Hoe vindt een man een vrouw?

Graeme Simsion,
The Rosie Project (Australië 2013)
Roman, 304 pp.
Nederlandse titel: Het Rosie project


Zo zie je maar weer: romcom hoeft niet persé onbenullig en flauw te zijn, zelfs al voldoet het aan alle regels van het genre en zie je het einde al vanaf het begin aankomen. Dat bewijst dit heerlijke boek van Graeme Simsion, dat ontstond als een filmscript en zich op de een of andere manier ontwikkelde tot een roman. Het geheim? De stem van verteller en hoofdpersoon Don Tillman, geniale wetenschapper en sociale kneus. De lezer heeft in tegenstelling tot Don al gauw in de gaten dat hij een lichte vorm van Asperger heeft, maar juist de discrepantie tussen Dons onhandige belevenis van de wereld en die van de lezer die alles wél door heeft, maakt dit boek zo grappig. Grappig? Jazeker. The Rosie Project is vanaf het  begin, als Don begint te vertellen waarom hij op zijn 39ste eindelijk wel eens aan de vrouw wil (het is wetenschappelijk bewezen dat getrouwde mannen langer leven), ontzettend grappig.

Don pakt 'The Wife Project' rationeel, degelijk en wetenschappelijk verantwoord aan, met een ellenlange vragenlijst die hem vanzelf de perfecte vrouw op zal leveren (niet-rokend, niet-drinkend, punctueel, een BMI onder de 25, hoog intelligentieniveau en ga zo maar door). Hij gaat nijver en systematisch aan de slag met speeddaten en andere vormen van moderne relatiebemiddeling, maar geen enkel ingevuld vragenformulier levert de juiste echtgenote op. Dan loopt hij Rosie tegen het lijf: werkzaam in een bar, rokende drinker en altijd te laat. Overduidelijk niet geschikt, maar wel interessant vanwege 'The Father Project'. Want Rosie is op zoek naar haar biologische vader en Don is als geneticus de ideale kandidaat om haar daarbij te helpen. Hij biedt zijn diensten aan.

Nou ja, je voelt hem al aankomen. Maar zoals ik al zei, doen het verhaaltje en het einde er niet zo toe. Het gaat om de weg daarheen en hoe Don er al gauw in slaagt de lezer aan zich te binden en alleen maar affectie voor hem te voelen. Hij weet dat hij onbedoeld mensen om hem heen aan het lachen maakt, en heeft zichzelf dus maar tot clown uitgeroepen - een rol die hij kan vervullen door gewoon zichzelf te zijn.  Don heeft grote moeite met het lezen van andermans emoties, maar kan wel in één blik iemands BMI inschatten. Dat wil niet zeggen dat Don een emotieloze kouwe kikker is. Hij gaat alleen wat anders om met gevoelens dan andere mensen ... (wel even doorlezen tot de laatste zin van het citaat)

Feel! Feel, feel, feel! Feelings were disrupting my sense of well-being. In addition to a nagging desire to be working on the Father Project rather than the Wife Project, I now had a high level of anxiety related to Bianca. Throughout my life I have been criticised for a perceived lack of emotion, as if this were some absolute fault. Interactions with psychiatrists and psychologists – even including Claudia – start from the premise that I should be more ‘in touch’ with my emotions. What they really mean is that I should give in to them. I am perfectly happy to detect, recognise and analyse emotions. This is a useful skill and I would like to be better at it. Occasionally an emotion can be enjoyed – the gratitude I felt for my sister who visited me even during the bad times, the primitive feeling of well-being after a glass of wine – but we need to be vigilant that emotions do not cripple us. I diagnosed brain overload and set up a spreadsheet to analyse the situation.

Maar gelukkig is ook iemand met Asperger in staat om te leren wat behendiger met mensen en gevoelens en chaos om te gaan en krijgt Don er zowaar een paar sociale vaardigheden bij. Soms kon ik me echter ironisch genoeg niet helemaal aan de indruk onttrekken dat als de hele wereld uit Don Tillmans bestond, die wereld er een stuk beter voor zou staan. Want Don zal nooit liegen en bedriegen, is te allen tijde een goed mens en vindt dat morele overwegingen voor alle andere moeten gaan. En iemand met Asperger is niet minderwaardig of ziek. Zoals Don verontwaardigd roept tijdens een lezing, zonder dat hij nog in de gaten heeft dat hij over zich zelf praat:

‘Fault! Asperger’s isn’t a fault. It’s a variant. It’s potentially a major advantage. Asperger’s syndrome is associated with organisation, focus, innovative thinking and rational detachment.’A woman at the rear of the room raised her hand. I was focused on the argument now, and made a minor social error, which I quickly corrected. ‘The fat woman – overweight woman – at the back?’ She paused and looked around the room, but then continued, ‘Rational detachment: is that a euphemism for lack of emotion?’ ‘Synonym,’ I replied. ‘Emotions can cause major problems.’

Zie je wel: een romantic comedy kan zelfs stof tot nadenken opwerpen! The Rosie Project is intelligent genoeg om boven het genre uit te stijgen, terwijl het er tegelijkertijd precies in past. Maar bovenal is dit een heel grappig feel good boek, dat perfect is om mee te nemen op vakantie of om je uit een dipje te halen. Geniet ervan.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!