Het verhaal van een vriendschap in Alaska

Lynn Schooler, The Blue Bear: The True Story of Friendschip, Tragedy, and Survival in the Alaskan Wilderness (VS 2002)
Reisverhaal, memoires, 283 pp.
Nederlandse titel: Het spoor van de zilverbeer


Toen ik door Alaska trok, wist ik dat we onderweg grizzlyberen en zwarte beren tegen konden komen. Waar ik me niet van bewust was, was dat er in een klein gebied in het zuidoosten ook blauwe beren voorkomen. Veel zijn het er niet en ze zijn natuurlijk niet echt blauw (eerder blauwgrijs), maar wel heel bijzonder en je krijgt ze bijna nooit te zien, want ze zijn kennelijk nog verlegener dan andere beren.

De beroemde Japanse wildfotograaf Michio Hoshino was de eerste die tegen Lynn Schooler, wildernisgids in Alaska, over deze beer begon en samen raakten ze lichtelijk geobsedeerd door de wens om ooit zo'n zeldzame beer voor de lens te krijgen. Schooler houdt in de tijden dat hij niet voor Michio werkt zijn ogen en oren open om meer te weten te komen over de blauwe beer, die ook wel gletscherbeer wordt genoemd. Hij komt er achter in welk gebiedje de beer zich ophoudt en ontmoet zelfs een andere wildfotograaf die er werkelijk één gezien en gefotografeerd heeft.

Meer echter dan een boek over een zeldzame beer is dit een boek over een bijzondere vriendschap en een eerbetoon aan de schoonheid van de Alaskaanse wildernis. Veel van het boek bestaat dan ook uit natuurbeschrijvingen, waarvan ik me afvraag hoe en óf die wel tot leven komen voor mensen die nooit in Alaska zijn geweest. Persoonlijk denk ik dat het zwakste onderdeel van het boek is.

Veel interessanter is het menselijke aspect, de vriendschap tussen de twee mannen en de ontwikkeling die de schrijver doormaakt. Schooler is een loner, die op een boot woont en door traumatische ervaringen in het verleden weinig vertrouwen heeft in de mensheid. Michio is precies het tegenovergestelde, een open, bijna kinderlijk iemand, die alleen maar het goede ziet in andere mensen en alom geliefd is. Beiden zijn echter bescheiden persoonlijkheden met een enorme liefde voor de natuur, die het geen enkel probleem vinden om ontberingen te doorstaan en door de jaren heen worden ze goede vrienden, zelfs al zien ze elkaar niet zo vaak. Schooler komt een beetje uit zijn schulp en gaat ook fotograferen. Dan slaat het noodlot toe.

Het beste vond ik één van de laatste hoofdstukken, waarin Schooler, geschokt en ongelukkig door wat er met zijn Japanse vriend is gebeurd, er korte tijd in zijn eentje op uit trekt met een kano en zich overgeeft aan de zee, de wouden en de wilde dieren. Eerst geeft de natuur hem een zekere sereniteit:

"...for that is the nature of such beauty - that it draws us outside ourselves to a place beyond memory and thought, and in doing so makes us whole." (p. 256)

Maar dan wordt hij weer van zijn stuk gebracht door een ander tafereeltje uit de onbedorven natuur, een paar arenden die een dode zeehond aan stukken scheuren en naar binnen werken:

"I was trembling. The brutality and finality in the consumption of the seal had unnerved me, the feeding so fierce and barbarous that the vision of it threatened to uproot and cast away as delusion all of the beauty I had found in the glacier's work and the elegance of nature's systems. The feeling of contentement I had found at the camp near the glacier was gone." (p. 268)

Uiteindelijk echter, als hij zelf voor zijn avondeten een krab heeft gedood en verorberd, beseft hij dat de dood (of het nu die van planten, dieren of mensen is) onmisbaar is voor het voortbestaan van het leven. Zelfs de uitgestrooide as van zijn pas overleden vader voedt het leven om hem heen.

"The image of my father's ashes drifting down into the clear water among the spawning salmon played across the screen of my mind. I counted off all the deaths I had seen, the tally of which remarked upon the fate of all living things, which is to be eaten, whether by whales, eagles, bears, or the mirobes of the grave. But this is part and parcel of the continuation of life, I told myself, of the translation of bodies into more bodies, and life into life. The litter of shattered crab shell at my feet gave brilliant red testimony to how death becomes life, is necessary for life, and this being so, is beyond being labeled as good or bad." (p. 271)

En daar heb ik niks aan toe te voegen.