zaterdag 3 december 2011

Kraaienliefde

Esther Woolfson,
Corvus: A Life with Birds (GB 2008)
Memoires, vogels, 313 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Een vriendin die lang geleden diergeneeskunde heeft gestudeerd, maar haar vak nooit heeft uitgeoefend, is een soort magneet voor zielige katten. Het lijkt wel, vertelde ze me eens, of overal 10 centimenter hoge wegwijzertjes richting haar huis staan, want elke zieke kat in de omgeving weet haar te vinden, waarna ze elk verschoppelingetje liefdevol verpleegt. Schrijver Esther Woolfson, uit het Schotse Aberdeen, is ook zo iemand, maar dan voor vogels. Zij en haar gezin begonnen ooit met een stel duiven in een hok, namen een papegaai als huisdier, vervolgens een kaketoe, en vingen een verweesde spreeuw op. Toen vriendinnetjes van haar dochter op een dag met een aan haar lot overgelaten, uit het nest gevallen babyroekje voor de deur stonden, was Esther dus niet al te verbaasd. Kon er ook nog wel bij. Wat ze toen nog niet wist, was dat dit het begin was van een levenslange liefde voor de kraai-achtigen: de roeken, de kauwen, de kraaien, de eksters, de raven, de gaaien. Wel werd ze al  meteen getroffen door de ogen van het onooglijke hoopje vogel: "blue and bright and wonderfully, eagerly enquiring as she stared from the depth of the box in which she had been carried" (p. 4).

Dit boek is de weerslag van haar leven met de roek Chicken (in het filmpje hieronder inmiddels 18 jaar) en met andere kraai-achtigen, waaronder een zeer ondernemende en ondeugende ekster genaamd Spike. De eerste weken is het niet zeker of Spike in huis moet blijven of beter naar de vogelopvang kan, maar Spike bepaalt zijn eigen toekomst. Als Esther en haar dochter Hannah in het bijzijn van Spike aan het bespreken zijn wat ze beste met hem kunnen doen, gebeurt er namelijk iets onverwachts: Spike bemoeit zich er mee:
'Hello', he said suddenly, loudly, with asthonishing clarity. Han and I stared, gaped. Then, even louder, 'Spike!' He was pleased with his effort. 'Spike, Spikey. Hello! Spikey? SPIKE!' His voice was a voice so human as to be shocking.
Our discussion ended. We had, whether by neglect or design, kept him too long. Like the child taught by the Jesuists before the age of seven or one of Miss Jean Brodie's pupils, he was ours for life. (p. 135)
Wat de kraaiachtigen onderscheidt van de meeste andere vogels is hun intelligentie, hun levendige nieuwsgierigheid en hun enorme belangstelling voor hun omgeving. Bij het grote publiek hebben deze intelligente, sociale dieren een slechte pers, maar Woolfson maakt daar korte metten mee. Zelf werd ik al vaak getroffen door de schoonheid van kraaien. Goed, ze zijn niet om aan te horen, maar heb je wel eens twee kraaien als dansers om elkaar heen zien vliegen? Pure schoonheid en elegantie. Daar kan geen menselijke pas-de-deux tegenop.

Woolfson is net zo nieuwsgierig als haar kraaiachtige huisgenoten en observeert ze zoals alleen een schrijver of kunstenaar dat kan. Ze lardeert haar observaties met hoofdstukken wetenschappelijke achtergrondinformatie over de evolutie van dinosauriërs naar vogels, over het wonder van vogelvlucht en vogelzang, over vogelhersenen (ze kunnen met één hersenhelft slapen en met de andere met één oog wakker en waakzaam blijven), met overpeinzingen over vogels in de verschillende seizoenen en over vogels in de mythologie, maar overal schijnt haar liefde voor Chicken c.s. en haar warme belangstelling voor de kraaiachtigen door. Ze doet haar best om haar huisdieren niet te antropomorfiseren (is dat een goed Nederlands werkwoord?), is zich er maar al te zeer van bewust dat een vogel in huis een raar leven leidt vergeleken met zijn soortgenoten, voelt zich daar schuldig over, maar weet ook dat als ze al die verweesde babyvogeltjes aan hun lot had overgelaten ze allang niet meer geleefd hadden.

