Een spel met transformaties

Ali Smith,
Girl Meets Boy (GB 2007)
Novelle, 161 pp.
Nederlandse titel: Meisje ontmoet jongen


Ooit gehoord van de mythe van Iphis? Nee, ik ook niet. Hij staat in de Metamorphoses van Ovidius en gaat ongeveer zo. Er was eens, heel lang geleden, een echtpaar op Kreta, waarvan de vrouw haar eerste kind verwachtte. Prachtig! zei de man, maar als het een meisje wordt, moeten we haar doden, want een meisje kunnen we ons niet veroorloven. Het werd een meisje, moeder riep de hulp van de godin Isis in en die raadde haar om het meisje als jongetje op te voeden en dan zou het vanzelf goed komen. Meisje Iphis werd opgevoed als jongetje en werd verliefd op meisje Ianthe, die verliefd werd op Iphis. Ianthe en Iphis gingen trouwen. Wat nu? De godin Isis werd weer opgetrommeld en - tadaaa! - veranderde Iphis op de valreep van de bruiloft in een jongetje. Iphis en Ianthe leefden nog lang en gelukkig.
Dit verhaal is de inspiratie voor een deeltje uit de fraaie Myths series van uitgever Canongate, waaruit ik eerder met veel plezier The Fire Gospel van Michel Faber las. Ook dit is weer een klein juweeltje. Het is geen felrealistisch verhaal met doorwrochte psychologie. Daarvoor is het te kort, te speels, te origineel en te inventief. Een aards, alledaags verhaal is duidelijk niet het doel van Ali Smith. Haar hoofdpersonen zijn twee zusters, Anthea en Imogen, en het verhaal begint zo, met de zusters als kinderen op schoot bij opa:

'Let me tell you about when I was a girl, our grandfather says.'

Vervolgens komt er niet wat je verwacht (opa is geen transsexueel), maar het is wel het begin van het spelen met gender en seksuele identiteit. En er komen natuurlijk transformaties, ofwel metamorfoses in voor. Die transformaties gaan verbazingwekkend vlot: de ene zuster verandert als door de bliksem getroffen van seksuele geaardheid, de ander verandert plotseling van een gezagstrouwe carrièrejaagster in iets veel sympathiekers. Lezers die de transformaties allemaal maar ongeloofwaardig vinden hebben helemaal gelijk en ook weer niet. Dit is niet een verhaal om al te letterlijk te nemen, het is tenslotte geïnspireerd op de Metamorphoses van Ovidius, waarin jonge meisjes in laurierboompjes veranderen en jagers in herten, en dan mogen we niet zeuren over een reclamemaakster die ineens een geweten krijgt.

Hoewel Smith de realiteit nooit echt los laat en het verhaal sterk gegrond is in het moderne leven, heeft het soms ook iets mooi sprookjesachtigs en zoals dat hoort, leven ze aan het eind allemaal nog lang en gelukkig. Dit is een heerlijk, speels en lyrisch tussendoortje, dat je niet al te zwaar en serieus moet nemen, en dat doet smaken naar meer Ali Smith. Heeft iemand hier The Accidental toevallig gelezen? Het staat al een tijd op mijn nog-te-lezen plank, maar nu waarschijnlijk niet lang meer.