Iets om van te houden

Barbara Pym,
Some Tame Gazelle (GB 1950)
Roman, 253 pp.
Niet in het Nederlandse beschikbaar


Vlak na de oorlog heetten ongetrouwde dames van boven de vijftig nog 'ouwe vrijsters' in plaats van 'singles'. De gezusters Belinda en Harriet Bede zijn twee van die ouwe vrijsters. Ze leiden een rustig dorpsbestaan in een huis met één dienstmeisje en weinig zorgen. Er gebeurt zelden wat. Als op een en dezelfde dag én de domineesvrouw alleen op vakantie gaat én de dominee bij Belinda en Harriet op theevisite komt, is dat eigenlijk al teveel van het goede. Dear oh dear, wat een hectiek. Ze hopen dan ook dat dit soort opwindende en vermoeiende dagen niet te vaak voorkomt.

Harriet is de frivole van de twee zusters. Hoewel tegenwoordig aan de mollige kant, houdt ze de laatste mode nauwgezet bij en maakt ze graag een grande entrée op de kerkbazaar in haar nieuwste fluwelen jurk. Jonge hulppredikanten zijn haar grote hobby; hoe hulpelozer hoe beter, want dan kan Harriët fijn bakken en breien. Harriët wordt op gezette tijden ten huwelijk gevraagd door Count Bianco, maar heeft tot nu toe altijd geweigerd. Haar huidige bestaan bevalt haar veel te goed.

Belinda (door wier ogen we het grootste deel van het verhaal zien) is al dertig jaar stilletjes verliefd op Archdeacon Hoccleve, de plaatselijke dominee, met wie ze samen op de universiteit zat. Helaas is de Archdeacon voor haar neus weggekaapt door Agatha, de dochter van een bisschop - en daar kan Belinda natuurlijk niet tegenop. Belinda doet haar christelijke best om Agatha aardig te vinden, maar leeft altijd op als ze andere mensen hoort zeggen dat je er zo slecht te eten krijgt. Haar mooiste momenten zijn als de Archdeacon haar net als vroeger poëzie voorleest. De Archdeacon is dol op zijn eigen stemgeluid, en lardeert zijn preken zo royaal met citaten uit de Engelse poëzie, dat Belinda eigenlijk de enige fan van zijn preken is.

Niemand in het boek heeft wat wij tegenwoordig een succesvol leven zouden noemen. Het enige echtpaar zijn de Archdeacon en Agatha, maar hun huwelijk lijkt wat killetjes. Count Bianco lukt het maar niet om Harriet aan de haak te slaan. Miss Prior en haar moeder leven in sjieke armoede. De nogal mannelijke Edith heeft haar geliefde bij een ongeluk verloren, zo komen we heel terloops te weten, en Lady Clara Boulding ("the most magnificant person" in het dorp) staat er ook al alleen voor. Zij is

the daughter of an earl and the widow of their former member of Parliament, an excellent man in his way, although he had never been know to speak in the House, except on one occasion, when he had asked if a window might be opened or shut. (p. 18)

Hoe Barbara Pym het doet, is moeilijk precies te traceren, maar ze schrijft bijna ongemerkt zo goed dat de lezer geïnteresseerd meeleeft met het bestaan van deze onbeduidende mensen en voortdurend moet glimlachen. De lichte humor waarmee het boek doordrenkt is, heeft er ook het een en ander mee te maken, maar het is ook nog iets anders. Dit boek doet namelijk op een prettige manier ontzettend ouderwets aan: is tegenwoordig iedereen koortsachtig in de weer met zelfontplooiïng en het najagen van de drie verplichte ingrediënten voor een succesvol leven - een spannende relatie, slimme en creatieve kinderen ("kids") en een flitsende baan - Belinda en Harriët zijn heel tevreden met hun partner-, kinder- en baanloze bestaan. Soms piekert Belinda wel eens:

She had suddenly seen Agatha as pathetic and the picture was disturbing. Now she knew that there could never be anything pathetic about Agatha. Poised and welldressed, used to drinking champagne, the daughter of a bishop and the wife of an archdeacon - that was Agatha Hoccleve. It was Belinda who was the pathetic one and it was so much easier to bear the burden of one's own pathos than that of somebody else. Indeed, perhaps the very recognition of it in oneself meant that it didn't really exist. Belinda took a rather large sip of champagne and looked around the hall with renewed courage. (p. 249)

En zo piekert Belinda niet al te lang. Als de zusters maar iets hebben om van te houden, of dat nu een jonge hulppredikant is of een onbereikbare geliefde, het maakt niet uit. Of, zoals het tweederangs gedichtje dat Belinda zo graag citeert, het bij elkaar rijmt:

"Some tame gazelle, or some gentle dove,
something to love, oh, something to love."
(Thomas Haynes Bayley, 1797-1839)

Dit was mijn tweede roman van Barbara Pym (ik heb haar vorig jaar pas ontdekt) en nu ik dit juweeltje van een miniatuurtje heb gelezen, acht ik mijzelf officieel een fan. Jane and Prudence wordt het volgende Pymboek.