De rijdende boekwinkel

Christopher Morley,
Parnassus on Wheels (VS 1917)
Novelle, 74 pp.
gratis eBoek van Project Gutenberg
Niet in het Nederlands verkrijgbaar, voor zover mij bekend


Dit is een allercharmantst verhaal voor al die mensen die van boeken over boeken houden. De hoofdpersoon is een behoorlijk onwaarschijnlijke heldin: een gezette Amerikaanse boerin van middelbare leeftijd die door haar broer ooit van een akelig gouvernantebestaan is gered en sindsdien samen met hem een boerderij runt. Aangezien dit boek aan het begin van de vorige eeuw speelt, is het runnen van die  boerderij een zeer arbeidsintensieve bezigheid, zodat onze heldin Helen McGill aan lezen al vele jaren niet meer is toegekomen. Maar vooruit, ze is al lang dankbaar dat ze haar dagen niet hoeft te slijten als gouvernante. Die dankbaarheid wordt wat minder als haar broer onverwacht en tot haar stomme verbazing een populaire schrijver wordt en regelmatig uitgebreid de hort op gaat om nieuwe ervaringen op te doen om over te schrijven, Helen alleen latend achter het aanrecht en tussen de kippen. Totdat Helen op een dag onverwacht haar kans schoon ziet.

Plotseling is Helen de eigenaresse van een rijdende boekenwinkel, compleet met trekpaard en waakhond, en rijdt ze samen met Roger Miffin, de vorige eigenaar (die een eind verderop de trein naar New York gaat nemen om eindelijk dat boek te schrijven dat hij al zo lang in zijn hoofd heeft), van boerderij naar boerderij en van dorp naar dorp. Voor haar broer, die even van huis is, laat ze een briefje achter met de tekst:  

"I've gone off for an adventure. It just came over me that you've had all the adventures while I've been at home baking bread. Mrs. McNally will look after your meals and one of her girls can come over to do the housework. So don't worry. I'm going off for a little while—a month, maybe—to see some of this happiness and hayseed of yours. It's what the magazines call the revolt of womanhood." En daar kan broerlief het mee doen.

Boeken waren nog echt wat bijzonders op het Amerikaanse platteland van een eeuw geleden. Mensen hadden niet alleen honger naar kennis, maar vooral naar mooie verhalen, of zoals Roger uitlegt aan Helen: "when you sell a man a book you don't sell him just twelve ounces of paper and ink and glue—you sell him a whole new life. Love and friendship and humour and ships at sea by night—there's all heaven and earth in a book, a real book I mean." Hij brengt de tweedehands boeken uit zijn Pipo-de-Clownachtige wagen dan ook met groot gemak aan de man en ook Helen blijkt (als rechtgeaarde Amerikaanse) een geboren verkoopster te zijn.

Voor Helen vallen boeken samen met vrijheid en avontuur. In een tijd dat vrouwenrechten nog niet bestonden biedt de rijdende boekwinkel haar op onverwachte en originele wijze bevrijding. Weg met de keuken, lang leve de boeken! Morley heeft een heel lichtvoetig en lief-humoristisch verhaal gemaakt van haar avontuur, zonder gepreek of zwaar gefilosofeer. Het idealisme van Roger is doorweven met een flinke dosis pragmatisme en kennis van de doelgroep.

Addison, Lamb, Hazlitt, Emerson, Lowell—take any one you choose—they all conceive the love of books as a rare and perfect mystery for the few—a thing of the secluded study where they can sit alone at night with a candle, and a cigar, and a glass of port on the table and a spaniel on the hearthrug. What I say is, who has ever gone out into high roads and hedges to bring literature home to the plain man?

Zo mag ik het horen! En ik vermoed dat ook mijn overgrootvader, een turfschipper die vóór de oorlog in zijn woninkje in een Fries boerendorp een kamer had ingericht als bibliotheekje waar andere arbeiders boeken konden lenen, het uitstekend met Roger en Helen had kunnen vinden. Over een tijdje ga ik het vervolg op hun avontuur, The Haunted Bookshop, eens lezen. Hopelijk is dat net zo leuk.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!