Lang leve de lol

Graham Greene,
Travels With My Aunt (GB 1969)
Roman, 264 pp.
Herlezing
Nederlandse titel: Reizen met mijn tante



Graham Greene deelde zelf zijn romans in in serieuze, literaire werken en "entertainments", waarvan hij vond dat je ze al niet serieus moest nemen. Travels With My Aunt valt in de categorie entertainments. Kan niet missen. Het is een heerlijk werkje, waar ik eind jaren zeventig al een keer veel plezier aan beleefde en dat ook bij herlezing nog steeds uiterst vermakelijk bleek te zijn. Het boek is duidelijk een product van de jaren zestig. Niet omdat er hippies of flowerpower in voor zouden komen, maar vanwege de thematiek: een pas gepensioneerd bankdirecteur en full-time brave borst wordt de bandeloze wereld van zijn excentrieke bejaarde tante ingesleurd. Bevrijding uit de burgerlijke kooi! Dat het boek nog steeds niet gedateerd is, komt vooral door de zwarte humor en het dubieuze personage van de tante uit de titel.

De nooit getrouwde Henry Pulling heeft na zijn pensionering net weer een nieuwe levensvervulling ontdekt ("The bank was then my whole life, and now there were my dahlias."), als hij op de begrafenis van zijn moeder een onvermoed familielid tegen het lijf loopt, dat hij als volgt omschrijft:

It was, as I recognized with some difficulty from a photograph in the family album, my Aunt Augusta, who had arrived late, dressed rather as the late Queen Mary of beloved memory might have dressed if she had still been with us and had adapted herself a little bit towards the present mode. I was surprised by her brilliant red hair, monumentally piled, and her two big front teeth which gave her a vital Neanderthal air.

Aunt Augusta is vanaf het begin vastbesloten Henry's truttige bestaan volledig overhoop te gooien. Het wordt de hoogste tijd dat hij echt gaat leven en lol heeft, en eindelijk eens wat van de wereld ziet. Ze begint met het doen van een paar schokkende onthullingen over de ouders van Henry, die zich afvraagt hoeveel hij daarvan moet geloven.

Henry is echter tegen wil en dank geïntrigeerd door Aunt Augusta en haar eigenaardige huishouden (is die veel jongere zwarte man nu een soort butler of haar minnaar?) en wordt langzaam maar zeker het slechte pad op geleid. Het slechte pad bestaat uit exotische tripjes, kleurrijke figuren die het niet zo nauw nemen met de wet ("A little honest thieving hurts no one, especially when it is a question of gold. Gold needs free circulation.") en de werkelijk prachtige verhalen die Aunt Augusta vertelt, waarbij het van belang is om in het achterhoofd te houden dat haar motto is: "What did the truth matter? All characters once dead, if they continue to exist in memory at all, tend to become fictions. Hamlet is no less real now than Winston Churchill, and Jo Pulling no less historical than Don Quixote."

Het is moeilijk om niet meegesleept te worden door de unieke persoonlijkheid van Aunt Augusta. Zelfs als je als lezer steeds meer vragen krijgt bij haar karakter en haar moraal, blijf je gecharmeerd door haar excentrieke levenslust en de sterke verhalen die ze als geen ander op kan dissen.

She was one of the life-givers. Even Miss Paterson had come to life, stung by the cruelty of her questions.

Let op de juxtapositie van life-giver en cruelty. Greene laat je opzettelijk met een wat knagend gevoel achter: Aunt Augusta heeft je meegenomen op een uiterst vermakelijke reis; ze heeft je net zo verleid als Henry, maar aan de zonnigheid zit wel een zwart kantje, wat je overigens gemakkelijk kunt negeren, als je dat wilt. Niet dat het zwarte kantje ook maar iets af doet aan de lol van het boek; het geeft er juist een spannende, extra dimensie aan waardoor Travels With My Aunt net even boven soortgelijke verhalen uit stijgt en meer dan 40 jaar na verschijnen een soort moderne klassieker is geworden.   

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!