant salaris en wordt voor de buitenwereld geacht een biografie van Lord Ravenscliff, geboren John Stone, te schrijven.

Perfect boek voor de grijze februarimaand

Elizabeth von Arnim,
The Enchanted April (1922)
Roman, 263 pp.
Nederlandse titel: De betovering van april


Het is niet lang na de Eerste Wereldoorlog en alwéér een druilerige dag in Londen. Twee door-en-door keurige, plichtsgetrouwe echtgenotes worden onverwacht getroffen door een advertentie in The Times:

"To Those who Appreciate Wistaria and Sunshine. Small medieval Italian Castle on the shores of the Mediterranean to be let furnished for the month of April. Necessary servants remain."

Mrs Wilkins (ongelukkig huwelijk, saai muurbloempje) droomt meteen weg en weet zowaar Mrs Arbuthnott (ongelukkig huwelijk, toevlucht gezocht in Godsdienst en Liefdadigheid) mee te slepen. Ze zoeken via een advertentie nog twee reisgenotes, want anders wordt het te duur, de mannen krijgen een vaag verhaal voorgeschoteld, zodat ze geen nee kunnen zeggen en tot hun eigen stomme verbazing zijn ze op 31 maart daadwerkelijk onderweg naar Italië. Zal het kasteeltje net zo paradijselijk zijn als ze het zich voorstellen? En hoe zal het lopen met hun tijdelijke huisgenotes, Lady Caroline Dester en Mrs. Fisher?

Het begin van de renaissancekunst

Robert Paul Walker, The Feud that Sparked the Renaissance: How Brunelleschi and Ghiberti Changed the Art World (VS 2002)
Kunstgeschiedenis, 227 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Florence, eind vijftiende eeuw: er wordt al honderd jaar aan de nieuwe kathedraal gewerkt, maar hij is nog lang niet klaar. Dergelijke publieke werken worden uitgevoerd in opdracht en voor rekening van de oppermachtige gilden, en als daar het geld tijdelijk op is, bijvoorbeeld door weer een kostbare oorlog, stagneert het werk. Zodra echter de handel weer opbloeit, willen de gildes maar wat graag laten zien hoe rijk ze zijn. Oudste en rijkste en machtigste gilde is ate van de kooplieden, de Calimala, die in de winter van 1400-1401 een prijsvraag uitschrijft voor een ontwerp voor nieuwe bronzen deuren voor het Baptisterium, op dat moment de voornaamste kerk van de republiek Florence. De belangrijkste inzendingen komen van twee jonge kunstenaars: notariszoon Filippo Brunelleschi en Lorenzo Ghiberti, goudsmid net als zijn vader. Die van Brunelleschi is het meest vernieuwend, die van Ghiberti het meest elegant. Ghiberti krijgt de lucratieve opdracht, mogelijk mede vanwege zijn charme en zijn vaardigheid zichzelf te verkopen. Ghiberti zal de komende jaren aan de bronzen deuren werken, Brunelleschi druipt waarschijnlijk (helemaal zeker is het niet) af naar Rome, met de jonge Donatello, die de beroemdste beeldhouwer van zijn generatie zou worden.

Volgens Brunelleschi's latere biograaf struinden de twee in Rome, op dat moment nog een stad in verval, alle monumenten uit de klassieke oudheid af, legden die stuk voor stuk vast in tekeningen en keerden vol nieuwe ideeën terug in Florence. Daar legden ze de basis voor de eerste realistische kunst sinds het ineenstorten van het Romeinse rijk. Waar Ghiberti nog beïnvloed werd door de heersende Gotische stijl en langgerekte en enigszins gestileerde figuren maakte, waren de beelden van Brunelleschi een wonder van realistische dynamiek.

Moraal en politiek in het Florence van de 15de eeuw

George Eliot,
Romola (GB 1863)
Roman, 676 pp.
Voor zover ik kan nagaan niet in het Nederlands verkrijgbaar


Ik ben een fan van George Eliot. Middlemarch is één van de grootste meesterwerken van de negentiende eeuw en ook haar andere boeken mogen er wezen - maar Romola stond al bijna 20 jaar onaangeraakt in de kast. Het leek me wel interessant, want het speelt in het Florence van de vijftiende eeuw, maar het heeft de reputatie Eliots minst geslaagde werk te zijn. En terecht, wat mij betreft.

Niet dat het boek bagger is. Integendeel, er zit genoeg in om van te genieten, maar met name in de eerste helft verzandt het verhaal voortdurend in ofwel monologen van de blinde geleerde Bardo Bardi, die zelfs met de overdadige noten nauwelijks te volgen zijn, ofwel in kletspraatjes bij de barbier, waar de klanten de politieke achtergrond bespreken. Daar waar Dickens een meester is in dergelijke digressions is George Eliot dat niet. Ze had zich beter tot snelle achtergrondschetsjes kunnen beperken, want zo wezenlijk zijn de ins and outs van de Florentijnse politiek nu ook weer niet voor de ontwikkeling van de hoofdpersonen - en Bardo had zoveel mogelijk zijn mond moeten houden.

Een boek met alleen maar antihelden

Niccolò Ammaniti,
The Crossroads (Italië 2006)
Roman, 406 pp.
Nederlandse titel: Zo God het wil

Welkom in het Italië van Silvio Berlusconi, waar iedereen bezeten is van dure spullen en goedkope seks, waar de televisie dag en nacht staat te schetteren en waar winkelcentra naar Amerikaans model verrijzen die alles verkopen - behalve boeken.

En maak kennis met Rino Zena, skinhead, Neonazi, los arbeider en vader van de dertienjarige Cristiano. De moeder van Cristiano is al heel lang uit beeld en Rino doet zijn uiterste best om Cristiano in zijn eentje een goede opvoeding te geven. Een goede opvoeding wil in dit verband vooral zeggen, zijn zoon leren meppen en schieten, want de wereld heeft het nu eenmaal op mensen als zij gemunt. Rino heeft gelukkig ook een sociaal netwerk in de vorm van alcoholist Danilo en Quattro Formaggi, een vriend uit zijn weeshuisdagen, die geestelijk niet bepaald in orde is en bovendien onder de tics zit sinds hij een keer hardhandig in aanraking kwam met een hoogspanningskabel. Eén keer in de veertien dagen krijgen Rino en Cristiano bezoek van maatschappelijk werker Beppe en zodra ze zijn auto zien naderen, halen ze gauw het monopolyspel tevoorschijn om Beppe te laten zien dat ze een hecht gezinnetje zijn.