Lichtpuntjes in het duister

Lezende jongeman van  Matthias Stom,
Nederlandse schilder uit de 17de eeuw.

Het zijn donkere tijden. Letterlijk, omdat de dagen kort en de nachten lang zijn (maar dat is juist wel gezellig) en figuurlijk, vooral sinds ik op 9 november wakker werd, het nieuws las en vurig hoopte dat ik middenin een nachtmerrie zat waaruit ik spoedig zou ontwaken. Helaas. De nachtmerrie gaat nog jaren duren, en ontwaken zit er niet in. Dit is de nieuwe realiteit. Daar wil ik mijn ogen niet voor sluiten, maar zo nu en dan is het wel erg aangenaam om er even tussen uit te knijpen in een fijn boek - zo eentje dat geen overdreven zwaar beroep op je intellect doet, maar wel goed en intelligent geschreven is en je met huid en haar het verhaal in zuigt. Om jullie te helpen de donkere dagen door te komen heb ik een aantal boeken bij elkaar geblogd die je voor korte tijd de duistere actualiteit doen vergeten, zodat je daarna weer beter in staat bent om tegenwicht te bieden aan het gescheld, het geschreeuw, het zwart-wit denken, de dikke onderbuiken en de haat.

O ja, en hard lachen is ook een goed middel om alles even in perspectief te zien, dus laat niet na om hier te klikken, voor een fraai geïllustreerde cultuurhistorische beschouwing over het kapsel van een man wiens naam ik niet meer uit mijn strot kan krijgen. Maar ik dwaal af.

Dan nu over naar de boeken.

Meg Rosoff,
Jonathan Unleashed (VS 2016)
Roman, 288 pp.
Nederlandse titel: Jonathan gaat los

Heerlijk opgeknapt van dit boek. Ook meteen mooi voorbeeld waarom een 'bespreking' die alleen het verhaaltje navertelt zo nutteloos is, want het verhaaltje is tamelijk afgezaagd. Als ik het boek niet had gelezen, zou ik zweren dat het typisch millennial-geneuzel is. Zo van, jonge vent weet niet wat hij wil, verhuist dus maar naar New York, rolt in een baantje bij een hip en vreselijk reclamebureau en rolt in een verloving met een vrouw die overduidelijk helemaal fout voor hem is.

Meg Rosoff (een Amerikaanse die al tijden in de UK woont) schreef tot nu toe alleen voor de jeugd en dit is haar eerste boek voor volwassenen - en wat een geslaagd boek! Rosoff schrijft sprankelend, dat in de eerste plaats, maar weet ook aan alles net een eigen draai te geven. Zo komt er op het hippe en vreselijke reclamebureau een zekere Greeley werken waarvan niemand vast kan stellen of het een man of een vrouw is, die als een soort ontregelende goeroe optreedt voor hoofdpersoon Jonathan en hem een spiegel voorhoudt. De scènes op het reclamebureau (toegegeven, een makkelijk doelwit voor satire) zijn sowieso erg humoristisch.

Maar het beste onderdeel van dit boek zijn de honden, Dante de onverstoorbare border collie en Sissy de aanbiddelijke cocker spaniel, die door Rosoff op briljante wijze meteen in de eerste zin al worden geïntroduceerd: "Jonathan came home from work one day to find the dogs talking about him. They weren’t even his dogs." Gaan we nu een sentimenteel werkje over pratende honden met menselijke trekjes krijgen? Nee juist niet! De honden zijn ontzettend honds: in elke beweging en blik zijn ze zo perfect neergezet dat je ze bijna bij je in de kamer voelt, en het is de doelloze Jonathan die ze de menselijke trekjes en intenties toedicht. Dat maakt het zo grappig. Hoewel, aan het eind lijkt het erop dat de honden veel beter weten wat goed voor Jonathan is dan hijzelf en je zou zweren dat Dante met opzet Jonathans baan en relatie verknalt.

Genoeg verklapt. Jonathan Unleashed is een verrukkelijke en zeer geestige roman, die mij in één keer tot Meg Rosoff heeft bekeerd.

