Grote goden

N.K. Jemisin,
The Hundred Thousand Kingdoms (VS 2010)
Roman, 425 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Bloggers die ik goed ken, hebben zo nu en dan van die boeken die ik nooit-van-z'n-lang-zal-ze-leven uit mezelf zou lezen, maar die ik, dankzij hun aanbeveling, toch voorzichtig eens bekijk en die vervolgens een regelrechte hit blijken te zijn. Dat gold voor The Game of Thrones-serie en dat geldt zeker voor dit boek, dat werd aangeprezen door Joke. Een boek waarin levende goden een serieuze hoofdrol spelen zou me normaal gesproken mijn neus doen optrekken. Lachwekkende kitsch! Maar Joke was er razend enthousiast over, liet weten dat dit het soort boek was waar je volledig in kon verdwijnen, net als vroeger toen je nog jong was, en dat is een argument waar ik nogal gevoelig voor ben. En ze had gelijk. Binnen de kortste keren slokte het verhaal me voor de volle 100% procent op en wist ik amper nog wat er om me heen gebeurde. Toen ik het uit had, had ik een beetje heimwee.

Een idioot verhaal vind ik het nuchter bekeken nog steeds (waarschijnlijk omdat ik zelden epic fantasy lees), maar juist daarom is het des te knapper dat Nora Jemisin mij zo wist mee te slepen. Stel je voor, het speelt op een wereld die ooit in het leven is geroepen door drie goden, die van de nacht, die van de dag en die van het leven. Na millennia onderlinge strijd heeft de god van het licht gewonnen en de andere twee (plus een aantal mindere goden) aan zich onderworpen door ze op te sluiten in menselijke lichamen en ze als slaven cadeau te doen aan de regerende dynastie die hem aan de overwinning heeft geholpen. Tenenkrommend allemaal, zou ik vinden als ik dit in een samenvatting zou lezen. Maar Jemisin schrijft zo sterk dat je binnen de kortste keren in de door haar verzonnen wereld gelooft en je gaat meeleven met hoofdpersoon en ik-figuur Yeine, een jonge vrouw uit het barbaarse noorden die kandidaat is voor de erfopvolging, nu de heerser van deze wereld niet lang meer te leven heeft.

Het scheelt ook wel dat het verhaal meer om de hakken heeft dan actie en magie en zinnenprikkelende romantiek. Ik was meteen ingenomen door de vertelstem van de eigenzinnige Yeine, een  jongedame met ballen, opgegroeid in een matriarchaal land, gewend om macht uit te oefenen, maar nog wel erg jong en onervaren, en zeker niet voorbereid op het decadente wespennest waarin ze terecht komt als ze op bevel van haar grootvader naar de hoofdstad Sky afreist. Yeines moeder, die nog maar net is overleden (vermoord?), was ooit de beoogde troonvolger van opa-de-heerser-van-het-rijk, maar koos voor een huwelijk met een noordelijke barbaar en een leven in ballingschap. Nu zijn er voor Yeine meerdere prangende te beantwoorden: wie zit er achter de dood van haar moeder, met welk doel heeft haar grootvader haar naar de hoofdstad ontboden en waarom koos haar moeder voor een leven in het primitieve noorden? Dat Yeines nicht, die een concurrerende troonpretendent is, haar naar het leven staat, is daarentegen in het geheel geen raadsel, want zo zit Sky inelkaar.

Yeine weet bijna net zo weinig van de wrede wereld waarin ze terecht komt als de lezer, zodat je samen uit moet puzzelen wat voor complotten er gesmeed worden, wie wel en wie niet te vertrouwen is, en hoe je moet overleven in Sky. De familie van Yeines moeder is wreed, omdat ze op die manier de macht gekregen heeft en omdat dat de manier is om de macht te behouden. Rechtvaardigheid speelt, tot Yeines grote verontwaardiging, geen rol. De vraag is daarom in hoeverre ze nu, om te overleven, het machtsspel gaat meespelen en in hoeverre ze haar eigen strijd kan gaan voeren, al dan niet met behulp van de tot slaaf gemaakte goden.

Achter het godenverhaal gaan een tamelijk complexe mythologie en cosmologie schuil. De god van de nacht staat voor vernietiging en chaos, maar ook voor vernieuwing, terwijl zijn broer, die van het licht, staat voor stabiliteit en orde, maar ook voor stagnatie. Geen simpele zwart-wit tegenstellingen dus, maar iets gecompliceerders, met veel meer ambiguïteit. De zuster van deze twee was degene die al spelend en experimenterend de mens voortbracht en dat met de dood heeft moeten bekopen. Alhoewel? Dood? Zijn goden dan niet onsterfelijk?

Jemisin heeft een behoorlijk ingewikkeld verhaal gesponnen rond dit alles, waarbij ze het nodige van de intelligentie en de aandacht van de lezer vergt. Het verhaal is echter zo spannend en meeslepend dat die aandacht nauwelijks de kans krijgt om te verslappen en zo worden we samen met Yeine razendsnel in een maalstroom van verwikkelingen gestort die ons pas helemaal aan het eind van het verhaal weer loslaat. Fijn dat dit pas het eerste deel van een trilogie is, want zo heb ik nog meer van dit soort leesplezier om naar uit te kijken.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.