Ontmoeting in de dierentuin

Russell Hoban,
Turtle Diary (VS 1975)
Roman, 208 pp.
Nederlandse titel: Schildpaddagboek



In dit boek worden we getrakteerd op een heel mooi staaltje van slow food: klein maar fijn, en met een subtiel smaakpalet dat je alleen maar goed proeft als je het zorgvuldig leest en het geduldig op je in laat werken. Wat mij betreft absoluut verboden voor mensen die nog even een kort werkje zoeken om snel hun jaargemiddelde op te krikken. Die gaan dit saai vinden, omdat ze teveel haast hebben om de diepere lagen op te merken. Zo, daarmee heb ik meteen eventuele valse verwachtingen weggewerkt. De rest mag doorlezen 😉

Laura Ashley-jurken
Russell Hoban, die in 2011 overleed was een bekend auteur van kinderboeken, maar Turtle Diary is overduidelijk een volwassenenroman met volwassen thema's: middelbare leeftijd, eenzaamheid en nieuwe kansen. Wel is één van zijn beide hoofdpersonen een succesvolle kinderboekenschrijfster, die knusse dierenverhalen schrijft met theedrinkende woelmuisjes en dergelijke in de hoofdrol. Maar deze Neaera mag dan als auteur geslaagd zijn, in haar leven is ze op een dood punt aanbeland.

Here I am, I thought, forty-three years old (...). My married friends wear Laura Ashley dresses and in their houses are grainy photographs of them barefoot on Continental beaches with their naked children. I live alone, wear odds and ends, I have resisted vegetarianism and I don’t keep cats.

Intussen, in een ander deel van Londen, is de gescheiden William (45, werkend in een boekwinkel) op een soortgelijk dood punt beland. Hij mist zijn dochtertjes en het lukt hem niet goed weer op gang te komen met zijn leven.

Speels
Het verhaal bestaat uit korte dagboekfragmentjes van om en om Neaera en William. Ze kennen elkaar niet, maar blijken allebei gefascineerd te zijn door de grote zeeschildpadden in de London Zoo. Als dit een typische romantische feelgood roman was, zou je al na een paar hoofdstukken kunnen uittekenen waar het heen gaat: 'deze twee eenzame zielen denken en voelen gelijk, gaan elkaar toevallig tegenkomen en in het laatste hoofdstuk leven ze nog en gelukkig samen.' In dit boek gaat het echter allemaal net een beetje anders - en interessanter. Hoban creëert nadrukkelijke parallellen en overeenkomsten in wat Neaera en William denken en zien, waarmee hij je als schrijver steeds heel even aan zijn aanwezigheid herinnert en het verhaal een speelse, bijna postmodernistische noot geeft. Alleen dat al is een teken dat we hier niet helemaal met een standaardverhaaltje te maken hebben.

Katalysator
En dan de zeeschildpadden: zij zijn niet alleen katalysator in de zin dat ze de twee hoofdpersonen (inderdaad) samen brengen, ze symboliseren bovendien iets dat William en Neaera ertoe aanzet om hun stagnerende levens te doorbreken. En als derde laag zijn de zeeschildpadden ook nog eens nadrukkelijk dieren - geen beestjes met menselijke trekjes zoals de personages in Neaera's kinderboeken, maar wezens die gemaakt zijn om in de oceaan te zwemmen en daar op wonderbaarlijke wijze feilloos hun weg naar de juiste paringsplek te vinden. Hun doel in het leven is benijdenswaardig duidelijk en sterk. Ze hoeven nooit na te denken hoe ze nu verder moeten en wat de zin van het leven is en of dit nu alles is.

Bevrijdingsactie
Neaera en William leren elkaar dus kennen en vatten een wild plan op. De twee onopvallende grijze muizen gaan samen de schildpadden bevrijden en terugzetten in de zee, om deze prachtige wezens het leven te laten leiden waar ze voor bestemd zijn. Hier wordt het boek mild humoristisch, zonder zijn filosofische ondertoon en zijn menselijke warmte te verliezen. Er komt geen plotselinge Aha-erlebnis, maar wel voor beide personages een mooie wending. Turtle Diary is daarmee één van die boeken die gaan over de poëzie van kleine dingen, één van die boeken die je na afloop de tijd moet geven om te laten bezinken, één van die boeken die een tijdloze schoonheid hebben als je ze de kans geeft.
______________________________

Met dank aan Lethe voor de aanbeveling!

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.