Negentiende-eeuws platteland door de ogen van een kind

Flora Thompson, Over to Candleford (deel 2 van de Lark Rise to Candleford-trilogie, GB 1941)
Memoires, 167 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Deel 1 van deze trilogie was vooral een liefdevol en humoristisch portret van het arme gehucht waar Thompson (in het boek Laura genoemd) opgroeide. Dit tweede deel schenkt meer aandacht de belevenissen van Laura zelf, en de buitenwereld dringt ook langzaam meer binnen. Dit is vooral de wereld gezien door de ogen van een scherp observerend kind.

Laura en haar broertje Edmund gaan in dit deel voor het eerst met het hele gezin op bezoek in Candleford, het stadje 13 km. verderop waar twee ooms en tantes wonen. Het is een enorme expeditie, waarvoor het sjeesje en het karrenpaard van de herberg worden geleend en waarvoor de familie vóór dag en dauw vertrekt. Vader is niet een ervaren paardenmenner en het paard gaat zo nu en dan even in staking, maar ze bereiken uiteindelijk toch Candleford. Thompson weet hier feilloos het gevoel op te roepen van de verwondering en het ontzag van een klein kind dat voor het eerst haar vertrouwde omgeving verlaat en allemaal wonderbaarlijke nieuwe dingen ziet. Even was ik zelf weer een kleuter voor wie de hele wereld nog nieuw en onontdekt en spannend was - zo goed en zo levendig schrijft Thompson.

Het is onvermijdelijk om al lezend vergelijkingen te maken met het super-de-luxe leven van kinderen nu. Laura en haar klasgenootjes hadden weinig speelgoed, ze waren voor onze begrippen ruw, ze wisten weinig van de wereld om hen heen, kant en klaar vermaak van computer en televisie hadden ze niet en vanaf een jaar of twaalf moesten ze werken. Al te veel keuzes en kansen in het leven hadden ze evenmin. Maar er waren ook goede kanten aan de beperkingen. Omdat er weinig ander vermaak was, waren de kinderen uitstekend in staat om zichzelf bezig te houden en werd alleen al het verstrijken van de seizoenen en het verschijnen van besjes en wilde bloemen een belevenis op zich. Niet dat de mensen van Lark Rise sentimenteel over de natuur deden. Laura mocht het dan zielig vinden dat de jongetjes vogelnestjes uithaalden, de andere dorpelingen waren daar heel pragmatisch over: die eitjes waren een tractatie en dieren konden toch niet voelen, want ze konden immers ook niet denken. Zo simpel was het.

Veel gevaren waren er ook niet op het platteland. Als Laura's moeder op het punt staat te bevallen van haar derde kind, worden zij en Edmund (7 en 5 jaar oud) voor een maand naar oom en tante in Candleford gestuurd. Ze krijgen brood mee voor onderweg en de vermaning om niet van de weg af te dwalen en maken geheel zelfstandig de urenlange wandeling naar Candleford. Tegenwoordig worden kleine kinderen naar de school om de hoek al gebracht, bij voorkeur met de auto. Destijds kwamen Laura en Edmund alleen boerenkarren en andere wandelaars tegen, dus wat kon er mis gaan?

Bij haar oom, een schoenmaker in Candleford, ontdekt Laura tot haar grote vreugde stapels oude boeken op zolder, die ze aan hem voorleest terwijl oom aan het werk is. Zo nu en dan komt er een klant langs voor een paar schoenen of een praatje en zo hoort ze ook van de wereld buiten Candleford. Daar wordt ze voor de thee uitgenodigd door Miss Dorcas Lane, die het postkantoortje in Candleford Green drijft en de geheimzinnige, hypermoderne telegraafmachine bedient. Rond 1890 kostte het verzenden van een telegram een bedrag waarvoor een dagloner anderhalve dag moest werken, te betalen door de ontvanger die nergens om had gevraagd! Miss Lane blijkt uiteindelijk Laura's ingang naar de wereld buiten Lark Rise te zijn. Op haar 14de vertrekt ze definitief uit Lark Rise om in Candleford Green het hulpje van de postmistress te worden. En daarom heet het derde en laatste deel uit deze trilogie, dat ik volgend weekend hoop te lezen, Candleford Green.