Oeganda: aapjes kijken

Het is doodzonde dat iedereen bij de naam Oeganda meteen denkt aan de krankzinnige dictator Idi Amin of aan vechtende rebellen. Idi Amin is al lang dood en de binnenlandse situatie is al jaren stabiel. Net zo jammer is het dat de meeste mensen heel Afrika over één kam scheren en denken dat het gehele continent geteisterd wordt door burgeroorlog en ebola. Oeganda is anno nu (augustus 2014) een veilig en ebolavrij land en er is (behalve voor homo's en lesbiënnes helaas) geen enkel beletsel om dit land te bezoeken, dat niet voor niks als bijnaam de Parel van Afrika heeft. Het heeft een overweldigende hoeveelheid natuurschoon, hele leuke mensen en is samen met Rwanda en Congo het enige land ter wereld waar berggorilla's leven. Er zijn nog maar ongeveer 800 van deze zeldzame dieren en ik heb een paar daarvan op enkele meters afstand in het wild gezien. Maar het land heeft nog veel meer te bieden.

Reisgegevens Periode:  juli/augustus 2014. Soort reis:  natuurrondreis. Organisatie:  Habari Travel (van harte aanbevolen; kijk voor meer info onderaan op deze pagina). Accommodatie: eenvoudige, maar smaakvol ingerichte en fraai gelegen lodges. Bezocht: Entebbe, Murchinson Falls NP, Kibale Forest NP, Queen Elizabeth NP, Lake Bunyoni, Bwindi NP, Kisoro, Lake Mburo NP. Weer: aangenaam warm (rond de 25º C), met een enkele keer een bui.

Landschap in het zuidwesten. Oeganda ligt op hoogte, waardoor het er nooit overdreven warm is.

Zachtaardige reuzen

Berggorilla's overleven niet in gevangenschap, zodat de enige mogelijkheid om ze te zien in het wild is, in Oeganda of Rwanda of Congo, waar de laatste 800 van deze bijzondere dieren leven. Dat is een ongelooflijke ervaring. Om de dieren niet al te veel te belasten, krijgt slechts een beperkt aantal mensen per dag (voor veel geld) toestemming om onder leiding van een hoofdranger vergezeld van een stel rangers die met een kapmes een pad maken, toestemming om op gorillatocht te gaan. Je gaat in groepjes van acht het oerwoud in en het kan een half uur, maar ook verscheidene uren duren, voordat de vooruit gezonden spoorzoekers (die steeds met de ranger in verbinding staan via een walkie-talkie) een familie getraceerd hebben. In ons geval duurde het twee uur voordat we op de dieren stuitten. Op eigen houtje waren we er zo voorbij gestiefeld, want in het dichte struikgewas zie je alleen maar dat het er donker is. Maar in dat donker zaten vier gorilla's bladeren te eten en ze lieten rustig toe dat de rangers een deel van de bosjes weg hakten om ons in staat te stellen ze te bekijken en te fotograferen. Eerbiedig fluisterend en met de flits uit, mochten we een uur met deze dieren doorbrengen en het was verbazingwekkend hoe snel dat uur om was.

"Waarom laten die stomme toeristen de beesten niet met rust?" kun je met recht vragen. Maar het toerisme is de redding van de gorilla's. Met de inkomsten daaruit kunnen ze intensief beschermd worden, terwijl bovendien 20% van de opbrengsten naar medische en onderwijsvoorzieningen voor de lokale bevolking gaat, zodat die er belang bij heeft om de dieren niet te stropen. Zonder toeristen zouden zowel de gorilla's als de dorpen in de buurt slechter af zijn.

Een indrukwekkende zilverrug die zich onverstoorbaar van dichtbij liet fotograferen.

Nog meer moois

Eerder in de vakantie waren we al op chimpanseetocht geweest. Omdat het in het oerwoud daar te donker was om zonder flits goede foto's te nemen, kan ik er niks van laten zien, maar bijzonder leuk was het wel en heel anders dan de gorilla's. Chimps zijn opgewonden branieschoppers, vooral de mannetjes, die graag de puberale macho uithangen. Eerst lijkt er niets aan de hand. Bij een boom zit een chimpansee rustig een hele tijd een beetje peinzend te zitten. Dan begint hij een soort knorgeluidjes te maken. Plotseling barst hij uit in luid gekrijs, springt op, begint als een bezetene op de boom te trommelen en rent hard weg, dwars door het toeristenclubje heen. Dit is heel normaal gedrag om de rest van de familie te laten weten waar hij is, maar de nietsvermoedende toerist schrikt zich het apelazerus. Heerlijk.

