De muziek van de Aarde

Mari Strachan,
The Earth Hums in B Flat (GB 2009)
Roman, 327 pp.
Nederlandse titel: De Aarde neuriet in b-mineur


Gwenni kan vliegen. Tenminste in haar slaap. Vroeger kon ze het ook overdag, maar dat lukt nu niet meer, hoe hard ze het ook probeert. Gwenni is een aanvallige en aandoenlijke twaalfjarige die in de jaren vijftig opgroeit in een klein plaatsje in Wales met een moeilijke moeder, een rotzus, een schat van een vader en een kat die John Morris heet. Voor Gwenni is de hele wereld begeesterd - tot en met de poster van Buddy Holly op haar slaapkamer toe, met als gevolg dat ze zich altijd onder de dekens moet uitkleden, want anders ziet Buddy haar bloot. De siermokken in de huiskamer volgen geïnteresserd alles wat er zich daar afspeelt, in de afbladderende verf in de bijkeuken zitten enge gezichten, het vossenbontje van mevrouw Llewllyn Pugh knipoogt tegen Gwenni in de kerk en de aarde neuriet.

Gwenni zit op de grens van kindzijn en puberteit. Ze is nieuwsgierig, intelligent, opmerkzaam, maar ook naïef en nog niet in staat om alles wat ze zo scherp opmerkt te interpreteren. Dit in tegenstelling tot de lezer, die veel meer snapt van allerlei situaties dan Gwenni, waardoor vaak een komische discrepantie ontstaat tussen de interpretatie van Gwenni en die van de lezer. Maar Gwenni leert. Zo komt ze er ook achter dat iedereen in het dorp geheimen heeft, die iedereen kent, maar waar niemand over praat. Gwenni besluit daarom om voor detective te gaan spelen en de eerste opdracht die ze zichzelf geeft is de vermiste echtgenoot van haar geliefde mevrouw Evans opsporen. Mevrouw Evans is achterbleven met een bloedende mond (van de onbeholpen tandarts, denkt Gwenni) en haar kleine dochtertjes hebben het over een zwarte hond die ze met de poker hebben geslagen, hetgeen al het bloed op de grond verklaart. De lezer heeft zo zijn vermoedens over wat er gebeurd is, maar Gwenni gaat - overlopend van hulpvaardigheid en menslievendheid - de zaak tot op het bot uitpluizen.

'...it would be useful to know things about people, so you don't upset other people,' I say. 'It would be useful to know things about live people, not just dead people. Mam says I upset people by saying the wrong thing or doin the wrong thing. I always upset her. But how do you know what's right or wrong to say if you don't know people's stories?' (p.153-4)

En zo leert Gwenni nog meer. Ondere andere dat ook haar eigen familie akelige dingen achterhoudt, dat je voorzichtig moet zijn met andermans geheimen, maar dat je familiegeheimen juist maar beter niet weg kunt stoppen en dat je soms met de beste bedoelingen hele stomme dingen doet omdat je niet weet wat voor schrijnend verhaal er achter een vossenbontje schuilgaat.

The Earth Hums in B Flat (het debuut van de 62-jarige Mari Strachan uit Wales) is één van de origineelste Bildungsromane die ik heb gelezen. Gwenni deed me denken aan Reggie uit Kate Atkinsons When Will There Be Good News? Zij is ook zo'n jong meisje waar je wel van moet houden. Er overkomen haar ellendige dingen, maar Mari Strachan is zo trefzeker in haar lichte toon en haar originele benadering, dat het boek toch niet sentimenteel of overdramatisch wordt. Gwenni houdt van alles wat leeft en het is de lyriek van passages als hieronder die Gwenni overeind houden en die dit zo'n schitterend boek maken.

Up here, far away from everybody, the night is peaceful; there is no sound except the hum of the Earth. At school, when I sang the note so Mr Hughes Music he said it was B flat but he laughed when I said it was the note the Earth hummed. He said: You'll be hearing the music of the spheres next, Gwenni. But he doesn't know how the Earth's deep, never-ending note clothes me in rainbow colours, flls my head with all the books ever written, and feeds me with the smell of Mrs Sergeant Jones's famous vanilla biscuits and the strawberry taste of Instant Whip and the cool slipperiness of glowing and jelly. I could stay up here for ever without the need for anything else in the whole world.' (p.284)