Gemaakt om ten onder te gaan

Madeline Miller,
The Song of Achilles (VS 2012)
Roman, 320 pp.
Nederlandse titel: Een lied voor Achilles


Vroeger bij Griekse les moesten wij de eerste paar regels van de Odyssee uit het hoofd leren. Voor het metrum. Ik kan ze nog steeds opdreunen, compleet met daverende dactyli. Ook vertaalden wij moeizaam, woordje voor woordje, passages uit de Odyssee. De Ilias lazen we niet, maar dat verhaal kregen we op andere manieren wel mee. Het relaas van Odysseus vond ik echter verreweg het mooist (geef mij maar exotische avonturen, liever dan al dat Trojaanse wapengekletter) totdat ik deze schitterende hervertelling van het lot van Achilles las.

Achilles was de halfgoddelijke held, wiens moeder, de zeenimf Thetis, hem probeerde onsterfelijk te maken. Zijn onafscheidelijke strijdmakker was Patroclus en dat is degene door wiens ogen wij Achilles zien. Patroclus is te gevoelig voor zijn tijd en een teleurstelling voor zijn vader, die hem verbant naar het hof van een andere koning om een man van hem te maken. Daar ontmoet Patroclus de jonge Achilles, beeldschoon, gemaakt om te vechten, maar vooral geïnteresseerd in muziek. Er ontstaat een ontluikende liefde tussen de twee jongens, die stand houdt ook als zijn vader Achilles de bergen instuurt om door een sater ingewijd te worden in de krijgskunst en alleen maar bestendigd wordt wanneer ze als jongemannen uitvaren naar Troje.

Dat is het verhaal. Dat verhaal is bekend (alleen dan in een vorm waarin de twee jongemannen geen geliefden zijn doch slechts vrienden), maar Miller maakt er een prachtige nieuwe vertelling van. In de eerste plaats is het een poëtisch liefdesverhaal van twee jongemannen die hun lot niet in eigen handen hebben. Ze zijn deels speelballen van de goden, maar ook van een tijd die het strijdend ten onder gaan als het hoogste in het leven zag. Achilles is onkwetsbaar zo lang hij niet aan een oorlog meedoet, maar zoals ook Patroclus maar al te goed weet: Our world was one of blood, and the honor it won; only cowards did not fight. For a prince there was no choice. You warred and won, or warred and died. (p. 181) Oud worden en langzaam wegteren, een lot dat hem door Odysseus wordt voorgehouden, is ook voor Achilles een schrikbeeld: 'He can live out his years in some corner eating the bread they soften for him, senile and alone. When he dies, people will say, who?” The words filled the room, thinning the air until we could not breathe. Such a life was a horror.

En dus kiest Achilles voor de dood. En wat voor keus heeft hij eigenlijk?

“He is a weapon, a killer. Do not forget it. You can use a spear as a walking stick, but that will not change its nature.” The words drove breath from me, left me stuttering. “He is not—” “But he is. The best the gods have ever made. And it is time he knew it, and you did too".

Miller schildert een wereld die niet alleen maar wreed is maar ook vol huiveringwekkende schoonheid. De goddelijke Thetis, de moeder die zoveel van haar zoon houdt dat ze er alles voor over heeft om hem in leven te houden, is een ijselijk mooie zeenimf, even indrukwekkend als angstaanjagend. De scène waarin Agamemnon zijn dochter Iphigineia aan de goden offert is tegelijkertijd aangrijpend en understated. Nergens wordt de mythische wereld van de oude Grieken er één van een goedkope fantasy-roman. Het is een magische wereld die maar al te levensecht was voor de oude Grieken en Miller slaagt er wonderwel in om zowel de dichterlijkheid als de hardheid ervan net zo levensecht te maken voor de lezer.

The Song of Achilles is een idylle en een wreed sprookje tegelijk, maar voor alles een aangrijpende en poëtische elegie uit een andere wereld die Madeline Miller door haar verbeelding en haar schrijfkunst
op indringende wijze tot leven brengt. Ook voor niet-gymnasiasten; sterker nog, misschien juist voor niet-gymnasiasten, omdat zij de afloop nog niet kennen.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!