De meest oninteressante hoofdpersoon ooit

Amy Bloom
Away (VS 2007)
Roman, 235 pp.
Nederlandse titel: Op zoek


De pers was nogal verdeeld over dit boek. Ik kwam het tegen op lijstjes van interessante boeken van 2008, maar ik zag ook recensenten het afkraken. Uit nieuwsgierigheid toch maar gekocht - het was tenslotte niet al te dik - en vol goede moed begonnen met lezen. Helaas, de stijl stond me meteen al niet zo aan. Niet dat Bloom slecht schrijft; nee, ze schrijft eerder irritant, in een koud-afstandelijke, tegenwoordige-tijd-stijl met literaire pretenties.

De afstandelijkheid snap ik nog wel een beetje gezien het onderwerp: een jonge Russische vrouw die in 1924 naar Amerika is gekomen nadat ze in een progrom heeft moeten toezien hoe haar ouders en haar man op bloederige wijze vermoord werden, en wier dochtertje Sophie in dezelfde progrom is verdwenen. Dat kan al gauw een sentimenteel melodrama worden. In de handen van Amy Bloom wordt het echter precies het tegenovergestelde: een verhaal dat je volkomen koud laat.

Lilian is een persoon die alles over zich heen laat komen. We krijgen vrijwel niets mee van haar gedachten en haar gevoelens. We weten dat ze nachtmerries heeft over de progrom en dat ze, nadat ze in New York uit onbetrouwbare bron heeft vernomen dat Sophie nog leeft, nog maar één ding wil: haar dochtertje terugvinden. En dat is alles. Lilian staat vanaf dat moment geprogrammeerd op automatische piloot richting Siberië waar haar kind zich zou bevinden en laat verder alles met zich gebeuren. Sexuele diensten verlenen van allerlei soort? Lilian doet het gelaten. Een lijk wegruimen, het hulpje zijn van een prostituée en haar pooier, de winter doorbrengen in een strafinrichting, nog een lijk opruimen? Lilian doet het als het op de weg naar Siberië ligt. Wat ze van dit alles vindt? Geen idee, Lilian lijkt nergens echt iets van te vinden.

Mogelijk is dit bedoeld om aan te geven dat Lilians gevoelsleven dood is door wat ze heeft meegemaakt, maar het is erg moeilijk om mee te leven met iemand waar niks in om lijkt te gaan, en waarbij je geen greintje persoonlijkheid of individualiteit kunt ontwaren. Menige bijfiguur wordt in een paar streken veel interessanter en levendiger neergezet dan Lilian. Bloom kan dus wel degelijk schrijven.

Maar dat is niet genoeg. Het eindresultaat was dat het me steeds meer moeite kostte om me door het boek heen te slepen. Niet omdat het slecht is, maar gewoon omdat het zo ongelooflijk oninteressant is, ondanks de grote hoeveelheid avonturen en ongelukken die Lilian tussen New York en Alaska overkomen en die de schrijfster allemaal in de laatste 140 pagina's heeft gepropt. Ik kan me helaas weinig boeken herinneren, waarin de hoofdpersoon en het verhaal me zo volmaakt onverschillig lieten.