Een poezelig boekje

Rudy Kousbroek,
De aaibaarheidsfactor (Nl 1969)
Essays, 116 pp.


Stammend uit de jaren zestig, jarenlang alleen tweedehands verkrijgbaar, maar vorig jaar weer opnieuw uitgebracht: een bundeling van stukjes over dieren uit de NRC van de pas overleden Rudy Kousbroek. Ik had al sinds eind 2003 een tweedehands exemplaar liggen. Cadeau gekregen van een oud-collega bij mijn afscheid van de Universiteit Utrecht; onmiddellijk daarna verhuisd naar Groningen; boek op een onduidelijke plaats in de kast terechtgekomen; beetje vergeten, totdat het bij het overlijden van de auteur pas weer opdook in mijn herinnering en ik het nog heel vlot terugvond ook. Het is letterlijk een aaibaar boekje, met een poezeligzachte fluwelen kaft die helaas niet gaat spinnen als je hem aait.

De meeste van deze stukjes (maar niet allemaal - honden, kraaien en kikkervisjes komen bijvoorbeeld ook aan bod) gaan over dat meest fantastische schepsel dat de natuur heeft voortgebracht: de Huiskat. Kousbroek was (net als W.F. Hermans, dus ik bevind mij in uitgelezen gezelschap) een groot liefhebber en observator van katten. Veel van de stukjes zijn luchtig-beschouwend van aard, net zoals de essays in Medereizigers (een term die Kousbroek ook in de jaren zestig al gebruikte, zo blijkt uit deze bundel), maar er zijn twee die er uitspringen omdat ze zó dolkomisch melig zijn, dat ik tijdens het lezen ervan in de trein de hele tijd hebben zitten te hinniken. Dat zijn de consumententest van huiskatten (kant-en-klare fabrieksmodellen) en de handleiding om thuis zelf een poes in elkaar te zetten, compleet met benodigdhedenlijst (o.a. 2 invouwbare voorpoten, 2 achterpoten met fietsmechanisme, 1 strookje schuurpapier, 6 elastiekjes, 1 spinmachine merk Kawasaki) en aansluitschema.

De test is consequent opgezet volgens het stramien van de testen van de Consumentenbond, waarbij de tabellen het mooist zijn. Tabel 1 geeft nauwkeurig de afmetingen van elk model weer en tabel 2 is een hilarisch overzicht van de testresultaten. Let vooral op de afwijkende scores van model Bello, dat duidelijk met talloze fabricagefouten te kampen heeft. Ook de toelichtende teksten, in droogkloterige Consumentgids-taal, vond ik ontzettend grappig:

Onderhoud
Katten zijn in principe zelfreinigend en vragen dus zeer weinig onderhoud. [...]

Verharingsfactor
Bij geen van de acht onderzochte modellen waren kunstvezels in de vacht verwerkt. [...]

Veiligheid
Hoewel katten zoals bekend beschikken over electrische eigenschappen was geen van de onderzochte modellen voorzien van een KEMA-keur; deze bevinding is onder de aandacht van het ministerie van economische zaken gebracht. Ook waren geen van de modellen voorzien van een stekker met randaarde, zodat zij dus niet in vochtige ruimten, bijvoorbeeld keukens, kunnen worden gebruikt. De storing op radio en televisie was voor alle onderzochte modellen nihil.

En over de zelfbouwkat:

Nadat [het hap-, miauw- en slikvermogen] in orde zijn bevonden kunnen verdere nuances in de miauw-capaciteit worden getoetst door de kat voor een raam te plaatsen, waarachter vogels heen en weer vliegen. Als er bij het inelkaar zetten geen fouten zijn gemaakt zal het dier een karakteristiek geluid laten horen, dat aan het mekkeren van een geit herinnert. Het elastiekje waarmee de bek gesloten wordt gehouden verslapt enigszins en de onderkaak raakt in een eigenaardige bibbering, die zich via de andere elastiekjes in het lichaam kan voortzetten tot aan het puntje van de staart.

Ja, dat doet mijn Mauro (tweedehands standaardmodel uit het asiel; bekleding: zwart, koplampen: geelgroen) precies zo - van gemekker tot verslappend elastiekje. Hij deugt!

Dus kattenliefhebbers in den lande: meteen kopen, lezen en daarna aan andere kattenliefhebbers cadeau doen.

Hieronder: Felix Schootstra en Minoes Spinstra met een diepgaande bespreking van deze bundel.