De eenvoudige dromer en de rijke overlever

David Malouf,
The Great World (Australië 1991)
Roman, 338 pp.
Nederlandse titel: De grote wereld



Voor wie hem niet kent: David Malouf is één van de belangrijkste Australische schrijvers en startte zijn literaire carrière als dichter. Dat laatste is meteen te merken als je aan dit boek begint. Malouf is een kunstenaar: zijn blik is diepgravend en origineel, en hij kan wat hij ziet en aldus doorgrondt jaloersmakend knap in woorden omzetten. De andere parallel met een gedicht is dat de betekenis van het verhaal zich pas vrijgeeft na zorgvuldige bestudering en dat de plot - voorzover die er is - niet bedoeld is om meeslepend te zijn. Allemaal redenen waarom ik dit boek waarschijnlijk helemaal op het verkeerde moment las. Of misschien ben ik wel niet de juiste lezer voor Malouf, dat kan ook.

Complex en levensecht
Dit verhaal van twee jonge mannen die in een Jappenkamp voor krijgsgevangenen vrienden worden en dat daarna blijven tot ze in de zestig zijn (hoewel ze volkomen verschillende levens leiden) , bevat in ieder geval veel mooie scènes en snijdt grote thema's aan. De manier waarop hij zijn beide hoofdpersonen schildert, zit vol nuances en diepgang en zelfs de bijfiguren komen als complexe, levensechte mensen over. Daar ligt het dus niet aan.

Twee soorten rijkdom
De ene man is Digger, opgegroeid in een winkel in de Australische outback, daarna het land is rondgetrokken als professionele bokser op kermissen, zijn grote avontuur beleeft in de oorlog in Thailand, en vervolgens weer terechtkomt in de winkel, die steeds minder in de outback komt te liggen. De man waarmee hij levenslang bevriend blijft dankzij het Jappenkamp is Vic, die opgroeit in de bitterste armoe, dan als wees gered wordt door een goedaardige fabrikant, en na de oorlog een zeer succesvolle zakenman wordt. Digger zit vol dromen, maar leidt uiteindelijk een eenvoudig leven in zijn winkel (wel altijd met boeken), terwijl Vic zichzelf als cynicus ziet die geen dromen nodig heeft, maar als doener een succes van het leven maakt. Vic vergaart bijna moeiteloos materiële rijkdom, maar Digger heeft een rijk geestelijk leven. Vic kan dankzij zijn overleversmentaliteit overal waar hij terecht komt er iets van maken, terwijl Digger sterk geaard is op de plek waar hij opgroeide en na de oorlog uiteindelijk weer terugkeert.

Grote bewondering
Malouf is een schrijver waar ik al meerdere boeken van heb gelezen, die ik allemaal - net als The Great World - zeer bewonder. En toch. Ik heb naar aanleiding van dit boek heel sterk gemerkt dat woordkunst en diepzinnigheid en subtiele symboliek toch nét niet genoeg zijn, als voor mij de meeslependheid ontbreekt. Het lezen kostte veel moeite, terwijl ik dat onlangs bij bijvoorbeeld The Night Watch, ook een uitgesproken literaire roman, in het geheel niet had. Daar werd ik meteen gegrepen door de personages. En het kan evenmin komen omdat zware thema's mij momenteel niet kunnen boeien. Breath, Eyes, Memory dat ik ook onlangs las, gaat over de zwaarst mogelijke thema's en toch viel het lezen van die roman mij absoluut niet zwaar, zo werd ik meegesleept door de prachtig verbeelde wijze waarop het verhaal werd verteld.

Jasses, smaak
Uiteindelijk komt het dus toch een beetje neer op zoiets ondefinieerbaars en subjectiefs als smaak, ben ik bang. Want heel veel anderen werden wel degelijk meegesleept door dit boek van Malouf. Ik heb er een hekel aan om smaak als verklarende factor te noemen, omdat teveel mensen op internet dat als een reden zien om hun sterretjeswaardering niet nader toe te lichten. Zij volgen andere lezers "die dezelfde smaak hebben" en de lezers die hen op hun beurt volgen moeten er maar genoegen mee nemen dat ze het verhaaltje een beetje navertellen en afsluiten met "ik vond het erg leuk" of  "ik vond er niks aan". In dit geval kan ik echter niet anders dan aangeven dat The Great World een kwalitatief hoogstaand boek is, maar dat het om de een of andere reden bij mij niet echt in de smaak viel.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.