De weg naar Middlemarch

Rebecca Mead,
My Life in Middlemarch (VS 2014)
Memoires, letterkunde, biografie, 304 pp.
In de UK uitgebracht onder de titel The Road to Middlemarch



Wat is jouw favoriete roman aller tijden? Als ze mij die vraag zouden stellen, zou ik meteen verzand raken in een hele lijst met favoriete boeken. Er is niet één boek waaraan ik mijn hart heb verloren, maar er zijn verscheidene die ik op verschillende manieren allemaal schitterend vond. Ik kan me onmogelijk monogaam binden aan slechts eentje. Geef mij maar een harem van mooie romans. Voor de schrijfster van dit boek ligt dat anders. Toen Rebecca Mead een opgroeiende tiener in Engeland was, ontdekte ze voor het eerst Middlemarch, de dikke pil uit 1874 van George Eliot (pseudoniem van Mary Ann Evans). Middlemarch maakte meteen een verpletterende  indruk en bleef het boek waaruit Mead steeds weer uit zou putten en steeds weer naar terug zou keren.

The questions with which George Eliot showed her characters wrestling would all be mine eventually. How is wisdom to be attained? What are the satisfactions of personal ambition, and how might they be weighed against ties and duties to others? What does a good marriage consist of, and what makes a bad one? What do the young owe to the old, and vice versa? What is the proper foundation of morality?

Daarover heeft ze nu een boek geschreven.

Het is een beetje een onhandige mix geworden van memoires, literatuurkritiek en biografie. Mead blikt niet alleen terug op haar eigen leven en op de dwarsverbanden met de lessen uit Middlemarch, maar ook op de parallellen uit het leven van George Eliot. Dat laatste had ik niet helemaal verwacht aan de hand van de titel en de beschrijving, maar erg is dat niet, want Eliots leven was een stuk interessanter dan dat van Rebecca Mead, die na haar jonge jaren in Engeland overstak naar Amerika, daar journalist voor The New Yorker werd, trouwde en kinderen kreeg. Of misschien is haar leven wel mateloos boeiend, maar zoals ze erover schrijft, komt het in ieder geval nogal kleurloos over.

foto van George Eliot (rond 1865)

Nee, dan George Eliot. Dat was heel wat anders. Een blauwkous van het zuiverste water, maar met een verrassend onorthodox gezinsleven. Ze ging midden in de Victoriaanse tijd openlijk samenwonen met haar getrouwde geliefde George Henry Lewes en noemde zichzelf  vanaf dat moment Mrs. Lewes en haar geliefde 'my husband'. De arme man zat vast in een beroerd huwelijk met een andere vrouw, want scheiden was in die tijd zo goed als onmogelijk. Zijn echtgenote was er al een tijdje vandoor met een kunstschilder, en Lewes, de brave borst, bleef gewetensvol de kinderschaar onderhouden die ze van haar minnaar kreeg én zorgde voor zijn eigen zoons. Lewes leefde net als Eliot van zijn pen, maar zij had veel meer succes als schrijver dan hij en werd de voornaamste kostwinner.

Maar wie nu denkt dat Eliot een feministische rebel was, zit er naast: ze hokte weliswaar met haar minnaar en zwoer godsdienst volledig af, maar vond niks zo belangrijk als rechtschapenheid en moreel gedrag. Ze komt uit de beschrijvingen van Mead vaak zelfs over als stijfjes en humorloos, en in haar jeugd lijkt ze een tamelijk truttige jongedame geweest te zijn.

It would be satisfying to discover that the young George Eliot resembled Elizabeth Bennet, the clever if initially misguided heroine of Pride and Prejudice. Instead, she brings to mind Lizzy’s prim younger sister, Mary, who, charged with playing the piano at a dance, wants to supply concertos instead of reels.

Humorloos kan Eliot echter niet geweest zijn, want Middlemarch zit vol ironie en subtiel-humoristische portretjes, zoals ik met veel genoegen heb kunnen vaststellen toen ik het recentelijk herlas. Dat was nadat ik dit boek uit had en ik moet wel zeggen dat Meads boek mij Middlemarch veel beter en veel bewuster heeft doen lezen. Die grote roman kun je uitstekend blanco lezen (dat heb ik zelf tenslotte rond 1977 ook gedaan), maar de achtergrond die Mead verschaft, geeft het boek wel een extra dimensie en haar liefde voor het boek straalt ook op de lezer af. Verder is gewoon overduidelijk dat Mead het boek vaak en met veel aandacht heeft gelezen en gaandeweg een uitstekend inzicht heeft verworven in de personages en de relaties tussen hen.

Rebecca Mead en George Eliot hadden allebei vanaf hun vroege jeugd een grote liefde voor boeken en een honger naar kennis, net als ikzelf. Die omstandigheid alleen al maakte dit boek interessant genoeg voor mij, zelfs al komt het niet overal even goed uit de verf. Mead bezit niet de noodzakelijke brille om haar onderwerpen te doen schitteren, maar heeft toch een heel aardig boek geschreven voor de echte Middlemarch-liefhebber.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.