zondag 21 februari 2010

"Always look on the bright side of life"

Stephen Benatar,
Wish Her Safe at Home (GB 1982)
Roman, 226 pp.
Niet in het Nederlandse beschikbaar


Stel je voor: je hebt een lange treinreis voor de boeg, van Groningen naar Amsterdam. Je hebt je net lekker geïnstalleerd op een mooi plekje in een eersteklascoupé met je boek en je iPod, als daar een keurige oudere dame met een iets te uitbundige hoed naast je neerstrijkt en enthousiast een praatje aanknoopt. Aanvankelijk werken haar enthousiasme en haar opgewektheid aanstekelijk, maar na Assen begin je je een tikje ongemakkelijk te voelen, bij Hoogeveen slaat de uitputting toe en in Zwolle stap je gauw over in een ander treinstel, liegend dat je er uit moet en van harte hopend dat je elkaar niet tegen het lijf loopt in Amsterdam. Zo'n dame is Rachel Waring.

Rachel loopt tegen de vijftig, leidt al jaren een duf kantoorbestaan en woont met kettingrokende flatmate Sylvia in Londen, als ze tot haar stomme verbazing een groot achttiende-eeuws huis in Bristol van een excentrieke oudtante erft, waarvan geen mens meer wist dat ze nog leefde. Rachel neemt een kijkje, laat zich niet uit het veld slaan door de troep en wordt op slag verliefd op de sfeer van het huis. Baan wordt opgezegd, Sylvia achtergelaten met een nieuwe flatmate, alle financiële reserves aangeboord voor verbouwing en tuinaanleg en Rachel begint met de grootst mogelijke overgave aan een heel nieuw leven.
De brave timide en niet al te sociaal vaardige Rachel heeft zich altijd door haar akelige moeder en later door het leven in toom laten houden, maar slaat nu onbekommerd door. Want wie krijgt er nu ooit zo'n tweede kans? Optimisme wordt haar middle name, positief denken wordt haar motto, vrolijke musicalliedjes worden haar metgezel. Groots en meeslepend zal zij leven.

En Rachel is vastbesloten om iedereen deelgenoot te maken in haar nieuwe geluk.
When the assistant at the cheese counter complained about the weather, I replied, "But aren't you aware, you naughty and ungrateful man, that where you see clouds upon the hills you soon will see crowds of daffodils?" and even though we were nearer August than April I thought it seemed a jaunty, wise and almost witty thing to say, and indicative too of the springtime which had belatedly come tripping into my own heart. (p. 65)
Het wordt nog mooier als Rachel ontdekt dat er in de late achttiende eeuw een filantroop in haar huis heeft gewoond; iemand waar zelfs een biografietje over is geschreven, en ineens weet ze het: hij en zij waren in een vorig leven geliefden. Deze Horatio Gavin wordt haar lichtende voorbeeld, want ook Rachel gaat goed doen en andere mensen gelukkig maken. Het gevolg is helaas dat ze zich zich steeds tenenkrommender gaat gedragen en steeds een beetje gekker wordt .

Het enigszins ongemakkelijke van dit boek zit hem vooral in het eerstepersoonsvertelperspectief. De stijl is net zo opgetogen en warrig als Rachel zelf. Je moet als lezer aanzien hoe Rachel voortdurend de reacties van haar omgeving helemaal verkeerd interpreteert, terwijl ze zich in filmsterrenjurken hijst en met de moed der wanhoop zingt:
"Stay young and beautiful;
It's your duty to be beautiful,
Stay young and beautiful...
If you want to be loved!" (p. 136)
Maar hoe gek Rachel ook wordt, het is moeilijk om haar niet als medemens te zien, om geen mededogen met haar te hebben. Ze wil immers alleen maar geliefd zijn, ze wil nu eindelijk wel eens bewonderd worden, en ze wil zo ontzettend graag goed doen. Mededogen en medelijden waren de overheersende emoties waarmee ik dit boek afsloot, alhoewel er net zo goed een hele hoop humor in deze roman zit. En de recensent van The Times die dit in 1982 had gelijk toen hij het een "wonderful book" noemde. Rachel Waring is iemand die je niet gauw zult vergeten.

5 opmerkingen:

  1. Ik dacht "tenenkrommend" en kwam dezelfde term tegen in je stuk. Toch 4 sterren vanwege het mededogen en de humor? Hoe kom je aan dit soort boeken, toch niet vanwege de in '82 gelezen recensie? Dan ligt-ie al een tijdje op de plank...

    groet,

    Koen

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het boek is onlangs opnieuw uitgebracht als New York Review of Books Classic, naar aanleiding daarvan had ik er ergens een interessante recensie over gelezen en ik heb het dus nog maar net. Het is inderdaad de combinatie van humor en mededogen die dit een bijzonder en tamelijk uniek boek maken. Ik was ontroerd en aangedaan toen ik het uit had en dat overkomt me lang niet bij elk boek.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dit klinkt helemaal als een boek voor mij (dat eerste citaat, geweldig!). En in die prachtige NYRB Classics-serie, dat wordt aanschaffen dus.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik moest inderdaad aan jou denken toen ik het boek las. En als je het aanschaft, zoek dan s.v.p. niet op het ISBN-nummer dat ik bij de titel noem, want ik heb per ongeluk een foeilelijke Wellbeckuitgave gekocht, die zo'n afschuwelijk omslag heeft dat ik hem niet wilde plaatsen, zodat ik tegen mijn gewoonte in het omslag van een andere editie heb gebruikt.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. O jee, wat zonde! :'(

    De NYRB-uitgave is momenteel 8,56 euro bij de Book Depository, had ik al snel even opgezocht. Daar kunnen mijn geliefde buren (The American Book Center) vast niet tegenop, zelfs niet met kortingskaart.

    BeantwoordenVerwijderen