Naomi Novik,
Uprooted (VS 2016)
Roman, 465 pp.
Nederlandse titel: Ontworteld

Dit boek verdient de hype. Ik had nog nooit van Novik gehoord, maar ze blijkt een een bekende fantasy-schrijver te zijn, die ik tot nu toe volledig over het hoofd gezien heb. De inspiratie voor dit verhaal komt uit de Poolse sprookjes van het land van herkomst van Noviks ouders. Er is een bos met levensgevaarlijke bomen, er zijn heksen, er zijn tovenaars, er is magie, maar kinderachtig is dit boek beslist niet, wel reuzespannend.

De ik-persoon is de zeventienjarige Agnieszka, die half-vrijwillig, half tegen haar zin, wordt opgesloten in een toren, samen met de tovenaar die al heel lang probeert het kwade bos te bestrijden dat al zo veel gruwelijke slachtoffers heeft gemaakt. Klinkt net zo afgezaagd als het verhaaltje van Meg Rosoff, en het ontpopt zich al gauw tot bijna net zo'n aangename verrassing.

In dit geval is het met name de vertelster die het boek zo geslaagd maakt samen met de gelaagdheid en de complexiteit van het verhaal en de wijze waarop Novik de wrede sprookjeswereld daarin verwerkt heeft. Wat ook verrassend goed is weergegeven, is de manier waarop Agnieszka met magie omgaat en het gebruikt: intuïtief, experimenteel en aftastend, als contrast met de precieze en zorgvuldige wijze van de tovenaar. Samen zijn ze bijna onverslaanbaar en de passages waarin ze zich samen inzetten tegen het kwaad uit het bos, zijn zo nu en dan adembenemend beschreven. Kortom: een geweldige pageturner, met zoveel vaart dat je de iets minder geslaagde onderdelen hier en daar graag voor lief neemt.

Laurie R. King,
A Monstrous Regiment of Women (VS 1995)
Roman, 313 pp.
Nederlandse titel: Dodelijke nalatenschap

Deze serie, rond de jonge Mary Russell en (jawel) Sherlock Holmes, is níet nieuw voor mij. Ik las al met genoegen de twee eerste delen (hier en hier) en ben zo vrij om op deze plek schaamteloos uit eigen werk, d.w.z. mijn eerdere besprekingen, te kopiëren: "in de boeken van Laurie King krijgt een vuttende Holmes een feministische, half-Amerikaanse, half-Joodse tiener met belangstelling voor theologie als partner. Dat klinkt zo afgrijselijk dat je onmiddellijk het ergste vreest, maar dat eerste indrukken niet altijd even betrouwbaar zijn, bleek ook nu weer, want na het eerste boek uit de serie was ik overstag. Niet omdat de boeken nou zó superorigineel zijn, maar omdat ze simpelweg erg onderhoudend leesvoer opleveren."

In dit deel is Mary Russell, de feministische, half-Amerikaanse, half-Joodse tiener een bijna eenentwintigjarige geworden, die is afgestudeerd aan de universiteit van Oxford (theologie en scheikunde) en op het punt staat om haar erfenis in bezit te krijgen, zodat ze eindelijk haar nare tante het huis uit kan gooien. De eerste wereldoorlog is nog maar een paar jaar afgelopen en tot voldoening van Mary komt er voor het eerst een echte vrouwenbeweging op gang. Ze is dan ook tegen haar zin gefascineerd als ze door een oude studievriendin mee wordt genomen naar een bijeenkomst van een charismatische dame die een soort feministische sekte is begonnen. De theologie van de dame rammelt aan alle kanten en er zijn onrustbarende aanwijzingen dat de sekte vooral op het geld van rijke vrouwelijke donateurs uit is, maar zelfs de nuchtere Mary bewondert de begeestering die deze Margery Childe weet op te wekken.

Dat is het gegeven. Het plezier zit hem net als in de vorige delen in de relatie tussen Sherlock en Mary, die elkaar Holmes en Russell noemen en dan weer kissebissen en dan weer beste maatjes zijn, en in de eigengereide vertelstem van Mary. Uiteraard is er een mysterie dat opgelost moet worden, maar het is Mary die de show steelt, net als in de andere delen. Hoewel dit verhaal voor mij geen verrassing was, zoals Jonathan Unleashed en Uprooted, is het net als die twee boeken zowel geestig als intelligent als onderhoudend. Dat is precies het soort boek waarvan ik er altijd graag een stapeltje achter de hand heb om donkere dagen een beetje te verlichten 😉

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.