Op de vélocipède door het Zwarte Woud

Jerome K. Jerome,
Three Men on the Bummel (GB 1900)
Roman, 197 pp.
In talloos veel talen vertaald, maar niet in het Nederlands
Hier gratis te downloaden



Hyperbool. Grappig woord. Als je het niet kende zou je zomaar kunnen denken dat het een synoniem is voor Superbowl. Niets is minder waar. Ik ken het woord nog van mijn eerste studiejaar Engels, toen het aan de orde kwam in dat onmisbare werkje van M.H. Abrams, A Gossary of Literary Terms uit 1941. Elke week moesten we een aantal literary terms in ons hoofd stampen en zo leerde ik dat de hyperbool de stijlfiguur van de overdrijving is. Ik geloof niet dat ik vaak in de gelegenheid geweest ben om de term te hanteren, dus het doet me deugd dat ik nu eindelijk weer eens kan zeggen dat Jerome K. Jerome een meester in het gebruik van de hyperbool is. En dat dit wel een hele semi-geleerde inleiding is voor een uitermate melig werkje.

Een moderne fietsvakantie
Het boekje is een vervolg op die heerlijke Victoriaanse bestseller Three Men in a Boat uit 1889, waarin drie vrijgezellen twee weekjes gaan roeien op de Theems. Inmiddels zijn twee van de vrijgezellen getrouwd en alle drie snakken ze naar een korte vakantie, en dan vooral zonder vrouw en kinderen. Na een hoop gedoe besluiten ze uiteindelijk om een gezonde fietsvakantie door het Zwarte Woud te maken, met een tandem en een gewone fiets. Lekker veel beweging, lekker veel frisse lucht, heel erg modern. Slapen bij de boer, als dat zo uitkomt. Vanzelfsprekend wordt die ene overnachting op een boerderij niet helemaal wat ze ervan verwachten. Van landelijke rust is geen sprake, zoals blijkt uit een karakteristieke Jerome-passage:

As it turned out, we did not need any waking.  We got up at four, all by ourselves.  We got up at four in order to get away from the noise and the din that was making our heads ache.  What time the Black Forest peasant rises in the summer time I am unable to say; to us they appeared to be getting up all night.  And the first thing the Black Forester does when he gets up is to put on a pair of stout boots with wooden soles, and take a constitutional round the house.  Until he has been three times up and down the stairs, he does not feel he is up.

Het is van dit soort melige lol dat het boek het moet hebben. Een echt verhaal is er niet. Het is meer een soort aaneenschakeling van jolige observaties van die rare Duitsers met hun overdreven gevoel voor orde en gezagsgetrouwheid. Het spreekt vanzelf dat die Duitsers er nogal karikaturaal van af komen, maar de humor is altijd goedmoedig, nergens kwaadaardig, en Jerome maakt zichzelf en zijn vrienden net zo belachelijk als de mensen die ze onderweg tegen komen.

Jerome met de vrienden die de inspiratie
waren voor de mannen in zijn beide boeken.

Duelleren
Veel dingen, zoals de extreme aangeharktheid van het land, zijn nog steeds herkenbaar, maar er was ook een onverwacht stukje volksaard: de gretigheid waarmee Duitse studenten destijds duelleerden. Voor Jerome en zijn vrienden was die gretigheid (een uiting van typisch Duits militarisme) net zo wonderlijk als ze nu voor ons is. A clean-cut wound that gapes wide is most desired by all parties.  On purpose it is sewn up clumsily, with the hope that by this means the scar will last a lifetime.  Such a wound, judiciously mauled and interfered with during the week afterwards, can generally be reckoned on to secure its fortunate possessor a wife with a dowry of five figures at the least.

En hier wordt Jerome zowaar plotseling even serieus: It is childishness, and the fact of its being a cruel and brutal game makes it none the less childish.  Wounds have no intrinsic value of their own; it is the cause that dignifies them, not their size.

Profetisch
Het is interessant dat twee desastreuze wereldoorlogen er voor gezorgd hebben dat deze militaristische traditie nu uit de mode is (voor zover ik weet, tenminste) en de moderne Duitser waarschijnlijk net zo vreemd voor zal komen als ons. Jerome doet ook nog een uitspraak over de Duitse volksaard, die in 1900 denk ik hooguit een glimlach uitgelokt zal hebben, maar die achteraf helaas verrassend profetisch bleek.

Hitherto, the German has had the blessed fortune to be exceptionally well governed; if this continue, it will go well with him.  When his troubles will begin will be when by any chance something goes wrong with the governing machine. 

Maar dat is achteraf gepraat. Three Men on the Bummel is een aangenaam luchtig werkje met lekker veel onzin. Zoals Jerome de lezer aan het begin van het boek plechtig belooft: dit boek bevat hoegenaamd geen nuttige informatie en al helemaal geen landschapsbeschrijvingen, want niets, aldus Jerome, is zo vervelend en overbodig voor de lezer.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.