Een verdwenen Spanje

Laurie Lee,

As I Walked Out Onde Midsummer Morning (GB 1969)

Reisverhaal, 198 pp.

Nederlandse titel: Die zomerochtend waarop ik van huis wegwandelde

Op een ochtend in juni 1933 verliet de jonge Laurie Lee het dorp in Gloucestershire waar hij was opgegroeid, bedroefd nagestaard door zijn moeder, om de wijde wereld in te wandelen. Hij had zelfs nog nooit de zee gezien, laat staan Londen, zijn voorlopig eindbestemming. Maar hij had alle tijd en kon dus rustig een paar dagen omlopen naar de kust om de zee op zich in te laten werken. De wereld draaide destijds sowieso een heel stuk langzamer, met veel eeuwenoude voetpaden en weinig autowegen. Ook in 1969, toen Lee dit boek schreef, was daar weinig meer van over. "Most of the old roads have gone, and the motor car, since then, has begun to cut the landscape to pieces, through which the hunched-up traveller races at gutter height, seeing less than a dog in a ditch."

Ontspannen in Spanje

Chris Stewart,
Last Days of the Bus Club (GB 2014)
Reisverhaal, 240 pp;
Niet in het Nederlands verkrijgbaar

 

Dat is nog eens sympathiek: Chris Stewart heeft een vierde deel aan zijn trilogie toegevoegd. Als je ergens blij en goedgemutst van wordt dan is het wel van de belevenissen van Chris op zijn boerderijtje in Zuid-Spanje. Hij vertelt met veel humor en typisch Engelse bescheidenheid over belangwekkende zaken als de schrale sinaasappeloogst, tonijnproefwedstrijden, de Spaanse bureaucratie en niet te vergeten een overstroming die zijn boerderijtje van de wereld afsluit. De eerste drie delen zijn stuk voor stuk even weldadig (hier en hier besproken) en ook dit boek was weer een aangename ervaring. Chris is inmiddels in de zestig en zijn dochter Chloé vertrekt naar een naburige universiteit, dus even later wordt het afgelegen boerderijtje in de bergen alleen nog bevolkt door Chris en zijn Engelse vrouw Ana, plus een aantal honden en katten en een hoop schapen.

De maestro

Arturo Pérez-Reverte,
The Fencing Master (Spanje 1988)
Roman, 246 pp.
Originele titel: El maestro de esgrima
Helaas niet in het Nederlands beschikbaar


Don Jaime is een fossiel. Zelfs in 1868 gebruikt geen hond meer een floret, men schiet elkaar gewoon dood met een pistool. Arme maestro. Hij heeft nu alleen nog maar aristocratische leerlingen die schermen zien als sport. Als sport! "As if it were on a par with performing gymnastics in an undershirt!" Het loopt helemaal de spuigaten uit als er zich een geheimzinnige jonge vrouw aandient, die schermlessen wil. Ze zegt dat ze al jaren schermt en van Don Jaime nu de geheime tactiek wil leren die hij alleen onderwijst aan leerlingen die bereid zijn daar de forse som van 200 escudos voor te betalen. Don Jaime peinst er niet over. Schermen is een nobele kunst en dus niks voor vrouwen. "Unlike other weapons, the sword has its own ethics and, if you press me, I would almost say it has its own mysticism too. Yes, fencing is a mysticism for gentlemen. Even more so in the age we live in now."

Maar .... hij bedenkt zich uiteindelijk. Het feit dat de jonge dame beeldschoon is, heeft daar het een en ander mee te maken. Don Jaime is 56 en al jaren vrijwillig celibatair, maar de vrouw heeft een onrustig gevoel in hem wakker gemaakt. Hoewel hij heel goed weet dat hij op zijn leeftijd geen enkele kans bij de mooie Adela Otero maakt, kan hij het toch niet laten om haar als leerling aan te nemen. Het zal een beslissing met ingrijpende gevolgen blijken te zijn - wat geen verrassing voor de oplettende lezer zal zijn, want die heeft in Adela Otero allang een klassieke femme fatale ontdekt.

