Meeleven met niet-bestaande mensen

Ik kan intens meeleven met personages in een roman (of een film). Dat vind ik een teken van goed schrijverschap: dat een auteur het voor elkaar krijgt dat lezers zo overtuigd worden door wat hij of zij schrijft, dat ze zich betrokken voelen bij het lot van geheel fictieve mensen. Je kent dat vast wel: dat je ontzettend graag wilt dat het met een niet-bestaand wezen goed afloopt, dat je het vreselijk vindt als deze verzonnen persoon door groot onheil wordt getroffen, of dat je het gevoel hebt dat je er zelf bij bent als er iets spannends gebeurt zodat je verkrampt en met bonkend hart in je stoel zit.

Extra gretig door betrokkenheid
Nu is het gemakkelijker om mee te leven met mensen die op jezelf lijken én sympathiek zijn - het creëren van zulke hoofdpersonen is daarom veel minder risicovol voor een schrijver. Maar ik kan me ook zeer betrokken voelen (om een paar recente voorbeelden te geven) bij een bejaarde vrouw in Beiroet, een Russische aristocraat, of de cocaïne snuivende echtgenote van een drugshandelaar. Die betrokkenheid maakt de lees- of kijkervaring veel intenser en ik zie dat als een grote verdienste van de schrijver (of de filmmaker). Het is voor mij sowieso een van de aanbevelenswaardige punten van fictie: uitgenodigd worden om je in te leven in anderen, ook anderen die niet op jou lijken en niet tot de eigen kring behoren. Bovendien verhoogt die betrokkenheid de interesse voor het verhaal. Als het je echt uitmaakt wat er met de personages gebeurt, lees je extra gretig door.

Of niet?
Tot nu toe was ik er bijna automatisch (zonder daar ooit lang bij stil te staan) van uitgegaan dat iedereen meeleeft met goed neergezette fictieve personages. Totdat me in een stukje van een andere blogger over een boek dat ik net besproken had, ineens opviel, dat hij niks zei over hoe knap en levensecht de hoofdpersoon was neergezet en hoezeer dat de kwaliteit van het boek verhoogde. Zowel ikzelf als weer een andere blogger hadden flink met dit personage meegeleefd. Toen ik daarnaar vroeg, bleek dat deze blogger zelden meeleeft met romanpersonages en dat de meesten ver van hem afstaan.

En toen realiseerde ik me weer eens wat ik natuurlijk best weet, maar waar ik me soms onvoldoende van bewust ben, namelijk dat we allemaal op een verschillende manier lezen en verschillende dingen uit een roman halen. Ook begon ik me toen ineens af te vragen of het niet kunnen meeleven misschien de reden is dat sommige mensen (vooral mannen) niks met romans hebben maar alleen non-fictie lezen.

Laat het me weten!
Hoe zit dat bij jullie, geachte lezers? Ik ben heel benieuwd hoe jullie romanpersonages ervaren. Herkennen jullie het meeleefgevoel dat ik in de eerste alinea beschrijf of zegt het jullie weinig? Kunnen jullie soms tot tranen toe geroerd worden, zoals ik, of komt dat zelden of nooit voor en vinden jullie snotteraars idioten? Kennen jullie mensen in je omgeving die het meeleven met romanpersonages ook niks zegt en die daarom geen fictie lezen?

En (voor de meelevers:) bij wat voor personages voelen jullie je vooral betrokken? Wat zijn de factoren die dat effect teweeg brengen? Gaat het dan vooral om types die op jezelf lijken en een zelfde soort leven leiden, of maakt dat niet per se uit? Waren jullie als kind meevoelender of juist als volwassen lezer? Zit daar ontwikkeling in?

Ik ben heel nieuwsgierig wat jullie over dit onderwerp te melden hebben.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen.