Een leven van 11 m2

Emma Donoghue,
Room (Ierland 2010)
Roman, 401 pp.
Nederlandse titel: Kamer

Het begon ijzersterk, als een soort moderne, helaas al te actuele variatie op Plato's grot. Een jongetje van net vijf, Jack, woont met zijn moeder in een kamer van 11 m2. Er is een tv, Ma krijgt 's nachts verplicht bezoek van de man die ze Old Nick noemen en er is een daklicht waardoor ze de zon en de maan zien. Jack is hier geboren en weet niet beter dan dit de hele wereld is. De tv is een doos waar beeld en geluid uitkomt, maar heeft verder niks met echte mensen te maken. Echte mensen, dat zijn alleen Jack en Ma en misschien Old Nick.

Women aren’t real like Ma is, and girls and boys not either. Men aren’t real except Old Nick, and I’m not actually sure if he’s real for real. Maybe half? He brings groceries and Sundaytreat and disappears the trash, but he’s not human like us. He only happens in the night, like bats. Maybe Door makes him up with a beep beep and the air changes. I think Ma doesn’t like to talk about him in case he gets realer. (p. ...)

Van de meeste dingen in Jacks wereld bestaat er slechts één exemplaar, dat daarom zonder lidwoord en met hoofdletter wordt aangeduid, zoals Bed, Kast, Vloerkleed, Kamer en Deur. Het verhaal wordt verteld door Jack, die geen weet heeft van het normale leven en een voor ons onvoorstelbaar beperkt, maar desalniettemin gelukkig bestaan met zijn moeder leidt. Omdat hij niet beter weet en zijn moeder er alles aan doet om hem fysiek en mentaal gezond te houden, voelt Jack zich veilig en geborgen. Hij is blij met het zeer weinige dat hij heeft.

Dan vertelt zijn moeder hem op een dag dat er een hele wereld buiten Kamer bestaat en dat de mensen op tv echt zijn. Jack kan het niet bevatten en heeft geen aanvechting om zijn veilige bestaan te verruilen voor een uitstapje naar de angstaanjagend grote en onbekende Buitenwereld. Maar moeder denkt er anders over. En helaas ging het boek op dat moment voor mij bergafwaarts. Het eerste deel was zo interessant, met Jacks unieke stem en zijn unieke visie op de wereld. Het maakte dat je alles opnieuw ging zien, maar nu door Jacks ogen. Jammer genoeg vond Donoghue op dat moment dat er nu eens snel dingen moesten gebeuren en het was net alsof er ineens een hele andere schrijver bezig was, eentje van een heel ander kaliber. Ik stelde me bijna deze conversatie voor:

Emma D.: "Ik zit helemaal vast met mijn boek. Er moet iets gebeuren, er moet actie komen, maar ik kan met de beste wil van de wereld niks interessants bedenken waarmee ik het niveau kan handhaven. Ik zie het niet meer zitten. Ik hou er mee op."
Emma's pubernichtje: "O! mag ik? mag ik? Ik weet wel wat!"
Emma D.: "Ga je gang. Ik trek mijn handen er verder van af."

Waarna we naar mijn gevoel ineens in een heel ander boek belanden, met een snel afgeraffelde plotwending en een nieuwe situatie die in het geheel niet meer interessant of origineel is, maar eentje waarin de stem van Jack langzamerhand steeds irritanter wordt - zelfs al blijf je vlot doorlezen. Donoghue weet de lezer ondanks alles toch wel aan het boek gekluisterd te houden, maar aan het eind was ik blij dat het uit was.

Nu moet ik erbij zeggen dat ik in de minderheid ben. De meeste lezers vinden het eerste deel juist saai en veren op op het moment dat de auteur plotseling tot actie overgaat en ik mijn belangstelling begon te verliezen. Omdat ik geen plotontwikkelingen wil weggeven, zal ik daar verder niks over zeggen, maar wie geen moeite met spoilers heeft, kan terecht op de bespreking van blogger Kevin from Canada, die precies dezelfde bezwaren had als ik en zelfs nog zwaarder teleurgestelder was in het boek.

Wat mij betreft dus een uitstekend en origineel begin, dat helaas gevolgd werd door een steeds afgezaagder en onbenulliger verhaal. Maar de meeste mensen denken daar anders over, dus laat je niet door mijn bespreking ervan weerhouden dit boek te lezen.