Een optimist in Andalusië

Chris Stewart,
Driving Over Lemons: An Optimist in Andalucía (GB 1999)
Reisverhaal, 247 pp.
Nederlandse vertaling: Een optimist in Andalusië.


Niet dat het er héél veel toe doet voor dit boek, maar de loopbaan van Chris Stewart begon op zijn zeventiende als drummer bij Genesis. Peter Gabriel zat bij Chris op school en vroeg hem te drummen, zodat hijzelf de handen vrij had om de dwarsfluit te spelen of wat rond te wuiven onder het zingen. "They kept me on for a bit because I was enthusiastic and amiable, and I even got to fool around for an afternoon in a recording studio and cut a couple of tracks. But the writing was on the wall and the famous Jonathan King, the manager, persuaded the lads to throw me out. This was a wise decision, as I was, to put it mildly, a crap drummer." Aldus Stewart op zijn eigen website. Het resultaat was dat hij conform de wens van zijn ouders en in tegenstelling tot Peter Gabriel c.s. de middelbare school afmaakte en schapenscheerder werd, terwijl Gabriel en de andere bandleden het nooit verder schopten dan multimiljonair.

Dit aanvallige boek gaat over de pogingen van Chris om het te maken als keuterboertje in de Alpujarras in het zuiden van Spanje. Hoe hij op het idee komt om daar op middelbare leeftijd naartoe te verkassen wordt niet helemaal duidelijk en het maakt niet uit; feit is dat hij een amper bereikbare bouwval met de boer er nog in koopt, zonder zijn vrouw Ana te raadplegen, in de illusie dat hij een koopje gedaan heeft. Chris is een bewonderenswaardige naïeveling vol vertrouwen jegens de medemens; hij ziet vooral het goede in anderen en is vol respect voor de ouwe Pedro Romero van wie hij het bedoeninkje gekocht heeft en die hem, puur uit de goedheid van zijn authentieke boerenhart natuurlijk, het Spaanse boerenbedrijf gaat bijbrengen. Echtgenote Ana heeft daar hele andere ideeën over, als ze uiteindelijk met de huisraad uit Engeland arriveert, en de buren ook, maar Chris is een onverslaanbare optimist en vaart nog wel ook - op zijn manier.

Chris en zijn vrouw Ana

Origineel is het onderwerp niet: talloze Engelsen en Amerikanen hebben soortgelijke boeken geschreven over hun nieuwe leven in de Provence, Toscane, Griekenland en andere gebieden in Zuid-Europa. De charme van dit boek zit hem in de goed gedoseerde humor, de onbevangen blik en de bescheidenheid van de auteur. Stewart is er geen moment op uit om een literair meesterwerk te schrijven, blaast zichzelf nergens op en doet niet van die al te nadrukkelijke pogingen om lollig te zijn die dergelijke boeken nog wel eens verpesten. Hij moet het meer hebben van de lichte, typisch Britse zelfspot en understatement - dingen waar ik een grote fan van ben.

Als de oorspronkelijke eigenaar het veld eindelijk het veld heeft geruimd, beginnen Chris en Ana geleidelijk aan (want veel geld en een hang naar luxe hebben ze hebben ze niet) de boel een beetje op te knappen. Aanvankelijk vinden ze het oude dak niet zo'n probleem. De lenteregens zijn niet al te hevig geweest en, zoals Chris volkomen terecht schrijft: "placing a few buckets in strategic positions seemed a much easier solution than the wholesale dismantling of our home." In de zomer doet zich echter een nieuw probleem voor:

The hosts of creatures that had moved into the cane and brush ceiling in our bedroom began to breed and multiply, scuffling and skitttering not six feet above our upturned and tremulously wakeful faces. As the heat of the night increased, the breeding and multiplying above us became ever more frenzied, and soon, as the population soared out of control we found ourselvers spattered with larvae, maggots and other young deemed surplus to requirements. This was hardly conducive to a good night's rest. The roof would have to go. (p. 130-31)

Met behulp van zijn wat zwijgzame maar fantastisch hulpvaardige Spaanse buurman Domingo begint Chris aan een nieuw dak the Alujarran way (met kastanjestammen uit de omgeving). De Alpujarraanse bouwstijl is niet verfijnd of zelfs maar overdreven pittoresk, maar wel functioneel en goedkoop omdat alle materialen gratis uit de omringende natuur worden gehaald. Domingo is dan ook ronduit verontwaardigd als Chris spijkers koopt. Wat een domme verspilling!

De natuur in de bergen van de Alpujarras is schitterend (ik wil er graag nog eens naar toe), maar het bestaan van de boeren is er altijd hard geweest, vaak op het randje van de armoedegrens. Chris en Ana hebben wat inkomsten uit schapen houden en uit het verzamelen van wilde zaden voor de Britse thuismarkt, en ze  verbouwen hun eigen fruit en groente, maar toch moet Chris ook nog twee keer per jaar een maand naar Zweden om echt geld te verdienen met schapen scheren. Andere projecten om geld binnen te krijgen mislukken zo nu en dan op komische wijze, maar het stel gedijt goed genoeg, inclusief honden en katten, om aan gezinsuitbreiding te doen. Waarna Chris op vermakelijke wijze uit de doeken doet hoe de bevalling in het Spaanse ziekenhuis verloopt.

Naast zijn eigen wederwaardigheden met louche schapenhandelaren, het bouwen van een brug, en de onverwachte moeilijkheden van het hoeden van schapen, beschrijft Chris ook op onderhoudende wijze de andere ex-pats in de omgeving. Sommigen zijn leuke, authentiek-excentrieke kunstenaars (zoals de Nederlandse Antonia), anderen zijn prekerige New Age types die er minder goed afkomen. Heeft Ana zich net uit de naad gewerkt om speciaal voor de veganistische Amanda en Malcolm een verrukkelijke lunch met biologische groente uit eigen tuin te maken, reageren ze met:

'We can't possibly eat that.'
'You what?!'
'We don't eat peppers or aubergines or tomatoes or potatoes. All those vegetable are Solanaceae, members of the deadly nightshade family. They're poisonous.'

Waarop het zelfs de tolerante Chris teveel wordt en hij reageert met een sarcastisch: 'You'll enjoy the garlic then, just pick around the rest.' (p. 190)

Dit is zo'n boek waarmee je vanuit je luie stoel er even heerlijk uit kunt zijn. Er zijn inmiddels twee vervolgdelen verschenen en als ik weer zin heb om op ontspannen wijze een tijdje in de Spaanse bergen te verblijven met een goedgeluimde Engelsman, die zich niks aantrekt van tegenslagen en niet om luxe geeft, ga ik lekker aan deel twee beginnen. Wel zorgen dat ik genoeg knoflook en olijfolie in huis heb, want ik kreeg tijdens het lezen van dit boek steeds maar weer aanvechtingen om al mijn eten in grote hoeveelheden olie en knof te bakken.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!