Het leven als inelkaar geflanste lapjesdeken

A Patchwork Planet (VS 1999)
Roman, 286 pp.
Nederlandse titel: De patchwork planeet


Hier de reactie van een lezer op www.amazon.com, die het boek één ster gaf, ongetwijfeld omdat nul sterren geen optie is:

This book is poorly written. It's too boring to even put me to sleep. The main character is not likable, not someone I'd want to know, not someone I care about. I just started reading this and am trying with all my might to keep reading, but it drags on. The main character is missing something, I want to feel like I like him, but I can't! he is a rebel but not well crafted enough so far to be heroic in an every day way.

En daar heeft de lezer het kennelijk opgegeven. Een andere gefrustreerde lezer:

I read this book because of the acclaim and praise Anne Tyler has received from her past books, and was very surprised to find such a shallow, simple-minded story. Tyler did not think this story through. It seems to have been hastily written, perhaps for an impatient publisher. I found the main character anything but "lovable," but rather, a true loser with very little redeeming qualities. Why would I want to spend my time reading about such a person?

Ik ben gek op dit soort reacties. Ze tonen weergaloos aan hoe bedrieglijk eenvoudig en vooral hoe subtiel Anne Tyler schrijft. Er lijkt niet zoveel te gebeuren, de personages zijn meestal onopmerkelijke figuren, vaak zelfs losers, en de schrijfstijl leest zo lekker weg dat een boek van Tyler gemakkelijk aangezien kan worden voor een "shallow, simple-minded story".

Niets is minder waar.
Uit de onbelangrijke gebeurtenissen en gewone mensen die dit boek bevolken ontstaat heel geleidelijk een samenhangend en warmhartig verhaal - voor wie het wil zien, tenminste. De hoofdpersoon is op het eerste gezicht een klein beetje een nul. Barnaby heeft nooit de universiteit afgemaakt, is op zijn dertigste al een tijd gescheiden en werkt nog steeds als klusjesman voor een bedrijf dat oude mensen helpt bij dingen als het uitruimen van de zolder en het optuigen van de kerstboom. Barnaby's rijke familie laat geen gelegenheid voorbij gaan om hem erop te wijzen dat hij een mislukking is, maar zijn werkgeefster is dolgelukkig met hem, want Barnaby is haar beste kracht en haar bejaarde klanten lopen met hem weg. Barnaby stelt bescheiden eisen aan het leven, doet op gezette tijden domme dingen, laat alles wat teveel over zich heen komen, maar is daarmee geen slecht mens. En het verhaal waarmee Tyler deze roman begint, zuigt de lezer meteen het boek in.

Barnaby is namelijk op zoek naar een onbekende die zijn leven een andere draai kan geven en hij denkt dat hij haar gevonden heeft. Hij onderneemt zowaar actie. De rest van het boek geeft ons de ontwikkelingen die daarop volgen, waarbij we Barnaby en zijn omgeving ook langzaam aan steeds wat beter leren kennen. Het vermakelijkst vond ik de familiebijeenkomsten bij de ouders van Barnaby, waar iedereen halfslachtig probeert om ze gezellig te houden, maar die altijd uitlopen op gekibbel en geruzie.

De meest indrukwekkende kant van A Patchwork Planet zijn echter de klanten van Barnaby. Al die ouwe mensen die aan het aftakelen zijn en er op hun manier toch nog het beste van proberen te maken en hun waardigheid te behouden: het is op een onopvallende manier aangrijpend. Net zoals de lapjesdeken die de oude Mrs. Alford in elkaar heeft geflanst op het eind van haar leven en waarover Barnaby het volgende zegt:

I'd heard about that planet quilt quite often, but I'd never seen it. What I had pictured was a kind of fabric map - a plaid Canada, a gingham U.S. Instead the circle was made up of mismatched squares of cloth no bigger than postage stamps, joined by the uneven black stitches of a woman whose eyesight was failing. Planet Earth, in Mrs. Alford's version, was makeshift and haphazard, clumsily cobbled together, overlapping and crowded and likely to fall into pieces at any moment.
"Pretty", I said. Because it was sort of pretty, in an offbeat, unexpected way. (p. 161)

Anne Tyler is één van mijn lievelingsschrijvers. Dit is niet haar beste roman, wat mij betreft (mijn favorieten zijn Dinner at the Homesick Restaurant, Ladder of Years en Digging to America), maar het blijft een zeer genietbaar boek.

PS Het is opvallend dat op de Britse site van Amazon alleen maar positieve reacties staan, in tegenstelling tot de Amerikaanse. Waarschijnlijk houden de Britten meer van bescheiden hoofdpersonen en verhalen met weinig actie dan Amerikanen.