Een jolige klassieker

Jerome K. Jerome
Three Men in a Boat: To Say Nothing of the Dog! (GB 1889)
Roman, 169 pp.
In het Nederlands vertaald als Drie man in een boot.

Veel mensen krijgen bij het woord "klassieker" acuut buikpijn, of het nou om muziek of boeken gaat. Alle muziek waar geen drumstel aan meedoet, wordt automatisch als "bah, zwaar" afgedaan, en klassiekers uit de wereld van de literatuur zijn per definitie Moeilijk. Het lezen ervan is waarschijnlijk wel Goed Voor Je, maar een pretje is het niet - een beetje zoals levertraan. Iedereen die zo over klassiekers denkt, zou dit boekje van Jerome K. Jerome eens moeten lezen: zo klassiek als wat, uit 1889, en dikke pret. En nog dun ook.

Dwarsligger
Waar het gaat het over? Wel, een paar bevriende vrijgezelle Londense klerken krijgen het idee om in de vroege zomer twee weekjes vakantie in te lassen. Ze besluiten te gaan roeien op de Theems en te kamperen op de boot, dan komt alles weer goed met al die kwaaltjes waar ze nu last van hebben. Jerome, George en Harris zien het helemaal zitten, alleen Montmorency heeft er geen zin in, maar die ligt altijd dwars.

Montmorency’s ambition in life, is to get in the way and be sworn at.  If he can squirm in anywhere where he particularly is not wanted, and be a perfect nuisance, and make people mad, and have things thrown at his head, then he feels his day has not been wasted.

Montmorency blijkt de hond te zijn. Een fox-terriër om precies te zijn.

Tegenwerkende spullen
Dat is het leuke van de stijl van Jerome. Hij beschrijft niet alleen honden of ze mensen zijn, maar ook dingen, vooral dingen die de mannen dwars zitten op de rivier, alsof ze met een eigen persoonlijkheid en allerlei slechte bedoelingen behept zijn. Alles lijkt erop uit om hun te pesten, van stukken touw die zichzelf met opzet in de knoop werken tot de ketel die er heel eigen ideeën op na houdt.

We put the kettle on to boil, up in the nose of the boat, and went down to the stern and pretended to take no notice of it, but set to work to get the other things out. That is the only way to get a kettle to boil up the river.  If it sees that you are waiting for it and are anxious, it will never even sing.  You have to go away and begin your meal, as if you were not going to have any tea at all.  You must not even look round at it.  Then you will soon hear it sputtering away, mad to be made into tea. It is a good plan, too, if you are in a great hurry, to talk very loudly to each other about how you don’t need any tea, and are not going to have any.  You get near the kettle, so that it can overhear you, and then you shout out, “I don’t want any tea; do you, George?” to which George shouts back, “Oh, no, I don’t like tea; we’ll have lemonade instead—tea’s so indigestible.”  Upon which the kettle boils over, and puts the stove out.

Stinkkazen
Ook erg genieten zijn de uitweidingen en kronkelende zijpaden. Oorspronkelijk was dit boek door de schrijver bedoeld als een een soort reisgidsje, en de verteller doet verwoede pogingen om van zijn verhaal een serieuze doch saaie travelogue te maken, met 'poëtische' natuurschilderingen, historische achtergrond, hotelbeschrijvingen en overpeinzingen over het moderne leven, maar gelukkig kan hij het niet laten om steeds maar weer verschrikkelijk af te dwalen en sterke verhalen op te dissen die helemaal niks met het reisje te maken hebben - zoals het verhaal over de kazen die zo stinken dat de eigenaar ze uiteindelijk op het strand moet begraven om er op fatsoenlijke wijze van af te komen, waarna dat stuk strand nog jaren extra populair is bij de gezondheidszoekers omdat de lucht er zo 'bracing' is.

Heldhaftige confrontaties
Jerome beheerst de stijlfiguur van de hyperbool (de overdrijving) als geen ander. Neem nou die avond dat George en Jerome naar de pub gaan en Harris alleen in de boot achterlaten. Daar maakt hij de meest angstaanjagende dingen mee met de twee zwanen bij wier nest ze hebben aangelegd.

Harris said he had had quite a fight with these two swans; but courage and skill had prevailed in the end, and he had defeated them. Half-an-hour afterwards they returned with eighteen other swans!  It must have been a fearful battle, so far as we could understand Harris’s account of it.  The swans had tried to drag him and Montmorency out of the boat and drown them; and he had defended himself like a hero for four hours, and had killed the lot, and they had all paddled away to die. “How many swans did you say there were?” asked George. “Thirty-two,” replied Harris, sleepily.

Geslaagde onzin
Wat een geluk dat Jerome's uitgever destijds bijna alle saaie, serieus bedoelde stukjes uit het manuscript heeft gekieperd en vrijwel alleen de onzin heeft overgelaten. Het publiek was het volledig met hem eens, want het boek was meteen bij verschijnen een klinkend succes, is nooit meer uit druk geweest en is één de grappigste boeken uit de Victoriaanse tijd. Zijn hier toevallig liefhebbers van die andere Victoriaanse komische klassieker, The Diary of a Nobody van George en Weedon Grossmith? Die zullen Three Men in a Boat ongetwijfeld ook zeer kunnen waarderen.

Dit boek is gratis te downloaden via Project Gutenberg

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!