Trilogie met twee manen

Patrick Ness,
The Knife of Never Letting Go (VS 2008)
Roman, 496 pp.
Nederlandse titel: Het mes dat niet wijkt

Patrick Ness
The Ask and the Answer (VS 2009)
Roman, 519 pp.
Nederlandse titel: Het donkere paradijs

Patrick Ness
Monsters of Men (VS 2010)
Roman, 608 pp.
Nederlandse titel: Lawaai dat nooit stopt





Als je deze trilogie begint te lezen, heb je al gauw in de gaten dat er iets heel vreemds aan de hand is in de wereld van de jonge hoofdpersoon Todd:

• de dieren kunnen spreken (niet dat ze iets interessants te melden hebben; Todds hond zegt voornamelijk dingen als "Moet poepen" en "Eekhoorn! Eekhoorn! Eekhoorn!"), 
• er staan twee manen aan de nachtelijke hemel, 
• er wonen alleen mannen,
• en sinds een virusepidemie jaren eerder kan iedereen horen wat iedereen denkt.

Todds wereld is vooral een wereld vol vermoeiende herrie (hier "Noise" genoemd), waarvan hij zich zoveel mogelijk  probeert af te zonderen. Dan stuit hij op één van zijn tochtjes buiten het dorp ineens op iets zeer verontrustends: een gat in de Herrie. Een meisje! En tevens de eerste persoon in zijn leven waarvan Todd niet de gedachten kan horen, alhoewel zij wel die van hem luid en duidelijk hoort.

De uitstekende Chaos Walking Trilogy volgt de bijna dertienjarige Todd en de iets oudere Viola als ze worden opgejaagd door Todds dorpsgenoten, en in een oorlog terecht komen waarin ze vreselijke keuzes moeten maken. Zoals de oplettende lezer al heeft kunnen afleiden uit het feit dat er twee manen schijnen, speelt dit verhaal zich af op een andere planeet en is het daarmee dus science fiction, maar het is niet de meest conventionele sf. Ness besteedt weinig aandacht aan het schetsen van de andere wereld. Het is voldoende dat we weten dat de nieuwe planeet sterk op de Aarde lijkt, dat er al intelligente wezens wonen als de kolonisten landen, en dat de nieuwelingen ondanks hun ruimteschepen er voor het grootste deel een technologie en levensstijl op na houden die eerder aan Staphorst dan aan Startrek doen denken.

Ness heeft deze nieuwe wereld geschapen om zijn ideeën over vooral oorlog en sekserollen te dramatiseren in een waanzinnig spannend verhaal, waarbij deel 1 en 2 allebei eindigen in zo'n adembenemende cliffhanger dat je wel door móet lezen. Net als alle interessante sf gaat het eigenlijk over onze eigen wereld. "Noise" is een indringende metafoor voor de overdaad aan informatie waar onze huidige maatschappij aan lijdt. Zoals Todd zegt:

Noise is noise. It’s crash and clatter and it usually adds up to one big mash of sound and thought and picture and half the time it’s impossible to make any sense of it at all. Men’s minds are messy places and Noise is like the active, breathing face of that mess. It’s what’s true and what’s believed and what’s imagined and what’s fantasized and it says one thing and a completely opposite thing at the same time and even tho the truth is definitely in there, how can you tell what’s true and what’s not when yer getting everything? The Noise is a man unfiltered, and without a filter, a man is just chaos walking.

Soms is de Herrie zo erg, dat Todd amper nog weet wie hij is. Later leert hij begrijpen dat iemand die zijn eigen Herrie onder controle heeft, controle heeft over anderen. En daar gaat deze trilogie met name over: macht. Hoever ga je om de macht in handen te krijgen, zelfs als het doel van de uitoefening van die macht goed is? Hoever ga je in het geweld dat je daarbij gebruikt? In hoeverre mag je je in een oorlog laten drijven door puur persoonlijke haat? In hoeverre word je gecorrumpeerd door de bijna wellustige spanning die een gewapend conflict met zich meebrengt? Zijn er echt altijd maar twee keuzes: óf het ene kamp óf het andere? En wat houdt leiderschap in: voor 'noodzakelijk' geweld kiezen, zelfs als de achterban dat niet wil?

Officieel is de Chaos Walking Trilogy een jeugdserie, maar dat is eigenlijk onzin. Het enige dat er jeugdig aan is, zijn de twee hoofdpersonen, verder is het een buitengewoon volwassen verhaal dat op zeer verbeeldingsvolle wijze buitengewoon volwassen thema's tot leven brengt. De drie boeken zijn bedoeld om achterelkaar gelezen te worden en zijn met zoveel vaart geschreven dat dat geen enkel probleem is. Het laatste deel is te lang, maar nog steeds goed en spannend genoeg om in fluks tempo uit te lezen. Laat je dus niet in de war brengen door labeltjes als "young adult" of  "science fiction" of "dystopie". Dit is gewoon een ijzersterke trilogie, die heel wat meer kwaliteit biedt dan menig doorsnee-bestseller.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!