maandag 17 maart 2014

Baba Segi en zijn vier vrouwen

Lola Shoneyin,
The Secret Lives of Baba Segi's Wives (Nigeria 2010)
Roman, 288 pp.
Nederlandse titel: De vrouwen van Babi Segi



Baba Segi is de trotse echtgenoot van vier vrouwen, maar een onverdeeld genoegen is dat niet. De eerste drie hebben in totaal zeven kinderen, maar de vierde, nota bene de meest prestigieuze (want universitair opgeleid), wil maar niet zwanger worden, ondanks het keiharde werk dat Baba Segi op dat front verricht. En wat heb je nu aan een vrouw zonder kinderen? Niets! Normaal zou Baba Segi haar meeslepen naar een inheemse genezer, maar deze vrouw is universitair geschoold en hij krijgt het verstandige advies om in het ziekenhuis te laten onderzoeken wat er mis met haar is. Zonder dat hij het in de gaten heeft, zet hij daarmee een proces in gang waarbij geheimen aan het licht komen die beter onder het vloerkleed hadden kunnen blijven.

Het huishouden met de vier vrouwen en de zeven kinderen is een ware slangenkuil. Wie bij polygame gezinnen een beeld heeft van vrouwensolidariteit komt met dit boek dus bedrogen uit en Shoneyin weet waar ze het over heeft, want allebei haar grootvaders hadden meerdere vrouwen. Het enige voordeel dat ze aan dit soort huwelijken ziet, is dat je in zo'n huishouden ontzettend gehaaid wordt - als je er tenminste niet aan onder gaat. De relaties tussen de vrouwen staan volledig in het teken van concurrentie en strijd en kinnesinne, maar wie aan het eind van het boek als overwinnaar uit de bus zal komen staat lang niet vast.

Baba Segi wordt door zijn vrouwen in de watten gelegd en gedraagt zich als een huistiran. Nigeria is tenslotte een patriarchale maatschappij. Dochters kunnen niet erven en worden als het nodig is 'verkocht' om hun vaders' schulden te voldoen. Maar schijn bedriegt. De vier vrouwen hebben elk hun eigen verhaal over hoe ze in het huishouden van Baba Segi terecht zijn gekomen; maar waar ze op het eerste gezicht slachtoffers zijn van een systeem van uithuwelijking en onderdrukking, blijken ze het systeem stiekem naar hun hand gezet te hebben. De eerste vrouw heeft geen enkele twijfel:
I am the true provider. My husband only thinks he controls this household and I let him believe that he does. I want him to believe he does but I am the one who keeps this household together. Good things happen here because I allow them. I alone can approve vengeance and only I know how to bring calm.
De verschillende verhalen van de vier vrouwen zijn deels tragisch maar worden ook genuanceerd door komische elementen. En het beeld van Baba Segi als huistiran wordt gaandeweg bijgesteld tot dat van een beetje een lachwekkende figuur, die op de meest inopportune momenten door darmkrampen wordt geteisterd en door zijn vrouwen wordt gemanipuleerd en belazerd. Voor hem is de desillusie aan het eind van het boek compleet:
"Before you go, child, I have some words for you." Baba Segi started abruptly, his eyes unnaturally eager. "Keep these words in your left hand lest you wash them away after eating with your right. When the time comes for you to marry, take one wife and one wife alone. And when she causes you pain, as all women do, remember it is better that your pain comes from one source alone. Listen to your wife's words, listen to the words she doesn't speak so that you will be prepared. A man must always be prepared."
Shoneyin is van oorsprong dichter. Dat is op een positieve wijze merkbaar; maar ze kan ook uitstekend een verhaal vertellen. Ze heeft een sterke én onderhoudende roman geschreven over de machtsdynamiek tussen de mannelijke hoofdpersoon en zijn vrouwen, en tussen de vrouwen onderling. De impliciete maatschappijkritiek is niet mals, en daarnaast heeft ze een aantal memorabele personages gecreëerd, die niet allemaal even aardig zijn, maar wel interessant. Het uiteindelijke centrum van het boek is de hoogopgeleide vierde vrouw, Bolanle. Zij heeft het laatste woord: Don't think I can't see the challenges ahead of me. [...] Men will hurt and ridicule me but I won't let them hold me back. I will remain in the land of the living. I am back now and the world is spread before me like an egg cracked open.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!

4 opmerkingen:

  1. Beste Anna,

    Ik stel het op prijs dat je met regelmaat de Nigeriaanse literatuur bespreekt.
    Het wachten is nog op Helen Oyeyemi en Chris Obasi

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Helen Oyeyemi komt er vrijwel zeker aan (Mr Fox staat al op mijn ereader), dit jaar, maar Chris Obasi heb ik nergens kunnen vinden op internet. Heb je meer informatie over hem/haar?

      Verwijderen
  2. Sinds Aminatta Forna heb ik de frikaanse literatuur ontdekt. Dit lijkt me ook een boeiend boek. We gaan het lezen!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Deze schrijfster is net zo goed, Theetante. Stilistisch is ze zelfs zeer goed en het is bovendien heel knap (en leuk) hoe ze kluchtig-komische elementen in het verhaal stopt die het boek extra reliëf geven.

    BeantwoordenVerwijderen