Bekentenissen van een lezer

Anne Fadiman,  
Ex Libris: Confessions of a Common Reader (VS 1997)
Essays, 125 pp.
13 april 2009
Niet in het Nederlands vertaald


Ook in de liefde voor boeken, zo ontdekte ik door deze bundel, heb je Platonische en vleselijke minnaars. Anne Fadiman behoort duidelijk tot de laatste categorie. Elk boek mag van haar beklad worden met aantekeningen, besmeurd met koffievlekken, verkreukeld met ezelsoren. Hoe meer hoe beter. Zelf, zo moet ik enigszins beschaamd bekennen, behoor ik tot de Platonische categorie, net als Annes goede vriend Clark, die een collectie van achtduizend boeken heeft:

When his visiting mother-in-law made the mistake of taking a book off the shelf, Clark shadowed her around the apartment to make sure she didn't do anything unspeakable to it - such as placing it facedown on a table. (p. 36)

Heel herkenbaar. Mijn familie is inmiddels zo goed opgevoed dat ze mijn "collectie" (ruim tweeduizend ordinaire paperbacks) niet eens meer durft aan te raken. Het boek dat met mij meereist in de trein gaat altijd ter bescherming in een stevige plastic zak en ik heb overal door het huis bladwijzers slingeren, zodat ik nooit zo diep hoef te zakken dat ik een pagina om moet vouwen. Zo heeft iedereen zijn eigen stoornis.

Dit essaybundeltje van Anne Fadiman bevat achttien erudiete en tegelijkertijd luchtige opstellen over zaken die op de een of andere manier met boeken en lezen te maken hebben. Zo is er een essay over de vreugde van het ontdekken van nieuwe moeilijke woorden (wie weet uit zijn hoofd wat opopanax betekent? of mephitic? ik niet), maar ook één over de lol van het bestuderen van het Amerikaanse equivalent van de Wehkampcatalogus. Of over hoe het een kick geeft om de Odyssee te lezen in de Siciliaanse grot waar de cycloop gewoond zou hebben.

Fadimans familie, allemaal boekenidioten, komt ook regelmatig in het boek voor. Het zijn stuk voor stuk, in Fadimans woorden, compulsive proof readers, wat deze lezer (die als door een wesp gestoken reageert op spel- en grammaticafouten) veel plezier deed:

I know what you may be thinking: What an obnoxious family! What a bunch of captious, carping, pettifogging little busybodies! It is true - and I realize this is damning evidence - that once, when I ordered a chocolate cake to commemorate the closely proximate birthdays of my three co-Fadimans, I grabbed the order form from the bakery clerk, who had noted that it was to say "HAPPY BIRTHDAY ' S," and corrected it. I knew my family would not be distracted by the silver dragées or the pink sugar rose; had I not narrowly averted the punctuational catastrophe, they would all have cried, in chorus, "There's a superfluous apostrophe!" (p. 67)

Zo nu en dan is het heerlijk om mee te lezen met iemand voor wie de termen intellectual en highbrow geen scheldwoorden zijn. En Fadiman heeft meer dan genoeg zelfspot en gevoel voor humor om niet over te komen als een ondraaglijk pedantisch iemand. Ze is natuurlijk wel een béétje pedantisch, maar dat mag, want dat ben ik zelf vermoedelijk ook ;-).