Eerste huwelijksnacht

Ian McEwan,
On Chesil Beach (GB 2007)
Roman, 166 pp.
Nederlandse titel: Aan Chesil Beach


"They were young, educated, and both virgins on this, their wedding night" en tot overmaat van ramp is het 1962 en moet de sexuele revolutie nog beginnen. Een ander soort schrijver zou hier een hilarisch verhaal van kunnen maken, maar in de handen van Ian McEwan wordt het een sensitieve vertelling van hoop, verwachting, verwarring en onschuld, waarin geen woord teveel staat. Dit is geen boek waarin plot belangrijk is; het gaat ook niet om karakakterontwikkeling, want daar is het veel te kort voor. Het gaat over het onvermogen om over gevoelens te praten, zodat het in die zin een heel Engels boek is. En het gaat over de gemiste kansen die dat onvermogen heeft veroorzaakt.

Ze komen uit verschillende milieus. Edward, zoon van een dorpsonderwijzer, logeert voor het eerst van zijn leven in een hotel (maar wil dat niet laten merken), terwijl Florence, de dochter van een universitair docent en een zakenman, talloze hoteltripjes heeft meegemaakt. Edward heeft geschiedenis gestudeerd, Florence heeft conservatorium gedaan en wil furore maken met haar eigen strijkkwartet. Edward heeft niks met klassieke muziek. Toch zijn ze heftig verliefd en houden ze oprecht van elkaar en zijn ze ervan overtuigd dat ze bijelkaar horen. Waarom? Omdat ze dat diep in hun hart voelen, niet omdat ze elkaar dat verteld hebben.

"Their courtship had been a pavane, a stately unfolding, bound by protocols never agreed or voiced, but generally observed. Nothing was ever discussed -- nor did they feel the lack of intimate talk. These were matters beyond words, beyond definition. The language and practice of therapy, the currency of feelings diligently shared, mutually analysed, were not yet in general circulation."

En dus heeft Edward geen flauw idee van de angsten die zijn kersverse bruid doorstaat bij alleen al het idee van seks en komt het geen moment op bij Florence om haar angst en onzekerheid woorden te geven.

Met steeds flashbacks naar de tijd dat Edward en Florence verkering hadden (ja, zo heette dat toen nog) beschrijft McEwan minutieus hoe Florence en Edward aan het huwelijksdiner in hun hotelkamer zitten en zich er van bewust zijn dat ze het leven van de volwassenen zijn binnengetreden. Verheerlijking van de jeugdcultuur was er nog niet. Edward wil het liefst dat de kellners zo snel mogelijk vertrekken, Florence is op van de zenuwen over wat er komen gaat, maar slaagt erin dat perfect te camoufleren. De kellners vertrekken, de slaapkamer lokt ... Ook hier is het beeld van een langzame dans op zijn plaats, alleen lijkt het nu alsof Florence en Edward elk verschillende muziek horen, tot er plotseling, heel hard een valse noot klinkt.

Dit is meer een novelle dan een roman: plaats en tijd van handeling zijn beperkt gehouden, net als het aantal personages. Details en kleinigheden tellen, niet het grote gebaar. Binnen deze beperkingen heeft McEwan (alweer) een juweeltje afgeleverd, dat het verdient om meerder keren gelezen te worden.