donderdag 1 juli 2010

Pooldromen

Barry Lopez, Arctic Dreams: Imagination and Desire in a Northern Landscape (VS 1986)
Reisverhaal, 415 pp.
Nederlandse titel: De geheimzinnige Noordpool


Zeer binnenkort vlieg ik naar Spitsbergen voor een droomreis (hoop ik) per expeditieschip. Om alvast een beetje in hoognoordelijke sferen te komen heb ik onlangs dit boek gelezen, dat in 1986 de National Book Award won. Het gaat vooral over het poolgebied van noordelijk Amerika, maar veel ervan is ook interessant voor een Spitsbergenganger, en bovendien ben ik in het verleden ook al eens in het adembenemend mooie Alaska en op Groenland geweest.

Lopez heeft voor een thematische benadering gekozen en combineert een literaire stijl met een poëtische blik. Hij begint met een aantal bijzondere diersoorten; vertelt over de eerste bewoners van het gebied en hoe bewonderenswaardig zij zich aanpasten aan de onherbergzame omgeving; delft in de westerse  geschiedenis ervan die er grotendeels één van exploitatie en uitwinning was; vertelt fascinerende verhalen over de verschillende soorten zeeijs en over de poolnacht die vele maanden duurt; en verkent de rol die het hoge noorden in de loop der eeuwen speelde in de verbeelding van de Europeanen.

Mijn favoriete hoofdstuk was voorspelbaar genoeg dat over de ijsbeer (wie is er nu niet weg van ijsberen?), maar ook de onderdelen over de muskusos, de narwal (een walvis met een tand als van een mythische eenhoorn) en de vogelpopulatie staan vol met fascinerende informatie en originele observaties. Over de narwal:
The first narwals I ever saw lived far from here, in bering Strait. The day I saw them I knew that no element of the earth's natural history had ever before brought me so far, so suddenly. It was as though something from a bestiary had taken shape, a creature strange as a giraffe. It was as if the testimony of someone I had no reason to doubt, yet could not quite believe, a story too farfetched, had been verified at a glance. (p. 125)
Lopez heeft groot ontzag voor het mooie maar harde minimalisme van het poolgebied, in tegenstelling tot veel negentiende- en twintigste-eeuwse ontdekkingsreizigers die vooral met hun eigen ego bezig waren en die met alle geweld iets over zichzelf moesten bewijzen, en zo onvoldoende respect hadden voor het gebied dat ze wilden bedwingen. Alleen al het idee dat je als onbenullig mensje een land of een berg wilt bedwingen stuit mij, net als de schrijver, tegen de borst. Lopez bepleit een nederige benadering die recht doet aan het land:
The land retains an identiy of its own, still deeper and more subtle than we can know. Our obligation toward it then becomes simple: to approach with an uncalculating mind, with an attitude of regard. To try to sense the range and variety of its expression - its weather and colors and animals. To intend from the beginning to preserve some of the mystery within it as a kind of wisdom to be experienced, not questioned. And to be alert for its openings, for that moment when something sacred reveals itself within the mundane, and you know the land knows you are there. (p. 228)
En met zo'n houding hoop ik de komende weken de schoonheid van Spitsbergen te mogen ervaren.
__________________

Naschrift: mijn reis naar Spitsbergen was inderdaad een droomreis. Voor een impressie klik hier.

5 opmerkingen:

  1. Ik kom dit jaar niet verder dan Oosterhout, moet ook hartstikke leuk zijn :)  Maar zonder gekheid, het klinkt geweldig, ben benieuwd naar je reisverslag zometeen! Veel plezier alvast!

    Koen

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik ben nog nooit van mijn leven in Oosterhout geweest, dus wat dat betreft heb je straks een voorsprong op mij! Veel plezier daar en hopelijk kom je lekker veel aan lezen toe.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik ben er toevallig geboren, als we het tenminste over hetzelfde Oosterhout hebben. Het mijne ligt in Brabant en ik heb het dorp ongeveer 60 jaar geleden verlaten. Hun wapenspreuk is: Eerst eten, en dat is ontstaan tijdens onderhandelingen over de aanleg van een spoorlijn in de negentiende eeuw. De Oosterhouters gingen eerst eten en ondertussen gingen de Raamsdonkveerders met de spoorlijn aan de haal. Er is nooit meer een spoorlijn gekomen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Oosterhout, Brabant, dat klopt. Ga naar iets wat De Katjeskelder heet. Leuk voor dochterlief schijnt het. Die wapenspreuk zal ik eer aan doen, hoewel ik hem met dit weer misschien verhaspel tot eerst drinken. Dat spoor heb ik niet nodig, pak de auto wel een keer :)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Als kind ging ik vaak naar de Katjeskelder met vriendinnetjes. Er was daartegenover ook een groot natuurbad, "De Warande". Wij woonden onder de toren van de St.Jansbasiliek en hadden volop natuur in de omgeving. Naar het Oosten de bossen en zandverstuivingen, naar het Westen de polders met daarin de "Slotbosse Toren," de ruine van het kasteel Strijen.

    Mijn broer heeft ons kortelings nog eens een 'grand tour' door het dorp gegeven en de ruine ligt nu ongeveer in een woonwijk. Maar er is nog wel wat moois te zien en voor een  kind zal het in de Katjeskelder erg leuk zijn.

    "Mooie Keetje' is een begrip in Oosterhout. Zij was een mooie herbergiersdochter en werd al in de 'Camera Obscura' genoemd. Er is nog steeds een hotel/restaurant met haar naam. Voor de keuken sta ik niet in!
    Prettige vakantie voor iedereen, zowel op de Noordpool als in Oosterhout!

    BeantwoordenVerwijderen