Een geestige en intelligente legal whodunnit

Sarah Caudwell,
The Sirens Sang of Murder (GB 1989)
Roman, 292 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Hoe ik op Sarah Caudwell stuitte, weet ik niet meer, maar ik kan me nog herinneren dat iemand het ergens op het web betreurde dat ze vóór haar dood maar vier boeken had gepubliceerd, en dat deze boeken intelligente, geestige legal whodunnits waren. Dat leek me wel wat. Eén van haar boeken bleek sinds kort voor weinig geld in digitale vorm verkrijgbaar en voordat ik wist had ik die ineens op mijn Kindle gedownload (ja, zo gaat dat met eBoeken). Caudwell bleek een aangename ontdekking. Al haar boeken spelen zich af rond de pompeus sprekende hoogleraar rechtsgeschiedenis Hilary Tamar (Oxon, kijkt neer op Cambridge) en vier jonge Londense advocaten. Er wordt door dit vijftal opvallend veel in wijnbars gezeten, er worden pagina's lange telexen verstuurd en veel literaire verwijzingen gemaakt. In de mysteries gaat het duidelijk niet om psychologische karaktertekening, maar om de ingenieuze plot en de witty gesprekken.

Sarah Caudwell was zelf als advocaat gespecialiseerd in internationaal belastingrecht, en het zal daarom niet verrassend zijn dat belastingparadijzen als de Kaaiman Eilanden en de Kanaaleilanden een belangrijke rol in de intrige spelen. In dit boek draait het om een zogenaamde trust die in het kader van een nalatenschap is opgezet als onderdeel van een ingewikkelde constructie om belasting te ontwijken (de legale variant van belasting ontduiken). Probeer vooral niet om de juridische finesses te volgen, tenzij je een specialist bent in het Engelse recht. Mij lukte dat (ondanks een bijvak in het Anglo-amerikaanse recht) in ieder geval niet echt, maar ook zonder een doorgronding van de juridische bijzonderheden is het allemaal leuk zat.

Michail Cantrip, één van de vier jonge advocaten, moet voor de afwikkeling van de trust naar de Kanaaleilanden en houdt zijn collega Julia Larwood uitgebreid op de hoogte van zijn avonturen via telexberichten, die steevast beginnen met "Yoohoo, Larwood, it's me here", een heel eigen verteltrant hebben, en waarin vooral het werkwoord "to pootle" favoriet is - een woord dat ik tot mijn verrassing nog nooit eerder was tegengekomen, maar dat wel degelijk bleek te staan. Er wordt heel wat om- en afgepootled in de telexen van Cantrip, wat op de een of andere manier een komisch effect heeft.

Caudwell speelt lekker met het genre. Ze maakt vrolijk gebruik van de clichees uit detectives en horrorverhalen en geeft daar vervolgens een heel eigen draai aan. Als één van de aanwijzingen in het moordmysterie op de Kanaaleilanden waarin Cantrip verzeild raakt, een luxe vulpen met initialen blijkt te zijn, reageert Julia Larwoord verontwaardigd:

On the subject of the pen Julia became indignant. She had never heard of such a thing—or at any rate she had never read of such a thing—or at any rate not in any piece of respectable crime fiction published since the beginning of the Second World War. A physical object, forsooth, with the initials of a suspect engraved on it—why, it was worse than a fingerprint. If we must have a clue of a physical nature—and in Julia’s experience the best authors nowadays wholly eschewed such vulgarities—then let it at least be one invisible to the naked eye and identifiable only by the most sophisticated techniques of modern pathology.

Waarop Hilary Tamar wijs en pedant observeert:

Were you to turn your attention from fictional crimes to those reported in the newspapers, you would find that people are still leaving fingerprints and murdering unfaithful spouses for all the world as if they were living in the 1920s. In the more backward parts of the country they may even still be poisoning one another with arsenic.

Caudwell is ook sterk in onverwachte vergelijkingen, zoals: "the weather outside got worse and worse, with the wind howling round the chimney as if it was trying to get a part in a horror picture" of "his skin had the pallor of a fish which has been dead too long to make wholesome eating" of (mijn favoriet): "someone else gave a fiendish sort of laugh, like an armadillo choking on a pineapple".

Dit is vooral een heerlijk verhaal voor de taalliefhebbers en voor lezers die Britse ironie waarderen. Ik heb met name erg genoten van de intellectuele humor en van Caudwells talent om elk personage een hele eigen toon mee te geven. Ze neemt zichzelf en haar boek nooit al te serieus, maar levert desalniettemin een vernuftig moordmysterie af en is genrevast genoeg om een femme fatale, een achtervolgingsscène en een ijzersterke red herring op te nemen - maar dan wel op haar manier. En ondanks het feit dat ze haar professor Tamar minachtend laat spreken van "a vulgar and meretricious desire to create what is termed suspense" weet ze de spanning prima op te bouwen. 

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!