Daarnaast schrijft ze ook over de meer alledaagse dingetjes waar je mee geconfronteerd wordt als je een stel vogels in het huis rond hebt vliegen, zoals wat je doet met de poepjes (meteen opvegen, dan valt het erg mee), dat je het niet erg moet vinden dat de vogels net zo dol zijn op boeken als jij en ze met veel plezier in kleine stukjes scheuren, dat ze eten  jatten en achter een kussen op de bank verstoppen en dat je bezoek het eng vindt als er een nieuwsgierige kraai bij hun voeten rondhipt. Maar Esther Woolfson heeft dat er graag voor over:
I think of how, after I first met Chicken, the feeling began to develop that, more than simply taking a new interest in corvids, I had opened myself to a new society. It was as it might have been to find oneself included in the ranks of a powerful secret organsation, a corvid Cosa Nostra perhaps, to have married foreign royalty, formed an important dynastic alliance. (p. 305)
De kennismaking van zeer dichtbij met deze bijzondere vogels heeft het leven van Woolfson onbeschrijflijk verrijkt en het is de grote verdienste van dit boek dat het de lezer deelgenoot van die verrijking maakt, en de aandacht vestigt op al die bijzondere wezens die overal in onze tuinen, steden en weilanden voorkomen en waar bijna niemand acht op slaat - alsof ze in een parallel universum wonen en niet de wereld samen met ons delen.
_____________
Hieronder twee korte filmpjes met interviews met Esther Woolfson en beelden van Chicken.


Corvus by Esther Woolfson - Clip 1 from Granta Books on Vimeo.



Corvus by Esther Woolfson - Clip 2 from Granta Books on Vimeo.


PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!

9 opmerkingen:

  1. Ohh dit lijkt me echt een boek voor mij! Ik houd erg van vogels en sinds ik de eksters in mijn tuin walnoten heb gevoerd heb ik een speciaal plekje voor de ekster. Een vogelaar zei mij ooit dat als je vogels goed wilt bestuderen, je dat dan moet doen met eksters omdat het inderdaad de meest intelligente vogel is en daardoor heel leuk en bevredigend om te bestuderen.  
    Dank voor de tip.....hoe ben jij eigenlijk aan deze titel gekomen? Ben ik wel nieuwsgierig naar

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Kauwtjes   zijn ook erg slim en aanhankelijk , ik heb er ooit een gezien die zich qua aanhankelijkheid op schoot gedroeg als een kat , zich in de woonkamer ophield er niet aan dacht weg te vliegen  en naar believen zijn kooi opzocht die altijd open stond .

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Joke, het was een aanbeveling van Amazon op basis van andere boeken die ik had gekocht of waarin ik geïnteresseerd was. Hoogstwaarschijnlijk was dat Alex and Me, over de wereldberoemde pratende papegaai van wetenschapper Irene Pepperberg.
    Wat geweldig, eksters in je tuin. In mijn voederhuisje komen tot nu toe alleen koolmezen en roodborstjes. Ook leuke beestjes, trouwens.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Geweldig, een kauwtje dat op schoot komt! Het is opvallend dat de meest intelligente diersoorten ook altijd de meest sociale zijn. Alhoewel dat voor mijn kat niet opgaat: supersociaal, maar niet bijster slim.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dit lijkt me een heerlijk boek! Ik ben gek op vogels.

    Het is me een raadsel waarom kraaiachtigen tot de zangvogels behoren, maar vooral de eksters zijn mooi om te zien en ze gedragen zich soms als echte clowns. Bij ons in de straat zie (en hoor) ik er veel, ze zitten ook vaak op de afvalbakken die ze met veel plezier leeghalen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Lethe, ik vind die eksters ook zo mooi. Als ze zon er op schijnt, zie je dat die zwarte veren eigenlijk de prachtigste kleuren hebben.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De Belgische kunstenaar Achilles Cools leeft al jaren samen met kauwen (een kraai-achtige) en schreef er een prachtig boek over : "Kauwen in de spiegel". Op het eerste gezicht erg vergelijkbaar met het boek van Esther Woolfson.Waarschijnlijk gemakkelijk tweedehands te vinden.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Aanvulling : Achilles Cools maakte nog een ander boek over vogels (hoofdzakelijk kauwen), "Uitgebroed". Tekeningen, beelden en dagboekteksten over vogels.
    En als bij wonder zag ik tussen deze twee berichten in op TV een kort filmpje over een zeer intelligente kraai die bij middel van een speeltje (deksel van een jampot ?) als een snowboarder van een dakhelling gleed,terug naar boven vloog en de stunt herhaalde!

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Gust, ik heb de naam van Achilles Cools meteen genoteerd. En dat filmpje ken ik toevallig: het circuleerde een paar weken geleden op internet. Werkelijk prachtig om te zien hoe die kraai duidelijk sneeuwpret had.

    BeantwoordenVerwijderen