Niet volledig geslaagde beestenboel

Nicholas Christopher,
The Bestiary (VS 2007)
Roman, 297 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Tja, wat zal ik hier eens van zeggen? In de eerste plaats dat ik kennelijk niet goed opgelet heb toen ik het kocht, want het boek wordt gepresenteerd als literaire thriller en dat is niet echt mijn genre. Een literaire thriller is in mijn ervaring bijna altijd een hybride boek dat het nét niet heeft: het is als thriller niet geslaagd omdat het pretenties heeft in plaats van bloedstollende spanning en het is als literaire roman niet geslaagd omdat het nooit in de buurt komt van de complexiteit en diepgang die een echte literaire roman zou moeten bezitten.

Wat we hier hebben is een aardig verhaaltje over een eenzame jongeman die er achter komt dat er ooit een vroegmiddeleeuws bestiarium heeft bestaan met daarin plaatjes en beschrijvingen van de dieren die niet bij Noach op de Ark mochten, maar niettemin de zondvloed hebben overleefd. Hij begint een speurtocht, die hem de halve wereld over brengt. Leuk gegeven op zich. Er wordt gespeeld met fabeldieren, met halfslachtig magisch-realisme en met echte met uitsterven bedreigde diersoorten. We krijgen wat mythologie, wat middeleeuws-christelijke symboliek en wat dierenactivisme, maar veel interessants wordt er niet mee gedaan. Zo zegt de schrijver bij monde van hoofdpersoon Xeno:

"Christian dogma attempted to contract and sanitize, to make black-and-white the bright complex tapestry on which these animals lent themselves to freer allegory" (p. 117),

wat bij mij de verwachting opwekte dat er in dit boek wél iets complex en kleurrijks met deze fabeldieren zou gebeuren, maar die verwachtig werd niet waargemaakt. Alles blijft aan de oppervlakte en het werd maar niet echt spannend. Het gegeven dat ik magisch-realism zelden een succes vind, is daar mogelijk mede debet aan, maar ook het feit dat bijvoorbeeld de psychologische ontwikkeling van Xeno zo blijft steken in platitudes:

My search had always been a refuge: the notion of a parallel world, and the creatures that might inhabit it, helped me to tolerate the harsher disappointments - and worse - of this world. (p. 176)

Juist ja, heel diepzinnig en origineel. Had ik nóóit zelf kunnen bedenken.

Maar dit begint een beetje een zuurpruimerige bespreking te worden en dat is ook niet helemaal terecht. Ik denk dat ik met te hoge verwachtingen aan dit boek ben begonnen (middeleeuwen! dieren! plaatjes!) en dat, gecombineerd met het weinig overtuigende magisch-realisme, maakten dit boek voor mij niet meer dan "wel aardig". The Bestiary is zeker geen afrader (zo vond ik het einde zelfs "heel aardig"), maar het wist mij persoonlijk niet echt mee te slepen.