Oezbekistan en Tadzikistan: turkooizen koepels en bergmeren

Toen ik in 1996 door Oezbekistan reisde, was men overal nijver in de weer om de standbeelden van Sovjethelden als Lenin te vervangen door standbeelden van Timoer Leng. Dit was een middeleeuwse heerser die zijn tegenstanders levend van de hoogste toren liet smijten en daarmee even dictatoriaal en wreed was als menig tsaar of Sovjetonderdrukker. Maar Timoer Leng was tenminste van de Oezbeken zelf (moslim en Aziaat) en dat is volgens mij met terugwerkende kracht zijn grootste verdienste. Veel Russen zijn na de onafhankelijkheid vertrokken en als je tegenwoordig in Samarkand of Boechara rondloopt, ben je onmiskenbaar in Azië.

Reisgegevens Periode: augustus 1996 Soort reis: georganiseerde wandelreis, met trektocht in Tadzjikistan (bagagevervoer door ezels) Organisatie: SNP Accommodatie: Oezbekistan: hotels, Tadzjikistan: kamperen in de vrije natuur Bezocht: Samarkand en Boechara in Oezbekistan; het Fanski Gebergte in Tadzjikistan (d.w.z. het westelijke gedeelte van het Pamirgebergte) Weer: droog en zéér heet in Oezbekistan; droog en aangenaam warm in Tadzjikistan.

Mooie oude mannen in Boechara (Oezbekistan).

Eén van de schitterende gebouwen aan het Registan Plein in Samarkand (Oezbekistan)

De graftombes van de Shahi-zinda       in Samarkand (Oezbekistan)

Turkoois  Samarkand en Boechara zijn allebei zeer oude steden. Samarkand bestond zelfs al in de tijd van Alexander de Grote, 23 eeuwen geleden, en heette Marakanda toen hij de stad bezocht op zijn veroveringstocht door Azië. Er wordt beweerd dat de groenogige en bruinharige mensen die je met name in de bergen van het vlakbij gelegen Tadzjikistan tegenkomt verre afstammelingen zijn van soldaten uit Alexanders Macedonische leger ...... In de middeleeuwen waren Samarkand en Boechara roemruchte steden in de islamitische wereld, met een rijk cultureel en wetenschappelijk leven. Na het in onbruik raken van de zijderoute raakten ze langzaam in verval, verwerd Centraal Azië tot een uithoek en na de Russische inlijving in 1865 werd het gebied steeds moeilijker toegankelijk voor buitenlanders. Dit heeft er wel toe bijgedragen dat de steden nog steeds een geheimzinnige klank hebben. Toen ik er rondreisde, was men nog niet echt op toeristen ingesteld. Ansichtkaarten waren alleen te vinden in enkele van de grotere hotels. In Boechara had de kelderbar van ons hotel wel een espresso-apparaat, maar wie espresso bestelde kreeg oploskoffie - met heet water uit het apparaat, dat wel.

Luchtspiegeling

Het Registan Plein in Samarkand doemt als een veelkleurige luchtspiegeling op temidden van de rommelige laagbouw eromheen. Foto's kunnen op geen enkele manier recht doen aan deze wonderbaarlijke architectuur. Op mij heeft het meer indruk gemaakt dan Taj Mahal in India, ook omdat de Taj Mahal zo overbekend is en bijna een clichébeeld is geworden van Oosterse schoonheid. Het plein is aan één kant open en aan de andere kanten omsloten door drie hoge, poortachtige gebouwen  (zie één van de foto's hierboven). Erachter zijn binnenhoven met laagbouw eromheen, waar vroeger vermaarde koranscholen (medresses) gevestigd waren.

Ook Boechara is rijk aan mooie medresses en moskees. Het heeft geen Registan Plein maar wel een grote vijver met ruim vijfhonderd jaar oude moerbeibomen, waar je thee kunt drinken en je kunt overgeven aan het ontspannen Aziatische levenstempo.

Thee drinken onder de moerbeibomen in Boechara (Oezbekistan)

De Fanski Bergen in het westen van Tadzikistan

Wat mij betreft behoren de Fanski Bergen tot de mooiste bergen waar ik tot nu toe ben geweest: ruig, maar ook relatief groen door de alomtegenwoordige jeneverbesstruik, hoge besneeuwde toppen om je heen, de lieflijkste turkooizen (maar ijskoude) bergmeertjes. Onbewoond, lijkt het, en zonder wegen. Toch kom je regelmatig Tadzjieken tegen: een herder met een kudde koeien, een man met tulband, staf en ezel, een opa te paard met zijn kleinzoon voorop, een tentendorpje met de vrouwen en kinderen van de herders die hier 's zomers hun kuddes laten grazen en die net bezig waren karnemelk te maken, waar we natuurlijk lekker wat van mochten proeven. Zelfs stuitten we in the middle of nowhere, maar niet ver van een meertje waar met enige regelmaat kamperende toeristen neerstrijken, op een man achter een gammel tafeltje met blikjes cola en fanta in de aanbieding.

 In het hooggebergte van Tadzjikistan: uitzicht uit mijn tent.

Eén van de fraaie, maar ijskoude turkooizen meertjes in de bergen van Tadzjikistan.