Man en wolf

Robin Hobb,
Assassin's Quest (1997)
Nederlandse titel: Vermogen en wijsheid
Roman, 757 pp.
Deel 3 in de The Farseer Trilogy
Bespreking deel 1 en 2 hier



Wat stom dat ik bijna drie jaar heb gewacht om dit laatste deel in deze trilogie te lezen. Want wat een prachtig boek is dit! En wat een rijk idee dat er hierna nog twee trilogieën in deze zelfde serie volgen, die net zo goed schijnen te zijn. In dit laatste van deze eerste trilogie is hoofdpersoon FitzChivalry inmiddels in de twintig. In de eerdere delen hebben we gezien hoe hij in een middeleeuws aandoende fantasiewereld  als eenvoudig jongetje ineens naar het hof gehaald wordt, omdat hij de bastaardzoon van een prins blijkt te zijn en hoe hij daar ontdekt dat hij, net als anderen in de koninklijke familie, over telepathische gaven beschikt; en hoe hij helaas niet bepaald met open armen wordt ontvangen aan het hof, waar met name de jongere broer van zijn vader er alles aan doet om hem uit de weg te ruimen. Hij leidt een eenzaam en geïsoleerd leven aan het hof, totdat hij een paar onverwachte bondgenoten ontdekt. Maar een gezellige boel wordt het nooit.

Dood gewaand
Dit deel 3 is de climax van het verhaal, zowel voor wat betreft wat er op het spel staat als wat betreft de kwaliteit van het boek. Wat kan die Hobb schrijven! Fitz is nu volwassen, heeft een executie overleefd, maar wordt door bijna iedereen dood gewaand, wat hem goed uitkomt: wel zo veilig en hij is sowieso een loner. Slechts twee mensen weten dat hij nog leeft. De rechtmatige kroonprins is inmiddels verdwenen in een ver, onbekend land achter de bergen en diens perfide jongere broer terroriseert nu het land en perst de bevolking uit. Fitz gaat incognito op zoek naar zijn verdwenen oom. Dat is dus de quest uit de titel.

Complex en boeiend
Die quest is een spannend en fascinerend avonturenverhaal, maar dat is niet de voornaamste reden waarom het niveau van deze serie zo hoog ligt. Dat komt vooral doordat Hobb een diepgang creëert die het avonturenverhaal ver overstijgt. Niet alleen zit ze Fitz heel dicht op zijn psyche en heeft ze van hem een complex en boeiend personage gemaakt, maar er is ook complexiteit op ideeëngebied. Het mooie van fantasiewerelden met magische krachten en vreemde gaven is dat je daarmee als schrijver op een geheel eigen manier ideeën kunt verkennen en ze op soepele wijze kunt verwerken in je verhaal. Hobb doet dat hier prachtig. In de eerste twee delen was één van die ideeën de onvoorwaardelijke trouw aan de koning. Dat speelt hier nog steeds, al draait Fitz's houding 180 graden om nu de koning een wrede narcist is, die het koningschap ziet als de perfecte positie om in weelde te leven. Maar er komt nog een andere dimensie naar de voorgrond, die van wat ons menselijk maakt en in hoeverre we verschillen van dieren.

Om je voor te schamen
In deze wereld bestaan twee soorten telepathische gaven: de skill, waardoor sommige mensen op verre afstand met elkaar kunnen communiceren, en de wit waardoor iemand zich geestelijk met een dier kan verbinden. De skill is een vaardigheid die alleen bij de elite is aangeboren, en die bovendien de nodige training vergt om goed uit te oefenen. De wit komt ook slechts weinig voor, maar wordt over het algemeen gezien als iets om je heel hard voor te schamen. Fitz is begiftigd met beide, maar dat hij zijn geest als het ware deelt met een wolf die hij als welpje gered heeft uit gevangenschap moet hij dus voor iedereen verborgen houden. Terwijl dit nu juist zijn redding is. Bovendien vond ik het één van de boeiendste aspecten van het boek, die geestelijke verbinding tussen mens en dier. Want met alleen zijn menselijke intelligentie zal Fitz het niet overleven; hij heeft ook de superieure zintuigen van de wolf nodig. Samen zijn ze meer dan de som van hun delen. Het interessante is dat hij tijdens zijn quest eindelijk mensen ontmoet die er ook zo over denken en het positieve van de wit inzien: "What the Wit may be is a man’s acceptance of the beast nature within himself, and hence an awareness of the element of humanity that every animal carries within it as well."

Een last
Soms zijn zijn menselijkheid en zijn geweten een zware last voor Fitz en zou hij het liefst samensmelten met de wolf en zijn menselijke lichaam achterlaten. Een dier heeft geen morele plichten. Een dier wordt niet gekweld door zijn verleden. Een dier maakt zich niet druk over de toekomst. Maar uiteraard kan Fitz zijn menselijkheid niet opgeven, want hij heeft een quest die hij moet volbrengen. En in die quest toont Hobb zich dan weer een meesterlijke plotter en wereldenbouwer: het verhaal werd allengs zo verslavend dat ik een paar dagen bijna niks anders heb gedaan dan lezen. Op zich bevat dat verhaal allerlei elementen die je overal in het fantasygenre tegenkomt, inclusief draken en magiërs, maar Hobb geeft het een urgentie en een originaliteit en een diepgang waar ik grote bewondering voor heb.

Kwaliteitsboeken
Stommerds zoals ik vroeger, die nog steeds denken dat fantasy een vorm van escapisme voor nerds en jongeren is, zonder enige literaire kwaliteit, weten duidelijk niet waar ze het over hebben. Robin Hobb bewijst dat maar al te mooi. En nu we het toch over kwaliteit hebben: waar blijft verdorie deel 6 van A Song of Ice and Fire, ofwel de Game of Thrones boeken? George R.R. Martin (een fan van Hobb, trouwens) heeft het kennelijk nog steeds te druk met de tv-serie, maar gelukkig schijnt die binnenkort afgelopen te zijn, en kan George eindelijk The Winds of Winter afmaken (en beginnen aan deel 7, A Dream of Spring).

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.