Naar de sterren

Arthur C. Clarke,
The City and the Stars (GB 1956)
Roman, 255 pp.
Nederlandse titel: Stad onder de sterren


Ik doe - op mijn manier - mijn best om niet altijd in hetzelfde literaire wereldje rond te draaien, dus zo nu en dan lees ik eens iets buiten mijn comfort zone, zoals dat heet. Voor 2010 had ik me voorgenomen om ook eens wat klassieke SF te lezen en wie is er nu klassieker dan Arthur C. Clarke, beroemd als auteur van 2001: A Space Odyssey.

De laatste echte sf-boeken die ik las waren trouwens geen onverdeeld succes. Hyperion van Dan Simmons vond ik teveel drijven op pretentieuze cliché's en Consider Phlebas van Iain M. Banks maakte mij duidelijk dat space opera boordevol gevechtsactie en techniek niet mijn genre is. Aan de andere kant, Solaris van Stanislaw Lem (vergeet de film met George Clooney, waarvoor alleen het liefdesverhaaltje is gebruikt en het filosofische deel straal is genegeerd) en The Sparrow van Mary Doria Russell waren allebei intrigerend en origineel.

Dus toch wel met goede moed aan het hooggeprezen The City and the Stars begonnen. De city, dat is Diaspar, de enige stad die er op Aarde nog is in een tijd die duizendmiljoen jaar (jawel) in de toekomst ligt. Na een traumatische ervaring in het zeer verre verleden hebben de bewoners zich volledig naar binnen gericht en wonen ze in een stad waar kunstmatigheid alle facetten van het leven heeft doordrongen, computers dit leven in stand houden en niemand zelfs maar de behoefte heeft om de omringende woestijn te verkennen. Er is een vorm van onsterfelijkheid, waarmee geboorte en dood uitgebannen zijn. Innovatie bestaat niet meer, de vrees voor grote ruimtes is genetisch ingebakken. De vele miljoenen inwoners leiden een nutteloos maar aangenaam en intellectueel bevredigend bestaan.

En wat gebeurt er dan? Er staat natuurlijk iemand op die voor het eerst in miloenen jaren wel nieuwsgierig is en tot grote schrik en angst van de stadsbewoners op verkenning uitgaat. Clarke maakt hier een aardig verhaaltje van, waarin verschillende beschavingen diametraal tegenover elkaar worden gezet: het kunstmatige, geslotene en mannelijk tegenover het meer natuurlijke, opene en vrouwelijke. De boodschap zal duidelijk zijn. Er volgt zoals te verwachten een flitsende ruimtereis ("the Stars" uit de titel), er zijn ontmoetingen met een paar hele raadselachtige buitenaardse wezens, maar het blijft allemaal wel erg schematisch en simplistisch; net als de schrijfstijl trouwens - waar niks mis mee is, Clarke schrijft adequaat, maar daar houdt het wel mee op. Echte subtiliteit en complexiteit is er niet bij. De personages zijn van bordpapier. De ideeën zijn van een niveau dat ik op de middelbare school vast wél had kunnen waarderen.

Niet dat dit een slecht boek is. Ik heb er een aantal best plezierige uurtjes mee beleefd, maar dat ik nou meer van deze schrijver ga lezen, nee dat niet. Volgende op mijn sf-lijstje is Ursula Le Guin. Toen ik jong was, vond ik de Earthsea Trilogy erg mooi en ik ben benieuwd wat ik tezijnertijd (over een paar maanden, schat ik) van The Lathe of Heaven uit 1971 vind. Daarna ben ik nog van plan om een recente sf-roman te lezen. Ik kom de laatste tijd overal Octavia Butler tegen, dus waarschijnlijk wordt het een boek van haar. Tenzij iemand een betere suggestie heeft (geen dystopieën of fantasy s.v.p.; van de eerste categorie heb ik er nog wel een paar staan en de tweede categorie is niet echt mijn ding).