Oude paden en nieuwe poëzie

Robert MacFarlane,
The Old Ways: A Journey on Foot (GB 2012)
Reisverhaal, 374 pp.
Nederlandse titel: De oude wegen: een voetreis


Een boek afbranden is een makkie. Gewoon flink hakken en even later is er lekker niks meer van het boek over. Het is helaas veel moeilijker om over te brengen hoe schitterend een boek is. Mijn stukje over The Old Ways zal de schrijver nooit recht kunnen doen en zal altijd knullig bij het origineel afsteken. Ik kan natuurlijk gewoon zeggen dat iedereen het moet lezen, en het daarbij laten, maar het lijkt me toch beter om de lezer dat zelf te laten beslissen, want geen enkele boek is voor iedereen. Ook dit juweeltje krijgt 1-ster-recensies van lezers op Amazon. Daaronder is natuurlijk weer de onvermijdelijke "Don't waste your time" (en dat is letterlijk de hele bespreking), maar ook eentje die desondanks de spijker op de kop slaat: "I love travel books and was greatly disappointed with this book. I found this book to be exceptionally boring. I was expecting interesting facts, not poetry." Dat is een eerlijke, nuttige mening, die precies aangeeft wat de reisverhalen in dit boek zijn: geen collectie van weetjes en anekdotes, maar je reinste poëzie.

Een Engelsman in de Alpujarras

Chris Stewart,
A Parrot in the Pepper Tree (GB 2002)
Deel 2 in de Lemons Trilogy
Reisverhaal, 276 pp.
Nederlandse titel: Een papegaai in de peperboom

Chris Stewart,
The Almond Blossom Appreciation Society (GB 2006)
Deel 3 in de Lemons Trilogy
Reisverhaal, 308 pp.
Geen Nederlandse vertaling bekend





Begin jaren negentig vond Christ Stewart dat het de hoogste tijd was voor een nieuwe wending in zijn leven. Hij was nu 40 en na een afwisselende carrière als onder meer drummer, reisgidsenschrijver en schapenscheerder ging hij het avontuur aan: hij kocht een bouwvallig boerderijtje in de Alpujarras in Zuid-Spanje en ging zich toeleggen op het boerenbestaan. Over hoe dat verliep, schreef hij met veel Britse humor een heerlijk boek (Driving Over Lemons), dat zo succesvol was, dat hij niet alleen eindelijk een trekker aan kon schaffen, maar ook nog twee vervolgdelen schreef. Afgelopen maand was ik daar plotseling voor in de stemming (het bood een perfect contrast voor de tobberige zelfontleding van een sombere Noor in Zweden) en ik heb ze achterelkaar uitgelezen.

Een dodelijke kerk

Arturo Pérez-Reverte,
The Seville Communion (Spanje 1995)
Roman, 352 pp.
Vertaald uit het Spaanse in het Engels door Sonia Soto
Nederlandse titel Het trommelvel


Paniek in het Vaticaan. Een buitengewoon slimme hacker is doorgedrongen tot de persoonlijke computer van de Paus en heeft daar een cryptische boodschap achtergelaten: iets over een kerk in het Spaanse Sevilla die mensen doodt om zichzelf te verdedigen. Pardon? Vader Lorenzo Quart, van het Instituut voor Externe Zaken, wordt op onderzoek uitgestuurd. Hij is priester, lang en knap, en ziet zichzelf als een eenzame kruisridder die de bevelen van het Vaticaan uitvoert. Niemand moet hem in Sevilla, vooral de aartsbisschop niet, maar het is hem al gauw duidelijk wat er aan de hand is. Een slimme zakenman wil de aftakelende barokkerk van Onze Lieve Vrouwe van de Tranen opkopen en met de grond gelijk maken, om het gebied op lucratieve wijze te herontwikkelen, een ontwikkeling waar verscheidene rijke partijen nog rijker van zullen worden. Alleen de beide priesters en een stel arme oude vrouwtjes lijken tegen te zijn. En het kerkgebouw zelf natuurlijk, want er zijn onlangs twee personen omgekomen door ongelukken in het gebouw, waar de politie niks verdachts aan heeft kunnen ontdekken. Het werk van de hand van God dus? De aartsbisschop gelooft er niks van. "We zitten hier niet in een Stephen King boek," laat hij minachtend weten.

