Zo goed als waargebeurd

Etgar Keret,
Zeven vette jaren (Israël 2014)
Mémoires, 174 pp.



In de Engelse uitgave worden deze heerlijke stukjes als 'memoirs' aangeduid, terwijl ze in het Nederlands als ondertitel 'Zo goed als waar gebeurde verhalen' hebben. Ik houd het erop dat het autobiografische essays zijn, waarbij de auteur de werkelijkheid enigszins heeft aangedikt, alleen maar omdat die daarmee net wat interessanter en veelzeggender wordt. Van mij mag dat, zeker als het resultaat zo geslaagd is. En om misverstanden te voorkomen: de werkelijkheid aandikken is heel wat anders dan de werkelijkheid verfraaien. Keret maakt de dingen niet mooier dan ze zijn, maar maakt door zijn eigen kijk daarop de dingen alleen maar sprekender. Dat de gebeurtenissen mogelijk in detail niet helemaal precies zo zijn voorgevallen, doet er dan in het geheel niet meer toe.

Luchtaanvallen en het goede leven
De korte stukjes in dit boek bestrijken de zeven jaren waarin de in Tel Aviv woonachtige auteur voor het eerst vader wordt en uiteindelijk zijn eigen vader verliest aan kanker. Ondanks de luchtaanvallen die een gewoon deel van Kerets leven zijn, en ondanks de dood van zijn vader, zijn het goede jaren. Want vader heeft, na de gruwelen van de holocaust in Polen overleefd te hebben, een goed leven gehad en zoontje Lev groeit voorspoedig op, alhoewel Keret en zijn vrouw Shira al op zijn tweede een heftige discussie voeren of hij op zijn achttiende wel of niet het leger ingaat - het soort discussie dat jonge ouders hier niet gauw zullen hebben.

Pastrami of Gegrilde Kaas
Ondanks de voortdurende oorlogsdreiging gaat het leven dus gewoon door, maar alles is wel net even anders dan hier. De zus van de schrijver heeft een stuk of tien kinderen, is met een zwaar-orthodoxe man getrouwd en mag dus de boeken van haar broer niet lezen. Zoontje Lev moet al vroeg leren wat te doen bij luchtalarm, zonder dat hij als zesjarige bang wordt en in paniek raakt. Geen probleem voor de creatieve Keret. Hij maakt er een leuk spelletje van. Als zoontje vraagt waarom hij plotseling bij mama de berm in moet duiken, legt Keret met veel flair uit dat dat is omdat ze Broodje Pastrami spelen, met papa en mama als de sandwich en zoontje als de pastrami. Groot succes. Lev is amper de berm weer uit te krijgen.

‘Papa,’ zegt Lev als ik hem vastgesp, ‘beloof dat als er nog een sirene gaat jij en mama weer Pastrami met me spelen.’ ‘Beloofd,’ zeg ik, ‘en als het gaat vervelen, leer ik hoe je Gegrilde Kaas speelt.’ ‘Hoi!’ zegt Lev, en even later voegt hij er ernstiger aan toe: ‘Maar als er nu nooit weer sirenes zijn?’ ‘Ik denk dat er minstens nog een of twee komen,’ stel ik hem gerust. ‘En zo niet,’ draagt zijn moeder bij, ‘dan spelen we het wel zonder de sirenes.’

Warm en wijs
Ook verder heeft Keret een wat interessanter leven dan de gemiddelde lezer. Omdat hij succesvol is en in allerlei talen is vertaald, reist hij de hele wereld af voor optredens en workshops, ervaringen waar hij dankzij zijn unieke observatievermogen, zijn zonnige levensvisie en zijn warmte steeds weer lezenswaardig essays van weet te maken. Maar onder de zelden afwezige humor is hij ook serieus, want holocaust, antisemitisme en oorlogsdreiging zijn voor een Israeli nooit ver weg. Iemand die al te vlot door de stukjes floept, kan gemakkelijk in de luren gelegd worden door de grappige schrijfstijl en absurde observaties, en daarmee de onderliggende wijsheid missen.

De schrijver als kwajongen
Keret zelf doet niet pretentieus over het schrijverschap, maar is zich er wel van bewust dat hij als auteur een bepaalde rol heeft, zelfs al zegt hij dat met zoveel bescheidenheid als hier:

De schrijver is heilige noch rechtvaardige noch profeet, hij staat niet aan de hemelpoort – hij is niet meer dan de eerste de beste kwajongen met een ietwat scherper bewustzijn en enigszins preciezer taalgebruik om de onbevattelijke werkelijkheid van onze wereld te beschrijven.

Keret beschrijft die onbevattelijke werkelijkheid als geen ander, met een mengeling van veel luchtigheid en net dat juiste beetje zwartgalligheid. Voor volgend jaar staat er dus een bundel korte verhalen van deze schrijver op mijn programma.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.