Flessenpost van P

Jussi Adler-Olsen,
De noodkreet in de fles (Denemarken 2009)
Roman, 504 pp.
Uit het Deens vertaald door Kor de Vries
15 juni 2013


Tot nu toe liep ik niet al te warm voor de Scandinavische krimi's. De Zweedse Henning Mankell en de IJslandse Arnaldur Indridarsun vond ik te deprimerend, de eveneens Zweedse Stieg Larson te gewelddadig en sadistisch. Henning Mankell heb ik zelfs nog eens in de tv-versie geprobeerd, maar daar schoot ik helemaal van in de dip. Wat een treurnis allemaal. De laatste tijd kreeg ik echter van een paar kanten tegelijk de Deense Jussi Alder-Olsen aangeraden, en in een grootmoedige bui besloot ik om de Scandi-krimi nog een kans te geven.

Mijn correspondent in het Limburgse, Leon Frederix, was enthousiast over De noodkreet in de fles en bood aan om een gastbespreking te schrijven. Zelf leek het me wel leuk om eens met een duobespreking te experimenteren en zo kwam het dat ik onlangs begon aan De noodkreet in de fles. De premisse is een tikje ongeloofwaardig: twee jongens worden gevangen gehouden in een boothuis, één daarvan lukt het om met behulp van een houtspaander en zijn eigen bloed een noodkreet te schrijven, die in een fles te verzegelen en de fles in het water te gooien, vlak voordat de ontvoerder kan ingrijpen. De fles met noodkreet spoelt uiteindelijk aan ergens in Schotland, komt op een afgelegen politiebureau terecht waar het ding wordt vergeten, maar belandt na een paar jaar uiteindelijk toch waar hij hoort: bij de afdeling onopgeloste zaken (Afdeling Q) van de Kopenhaagse recherche.

Leon, waarom raadde je dit boek aan en waarom dacht je dat het wel wat voor mij zou zijn?

Leon 
Welnu, ik vond er fraaie beelden in, een mooie intrige en een knap gecomponeerd verhaal. Jussi Adler-Olsen had me al eerder bekoord en het aanbod op Audible van echt goede boeken is schaars. Er waren er de laatste tijd nogal wat bij die ik niet uit kreeg. Omdat ik ze beluister en niet lees, kan ik beter zeggen "niet af kreeg", maar dit boek is een uitzondering. Er komt bovendien heel wat speelse humor in voor, ondanks de zwaarte van het verhaal.

Anna 
Die humor was wat mij over de streep trok. Hoofdpersoon Carl Mørck, die de afdeling Q leidt, is een heerlijke combinatie van grote hork en klein hartje. Hij is doorlopend sjachrijnig, moppert op alles iedereen, en wordt tegelijkertijd door zijn eigen auteur op subtiele wijze als het ware gepest, bijvoorbeeld als hij zijn assistenten weer eens niet kan bijbenen. Die assistenten vond ik trouwens ook mooie scheppingen: Assad de serieuze Syriër die niet serieus genoeg wordt genomen maar uitstekend werk aflevert en de excentrieke tweelingzussen Rose en Yrsa, die er een wel heel eigen stijl op na houden.

Leon 
Over eigen stijl gesproken: Mankell en Jo Nesbø zijn andere grote schrijvers uit het noorden (met de Noor Nesbø als mijn  absolute topfavoriet), maar Adler-Olsen heeft een volstrekt  eigen stijl. De boeken hebben als decor het groene en vlakke land van Denemarken met kleine uitstapjes naar Zweden. Mankell heeft het sombere en ingenieuze gekoppeld aan een strikte en precieze, soms bijna documentaire stijl van schrijven. Nesbø werkt vooral de karakters uit op een indringende manier, waarbij een ruige politieinspecteur met een alcoholprobleem de katalysator van alles is. Adler-Olsen is, goed beschouwd, in zekere zin een synthese van beide.  Ik vind het boek evenwichtig en knap gecomponeerd en doorlopend spannend.

Anna 
Mee eens. Als je voorbij het wat onwaarschijnlijke begin bent, wordt het verhaal meteen zo boeiend, dat je absoluut wilt weten hoe het afloopt. En de compositie is inderdaad knap: hoofdstukken geschreven vanuit de wereld van de misdadiger, afgewisseld met die geschreven vanuit de rechercheurs, waarbij je je aanvankelijk zit af te vragen hoe die ooit bij elkaar zullen komen. Je krijgt steeds een extra puzzelstukje mee en het verhaal eindigt in een bloedstollend spannende ontknoping, waar alle lijnen op organische wijze samenkomen.

Hoewel het boek in alle opzichten een echte genreroman is (en met genreroman bedoel ik een roman die precies voldoet aan de regels van het genre, in dit geval de politieroman, en die dus niet uit is op originaliteit en experiment) is het milieu waarin de misdaden zich afspeelt wel tamelijk origineel, namelijk het zeer gesloten milieu van Jehova Getuigen en andere sektes. Dat gaf het boek net dat bijzondere tintje.

Leon 
Het sektarisch denken - dat mensen in zijn greep houdt en veel onheil veroorzaakt - vond ik zo knap beschreven dat het volkomen geloofwaardig wordt. Jussi Adler-Olsen  schrijft niet zo zeer op een beeldende manier, maar meer sfeervol en sfeertekenend, waardoor je direct snel in de verhoudingen van de mensen betrokken raakt. Zijn personages hebben veel profiel.

Anna 
Het beviel me ook goed dat hij de mensen uit die sektemilieus niet zwart-wit neerzet, maar juist compassie heeft en begrip toont voor het verlangen naar veiligheid dat velen van hen karakteriseert, een veiligheid die ze ook vinden. Maar de extreme geslotenheid van dergelijke werelden maakt de mensen erin aan de andere kant juist ook heel kwetsbaar. Dat wordt in dit boek maar al te treffend geïllustreerd.

Adler-Olsen is de eerste Scandinavische misdaadschrijver waar ik graag meer van lees en gelukkig is er inmiddels een hele serie rond Afdeling Q en Carl Mørck (dit was deel 3, dus ik denk dat ik hierna maar eens netjes terugga naar deel 1 en dan chronologisch doorlees). Maar eerst ga ik toch maar eens aan Jo Nesbø beginnen, waar iedereen zo hoog over op geeft. Welke van zijn boeken vond jij tot nu toe het best?

Leon
Dat was zonder twijfel De sneeuwman - onwaarschijnlijk spannend en helder geschreven, huiveringwekkend niet door het bloed en de kogels, maar door de tekening van de gestalten die in het boek acteren. Overigens verdient het aanbeveling bij Nesbø vooraan in de lijst te beginnen, dat wil zeggen met De vleermuisman. want in de serie zijn er enkele door meerdere boeken heen lopende verhalen. Elk boek staat als een huis, maar de serie van a tot z doornemen brengt nog meer plezier.

Nou, dat is duidelijk. Het lijkt erop dat mijn eerstvolgende verkenning in het genre van Scandi-krimi's De vleermuisman van Jo Nesbø zal zijn. Wanneer die verkenning zal zijn, is onmogelijk te voorspellen (ik lees niet volgens een of ander schema, maar puur volgens waar ik toevallig op dát moment voor in de stemming ben), maar ik ben wel alvast benieuwd.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!