Een optimist in Andalusië

Chris Stewart,
Driving Over Lemons: An Optimist in Andalucía (GB 1999)
Reisverhaal, 247 pp.
Nederlandse vertaling: Een optimist in Andalusië.


Niet dat het er héél veel toe doet voor dit boek, maar de loopbaan van Chris Stewart begon op zijn zeventiende als drummer bij Genesis. Peter Gabriel zat bij Chris op school en vroeg hem te drummen, zodat hijzelf de handen vrij had om de dwarsfluit te spelen of wat rond te wuiven onder het zingen. "They kept me on for a bit because I was enthusiastic and amiable, and I even got to fool around for an afternoon in a recording studio and cut a couple of tracks. But the writing was on the wall and the famous Jonathan King, the manager, persuaded the lads to throw me out. This was a wise decision, as I was, to put it mildly, a crap drummer." Aldus Stewart op zijn eigen website. Het resultaat was dat hij conform de wens van zijn ouders en in tegenstelling tot Peter Gabriel c.s. de middelbare school afmaakte en schapenscheerder werd, terwijl Gabriel en de andere bandleden het nooit verder schopten dan multimiljonair.

Dit aanvallige boek gaat over de pogingen van Chris om het te maken als keuterboertje in de Alpujarras in het zuiden van Spanje. Hoe hij op het idee komt om daar op middelbare leeftijd naartoe te verkassen wordt niet helemaal duidelijk en het maakt niet uit; feit is dat hij een amper bereikbare bouwval met de boer er nog in koopt, zonder zijn vrouw Ana te raadplegen, in de illusie dat hij een koopje gedaan heeft. Chris is een bewonderenswaardige naïeveling vol vertrouwen jegens de medemens; hij ziet vooral het goede in anderen en is vol respect voor de ouwe Pedro Romero van wie hij het bedoeninkje gekocht heeft en die hem, puur uit de goedheid van zijn authentieke boerenhart natuurlijk, het Spaanse boerenbedrijf gaat bijbrengen. Echtgenote Ana heeft daar hele andere ideeën over, als ze uiteindelijk met de huisraad uit Engeland arriveert, en de buren ook, maar Chris is een onverslaanbare optimist en vaart nog wel ook - op zijn manier.

Aimez-vous Bach?

Eric Siblin,
The Cello Suites: In Search of a Baroque Masterpiece (VS 2009)
Muziek, 270 pp.
Niet in het Nederlands verkrijgbaar


Siblin was een popmuziekjournalist zonder speciale belangstelling voor klassieke muziek, toen hij toevallig een keer bij een opvoering van de Cello Suites van Bach terecht kwam. En wat gebeurde er? Hij was verkocht. Totaal. Zo totaal dat hij gedreven werd zich helemaal te verdiepen in deze suites voor één enkele kale cello - schitterende muziek, maar niet meteen Bachs populairste of meest toegankelijke werk.

En zo ontdekte Siblin dat het oorspronkelijke manuscript van dit werk verdwenen is, en dat alleen de kopie die zijn tweede vrouw Anna Magdalena maakte is overgeleverd. Ook ontdekte hij dat de suites minstens anderhalve eeuw in het vergeetboek waren geraakt en nooit meer werden uitgevoerd, totdat de beroemde cellist Pablo Casals ze ongeveer een eeuw geleden aan de vergetelheid ontrukte. Nu zijn er tientallen uitvoeringen van dit werk - kijk de iTunes Stores en YouTube er maar op na. Zelf heb ik de cd met Yo-Yo Ma, maar uit het boek van Siblin blijkt dat ook onze landgenoten Anner Bijlsma en Pieter Wispelwey wereldberoemd zijn geworden met de suites. Ze worden allebei regelmatig geciteerd en opgevoerd.