Waar we nog meer van hebben genoten? De verbluffend grote kuddes olifanten en buffels in Murchinson Falls NP. De vele leeuwen in Queen Elizabeth NP, waarvan eentje in een boom. De prachtig getekende antilopesoorten overal. De onverwacht grappige nijlpaarden, die je zo koddig aankijken vanuit het water. De onophoudelijke stroom visarenden en ijsvogels langs rivier- en meeroevers. De griezelig bewegingsloze krokodillen die zo opgaan in hun omgeving dat je ze vanaf de boot amper ziet. De brutale bavianen, die je banaan uit je hand jatten. De giraffes, de zebra's, de wrattenzwijnen, de vogelrijkdom. De prachtige Nijl. De schitterende meren. En de mensen, waarover verderop meer.

Drinkende olifanten. Let op het schattige kleintje vooraan.

Oog in oog met nijlpaarden in de Nijl.

Twee mannetjesantilopes in de clinch. Je hoorde luid en duidelijk hoe hard ze
met hun geweien tegen elkaar stootten. De verliezer blies uiteindelijk de aftocht.

Drie vervetaapjes op hun uitkijkpost.

Twee bijna manshoge maraboe's.

Hoe vervoer ik een bank? Op de fiets natuurlijk.

Hoofdstad Kampala (waar wij alleen de eerste dag zijn doorgereden en die we verder links hebben laten liggen) kent forse fileproblemen in de spits, maar verderop in het land zie je amper auto's, met uitzondering van vrachtauto's die vaak onderweg zijn naar Rwanda of Congo. Eén keer zagen we zelfs een enorm convooi met Chinese zeecontainers die van de Keniase havenstad Mombasa vervoerd werden naar Rwanda. Fietsen zijn voor de plattelandsbevolking het voornaamste transportmiddel. Op de fiets worden hele meubelstukken vervoerd, ladingen cement, stapels planken overdwars en niet te vergeten gigantische hoeveelheden bananentrossen en ananassen, die meer lijken te wegen dan de fietser zelf.

De brommer is het gezinsvoertuig bij uitstek, net zoals bij ons vroeger de Opel Kadet. Op de brommer op de voorgrond van bovenstaande foto zitten achtereenvolgens (1) een jonge vader (met helm tegen het stof), (2) oma (in het midden) en (3) een jonge moeder met (4) een baby op de rug in een doek. Officieel mogen er niet meer dan twee personen op een brommer, maar ach, de verkeerspolitie is heel eenvoudig om te kopen.

Oegandese vrouwen fietsen en brommen niet, maar zijn ware evenwichtskunstenaars als het op het meenemen van spullen aankomt. Op hun hoofd vervoeren ze met groot gemak en met veel elegantie dingen als boodschappentassen, takkenbossen, emmers en (zoals de vrouw rechts) flesjes frisdrank. Bovenstaande foto is gemaakt bij de grensovergang met Congo.

Dansen in de kerk

De laatste zondag zijn we naar de rooms-katholieke kerk in het dorpje bij de lodge geweest: een afgeladen lemen hut met stro op de vloer en een vergeelde afbeelding van Jezus aan de muur. Over de tafel werd een mooi wit kanten kleed gespannen, de stralende jonge priester deed een lang gewaad over zijn t-shirt aan en meer is er eigenlijk ook niet nodig om van een eenvoudige hut een kerk te maken. De dienst leek niks op de stijve kerkdiensten hier. De gezangen waren puur Afrikaans en werden begeleid door een trommel met geklap van de congregatie, en een groepje kinderen danste voor het altaar (d.w.z. de tafel met het kleed). De andere kinderen zaten grotendeels op de grond, omdat de lage bankjes barstensvol zaten, waarbij op bijzondere wijze nieuwe betekenis werd gegeven aan het begrip hutje mutje.

Als je in Afrika bent, bezoek dan ook eens een kerkje of een dorpsschooltje (zoals we eerder hadden gedaan). Je wordt met veel warmte ontvangen, het is een belevenis voor beide partijen en je kunt de mensen rechtstreeks steunen met respectievelijk een donatie dan wel pennen en schriften.

Dorpelingen in hun zondagse kleren gaan de kerk binnen.

---

Tot slot
Normaal gesproken doe ik niet aan reclame voor de reisorganisaties waar ik mee op pad ben geweest, maar ik maak deze keer een uitzondering voor Habari Travel, een Oegandaspecialist uit Nederland, met eigen, zeer aantrekkelijke, kleinschalige lodges. Ze werken vrijwel geheel met lokaal personeel, het eten is buitengewoon goed, met veel verse groente en fruit, ze letten op duurzaamheid, en de twee Oegandese gidsen/chauffeurs die wij hadden (Harryson en Moses), waren gouden krachten. Beter krijg je ze niet.